Dengiz belgisi
Dengiz belgisi, shuningdek navigatsiya belgisi, qayiqlar, kemalar va gidrosamolyotlarning xavfsiz harakatlanishi uchun dengiz kanali, xavf yoki maʼmuriy hududning taxminiy holatini aniqlaydigan navigatsiya va pilotlikka yordam koʻrsatish shaklidir.
Dengiz belgisining uchta turi mavjud: mayoqlar (dengiz tubiga yoki qirgʻoqqa oʻrnatilgan), suzuvchi (odatda dengiz tubidagi maʼlum bir joyga yoki suv ostidagi obyektga bogʻlangan suzuvchi jismdan iborat) va suv ostida qolgan tosh obyekt ustiga qurilgan, ayniqsa, tinchroq suvlarda oʻrnatiladi.
Dengiz belgilari kanallarni, xavfli qoyalarni yoki qirgʻoqlarni, bogʻlanish joylarini, tezlik chegaralari hududlarini, harakatni ajratish sxemalarini, suv ostida qolgan kema halokatlarini va boshqa turli xil navigatsiya maqsadlarini koʻrsatish uchun ishlatiladi. Ulardan baʼzilari faqat kunduzi (kunduzgi yorugʻlik) koʻrinadigan boʻlishi uchun moʻljallangan, boshqalari esa tunda va koʻrishning kamaygan sharoitlarida foydalanishga yaroqli boʻlishi uchun chiroqlar, reflektorlar, tuman qoʻngʻiroqlari, tuman signallari, hushtaklar va radar reflektorlarining kombinatsiyasiga ega.
Belgilar dengiz xaritalarida ularning rangi, shakli va yorugʻlik xususiyatlarini koʻrsatadigan belgilar yordamida koʻrsatiladi va odatda nom yoki raqam bilan aniqlanadi.
Kengroq maʼnoda „dengiz belgisi“ iborasi koʻpincha dengizchilarni ogohlantirish va yoʻnaltiruvchi belgilar bilan taʼminlash uchun ishlatilishi mumkin boʻlgan barcha turdagi belgilar, inshootlar va qurilmalarni oʻz ichiga oladi. Shunday qilib, dengiz belgisi koʻpincha quruqlikda joylashgan. Quruqlikdagi dengiz belgilariga turli signal chiroqlari va yetakchi belgilar misol boʻla oladi. Ikkinchisi, asosan, tor oʻtish joylarida yoʻlakning markaziy chizigʻini koʻrsatish uchun ishlatiladi. Dengiz belgilari, shuningdek, baʼzan, ayniqsa urush paytida, mudofaa dengiz mina maydonlarining chegaralarini yoki ular orqali oʻtadigan xavfsiz yoʻllarni belgilashda yordam berish uchun ishlatilgan.
Taʼriflar[tahrir | manbasini tahrirlash]
Xalqaro dengiz chiroqlari maʼmurlari assotsiatsiyasi maqsadlariga qarab suzgichlarning shakllari, ranglari va xarakterli chiroqlarini koʻrsatadigan bitta belgilar tizimini belgilaydi, IALA dengiz kemalari tizimi deyiladi. [2] Tarixiy sabablarga koʻra, lateral belgilarning ikkita hududi qoʻllaniladi:
- IALA B mintaqasi Amerika, Filippin, Janubiy Koreya va Yaponiyada
- IALA A mintaqasi hamma joyda.
Ikki mintaqa asosan kanalning ikki tomonini belgilash uchun ishlatiladigan ranglarda farqlanadi. Dengizdan bandargohga yaqinlashganda, A hududi oʻng tomoniga konussimon yashil belgilar va portga silindrsimon qizil belgilar qoʻyadi. B mintaqasida ular oʻng tomonga konussimon qizil belgilar va portga silindrsimon yashil belgilar bilan almashtiriladi. Buni (B mintaqasi uchun) mnemonik "Qizil, oʻng, qaytish" bilan eslab qolish mumkin. B mintaqasining yana bir mnemonikasi, u buyni raqamlashda ham yordam beradi: „Hatto Qizil Chap Port“ (Erik Qizilda boʻlgani kabi) — Juft raqamlangan suzgichlar qizil rangda, chap (port) tomoningizda portdan chiqadi. Qanday boʻlmasin, koʻpgina portlarda qaysi yoʻnalish dengizga qaraganligi har doim ham aniq boʻlmaganligi sababli, mos keladigan dengiz xaritasi bilan bogʻliq holda foydalanish kerak. Bundan tashqari, belgilar kemalar bilan toʻqnashuv, boʻron yoki boshqa omillar tufayli stansiyadan tashqarida boʻlishi mumkinligi sababli, ulardan ehtiyotkorlik bilan foydalanish kerak va faqat navigatsiya uchun tayanmaslik kerak. Ikki mintaqa koʻpincha ikkita tizim deb ataladi.1980-yilda ushbu tizimlarni birlashtirish va hududlarni ajratish toʻgʻrisida qaror qabul qilindi. [3][4]
Rasmlar galereyasi[tahrir | manbasini tahrirlash]
-
San-Diego bandargohidagi qizil suzgich, yorugʻlik, raqam va radar burchak reflektorlari bilan. -
Saugatuck daryosining ogʻziga yaqin № 11 yashil quti. -
Xuddi shu yashil rang NOAA dengiz xaritasida № 11 boʻlishi mumkin. -
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ „Ashey Down Sea Mark, Havenstreet and Ashey - 1005193 | Historic England“.
- ↑ Mukherjee. „IALA Buoyage System For Mariners – Different Types Of Marks“. Marine Insight (2021-yil 8-yanvar). Qaraldi: 2021-yil 8-mart.
- ↑ „IALA Maritime Buoyage System“. IALA. — „Cardinal, isolated, safewater, special marks, new dangers, regions A and B“. 2010-yil 17-martda asl nusxadan arxivlangan.
- ↑ „IALA Maritime Buoyage System“. Nautical Issues.