Bir makon, bir yo'l

Ishorat qoʻshish
Vikipediya, ochiq ensiklopediya

Belt and Road, Belt and Road Initiative yoki OBOR ( xitoychada 一带一路 , OBOR” yoki inglizcha manbalarda ''Belt and Road Initiative“(BRI), Xitoy raisi Si Szinpin tomonidan 2013-yil oxirida Markaziy Osiyo va Janubiy Osiyo mamlakatlariga bir qator tashriflar chogʻida hamda Italiya hamkorligida eʼlon qilingan [1][2][3]. U 2049 yilda tugatishni rejalashtirgan zamonaviy Ipak yoʻli kontseptsiyasini ifodalaydi, bu ham Xitoy -Rim sivilizatsiyasining birligi sifatida talqin etiladi [4][5][6][7] .[8][9] Loyiha doirasida Blackwater asoschisi Erik Princega tegishli Frontier Services Group xavfsizlik kompaniyasi bilan xavfsizlik shartnomasi imzolandi.[10]

Paydo bo'lishi

Si Szinpin 2013-yil 7-sentabr kuni Qozog‘istonning Nazarboyev universitetida so‘zlagan nutqida ilk bor qadimgi Ipak yo‘li mamlakatlari o‘rtasida “Ipak yo‘li iqtisodiy kamari” yaratilgani haqida gapirgan edi. O'sha yilning 3 oktyabrida Si Szinpin Indoneziya parlamentidagi nutqida ASEAN davlatlari bilan hamkorlikni mustahkamlash va qo'llab-quvvatlashni maqsad qilgan. 21-asr dengiz ipak yoʻlini birgalikda qurishga tayyor ekanliklarini maʼlum qildi. 2017 yilning avgust oyida loyiha doirasida hamkorlikni imzolagan davlatlar va xalqaro tashkilotlar soni 69 taga yetdi. Har yili ularning soni ortib borishi kutilmoqda.[11] Loyiha transport tarmoqlari, energiya tarmoqlari va telekommunikatsiyalar orqali xalqaro integratsiyaga qaratilgan. U dunyo yalpi ichki mahsulotining 42 foizini, dunyo aholisining 64 foizini, quruqlikning 40 foizini, maʼlum energiyaning 75 foizini qamrab oladi. Xitoy loyihani 30-35 yil ichida yakunlab, 100 yillik yubileyiga (2049) erishmoqchi [12] .

Bu ikki tashabbus keyinchalik Xitoy tomonidan “Bir makon, bir yo‘l” deb nomlandi. Bu yerda “belbogʻ” Ipak yoʻli iqtisodiy kamarini, “Yoʻl” esa 21-asrni nazarda tutadi ya'ni sr dengiz ipak yo'li.

Tarixiy Ipak yo'liga murojaat qilish orqali Xitoy jahon jamiyatlari xotirasida ijobiy imidjga sarmoya kiritadi. Maqsadli aloqa va transport loyihalari “ipak yo‘li”: “temir ipak yo‘li”, “quruqlik ipak yo‘li”, “dengiz ipak yo‘li”, “havo ipak yo‘li” va “raqamli ipak yo‘li” deb nomlanadi. Shunday qilib, Xitoy jahon hamjamiyati loyihani osonlik bilan tushunishi va ishonchni mustahkamlashga harakat qilmoqda.[12] .

"Makon-yo'l" loyihasining ko'lami va mohiyati

OBOR mazmunida; A'zo davlatlar tarkibiga temir yer va raqamli aloqalar, ko'priklar, neft va gaz quvurlari, logistika bazalari, elektr stantsiyalari, aeroportlar va portlar kabi yirik ob'ektlar kiradi. Loyiha ikki qismdan iborat: Ipak yo‘li iqtisodiy kamari va dengiz ipak yo‘li. Quruqlik yo‘lida 6 ta yo‘lak mavjud. Bular:

1.Xitoy - Indochina yarimoroli iqtisodiy koridori (CICPEC)

2. Xitoy - Pokiston iqtisodiy koridori (CPEC)

3. Xitoy – Markaziy Osiyo – G‘arbiy Osiyo iqtisodiy koridori (CCWAEC)

4. Bangladesh - Xitoy - Hindiston - Myanma iqtisodiy koridori (BCIMEC)

5. Xitoy - Mo'g'uliston - Rossiya iqtisodiy koridori (CMREC)

6. Yangi Evrosiyo quruqlik ko'prigi iqtisodiy koridori (NELBEC)

Tashabbusning quruqlikdagi qismini tashkil etuvchi, zamonaviy ipak yo'li deb ham ataladigan Ipak yo'li iqtisodiy kamari bilan Xitoy, Qozog'iston va Mo'g'ulistondan Rossiya va Eron orqali Yevropaga yetib borish uchun temir yo'l aloqalari o'rnatilishi ko'zda tutilgan. mintaqa davlatlari bilan savdo aylanmasini oshirish va qulaylashtirish boʻyicha chora-tadbirlar amalga oshiriladi. Shu tarzda, Xitoyning rivojlanmagan ichki hududlarini rivojlantirishga hissa qo'shishi kutilmoqda.

  1. ↑ https://www.aydinlik.com.tr/dunya/2017-subat/italya-bir-kusak-bir-yol-dunya-icin-bir-firsat
  2. ↑ „Arşivlenmiş kopya“. 7 ağustos 2020da asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 20 ocak 2020.
  3. ↑ https://www.researchgate.net/publication/233710665_Silk_Road_nostalgia_and_imagined_global_community
  4. ↑ „Arşivlenmiş kopya“. 29 temmuz 2020da asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 20 ocak 2020.
  5. ↑ „Arşivlenmiş kopya“. 15 aralık 2019da asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 20 ocak 2020.
  6. ↑ „Arşivlenmiş kopya“. 16 ocak 2020da asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 20 ocak 2020.
  7. ↑ „Arşivlenmiş kopya“. 29 temmuz 2020da asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 20 ocak 2020.
  8. ↑ „One Belt, One Road“. Caixin Online (10 aralık 2014). 12 eylül 2016da asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 24 aralık 2016.
  9. ↑ „Getting lost in ‘One Belt, One Road’“ (İngilizce). Hong Kong Economic Journal (12 nisan 2016). 19 mayıs 2016da asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 24 aralık 2016.
  10. ↑ „Arşivlenmiş kopya“. 19 nisan 2019da asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 19 nisan 2019.
  11. ↑ T.C Astana Yayınları BİR KUŞAK BİR YOL PROJESi: Kavramlar, Aktörler, Uygulamalar Ediör. Dr.Serdar Yılmaz
  12. ↑ 12,0 12,1 {{Veb manbasi}} andozasidan foydalanishda url= parametrini belgilashingiz kerak. . Marmara Coğrafya Dergisi. Qaraldi: 14 eylül 2018. 
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Bir_makon,_bir_yo%27l&oldid=4207700" dan olindi