Attika hayvonot bogʻi
| Attica hayvonot bogʻi | |
|---|---|
| Attica Zoological Park | |
| Swans in Attica Zoological Park.jpg | |
| Asos solingan | 2000 |
| Joylashuvi | Yalouda, Spata, Attica, 190 04, Gretsiya |
| Koordinatalar | 37°58′52″N 23°54′27″E / 37.981243°N 23.907377°E G OKoordinatalari: 37°58′52″N 23°54′27″E / 37.981243°N 23.907377°E G O |
| Maydoni | 20 ha (2,200,000 kv. ft)[1] |
| Asosiy eksponatlar | Sudralib yuruvchilar dunyosi, yunon oʻrmoni, qurgʻoqchil yerlar, Afrika savannasi, Indoneziya, quruqlikdagi qushlar, yirtqich qushlar, suv dunyosi, toʻtiqushlar/lori erlari, Afrika qushlari, Osiyo qushlari |
| Yillik tashrif buyuruvchilar soni | 380,000 |
| Veb-sayti | atticapark.com (Greek) |
| Attika hayvonot bogʻi | |
Attika Park (yoki Attica hayvonot bogʻi), rasmiy ravishda Attica Zoological Park (AZP), Spata chekkasida, taxminan 20 kilometr (12mil) masofada joylashgan xususiy hayvonot bogʻidan biri hisoblanadi. U Gretsiya mamlakati poytaxti Afinaning sharqida joylashgan. Bu Gretsiyadagi yagona hayvonot bogʻidir. Hayvonot bogʻining 20 gektar (49 akr) maydonda 220 turni ifodalovchi 1500 dan ortiq hayvonlar yashaydi. Hayvonot bogʻi yil davomida 365 kun ochiq turadi.
Attika hayvonot bog‘i Yevropa hayvonot bog‘lari va akvariumlar uyushmasi (EAZA) va Yevropa sut emizuvchilar uyushmasi (EAAM) aʼzosi ham hisoblanadi.
Tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]
2000-yil may oyida oʻz eshiklarini jamoatchilikka ochgan hayvonot bogʻi dastlab qushlar parki sifatida dunyodagi uchinchi eng katta qushlar kolleksiyasiga egalik qilgan, unda 300 turdagi 1100 ta qushlar joy egallagan, yosh tashrif buyuruvchilar uchun qishloq hayvonlari va uchta juda noyob qush turlari keltirilgan. Shuningdek, bu yerda uchta qitʼaning (Afrika, Osiyo va Amerika) miniatyuralari, tashrif buyuruvchilar sayr qilishlari va tegishli qushlar faunasi va florasidan bahra olishlari mumkin[2][3].
Attica hayvonot bogʻida sudralib yuruvchilar dunyosi 2001-yil aprel oyida, undan keyin 2002-yilda Gretsiya oʻrmoni, 2003-yilda Afrika savannalari koʻrgazmasi, 2004-yilda katta mushuklar koʻrgazmasi va Afrika savanasining kengayishi, 2005-yilda maymunlar koʻrgazmasi, Gepard mamlakati, shimpanze (ulardan ikkitasi ZooParc de Beauvaldan kelgan) va siamang gibbons koʻrgazmasi hamda 2008-yilda choʻl koʻrgazmasi (Baqtriya tuyalari va Somali yovvoyi eshaklari bilan) tashkil etilgan[4].
2010-yilda hayvonot bogʻida delfinarium ochildi, shuningdek, unga Angliyadagi Whipsnade hayvonot bogʻidan keltirilgan ikkita erkak janubiy oq karkidoni qoʻshildi[5]. 2005-yilda hayvonot bogʻida yirtqich qushlar ishtirokida har kuni namoyishlar oʻtkazila boshlandi. 2010-yilda hayvonot bogʻi oʻzining yangi ishga tushirilgan delfinariysi bilan dengiz sherlari va delfinlarni namoyish eta boshladi.
2009-yil fevral oyida hayvonot bog‘ida tug‘ilgan begemot Atu EEP vakilining iltimosiga binoan, 2010-yil fevral oyida Germaniyaning Duisburg hayvonot bog‘iga ko‘chirildi. Bu turni koʻpaytirish juda muhim, chunki erkak begemotlarining tugʻilish darajasi urgʻochilardan farqli ravishda pasaygan. Bundan tashqari, oʻlim darajasi tugʻilgandan keyingi dastlabki 60 kun ichida 30 % ni tashkil qiladi. Uning ota-onasi Edinburg hayvonot bogʻidan va Aalborg hayvonot bogʻidan keltirilgan. Hayvonot bogʻi bu juftlikni 2004-yil noyabr oyida qabul qilgan va shundan buyon bu juftlikdan uchta begemot tugʻilgan. Birinchisi, Tsyurix hayvonot bogʻiga yuborilgan erkak begemot, oxirgisi esa, bir yarim oydan keyin toʻsatdan oʻpka shishi tufayli vafot etgan Matima ismli urgʻochi begemot edi[6][5].
Koʻrgazmalar va diqqatga sazovor joylar[tahrir | manbasini tahrirlash]
Sudralib yuruvchilar dunyosi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Sudralib yuruvchilar dunyosi 2001-yil aprel oyida ochilgan boʻlib, u hayvonot bogʻiga qoʻshilgan birinchi pavelyon edi. Sudralib yuruvchilar dunyosi turlaridan aga qurbaqasi, Madagaskar kunlik gekkosi, yashil daraxt pitoni, sariq anakonda, tokay gekkon, gʻarbiy kalamushxoʻr ilon va gilam pitoni keltirilgan[7].
Yunon oʻrmoni[tahrir | manbasini tahrirlash]
Gretsiya oʻrmoni koʻrgazmasi taqdimotini 2002-yil yozida ochdi va u Gretsiyada kamdan-kam uchraydigan turlarni oʻz ichiga olagan edi. Ushbu koʻrgazmada Yevroosiyo silovsinlari, yovvoyi choʻchqalar, Yerosiyo kulrang boʻrilari, Yevroosiyo qoʻngʻir ayiqlari, kuz kiyiklari, Grifon tulporlari va yoʻqolib ketish xavfi ostida turgan Krit yovvoyi echkisi, shuningdek, oʻtmishda kri-kri deb nomlangan Yevroosiyo Ottersi ham mahsus keltirilgan[7].
Afrika savannasi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Afrika Savannasi 2003-yil fevral oyida ochilgan Afrika mavzusidagi hudud boʻlib, u hayvonot bogʻidagi eng katta koʻrgazma hisoblanadi. Ushbu hududda koʻrgazmaga qoʻyilgan hayvonlar orasida toʻrsimon jirafa, Rotshild jirafasi, Grant zebrasi, Kafue lexve va Janubiy Afrika tuyaqushlari mavjud. Baʼzan bu koʻrgazmalarda Arab va Scimitar orikslarini koʻrish mumkin. Shuningdek, hududning oʻz eksponatlari orasida sitatungalar, pigmy begemotlar, janubiy oq karkidonlar va Janubiy Afrika gepardlari mavjud. Ilgari Afrika yovvoyi itlari bilan ham koʻrgazma amalga oshirilgan. 2020-yilda Afrika Savannasida jirafalarni oziqlantirish stansiyasi qoʻshildi[7].
Indoneziya[tahrir | manbasini tahrirlash]
Indoneziya koʻrgazmasi 2013-yilda qoʻshilgan. Unda Indoneziya mavzusidagi qushxona va Komodo ajdahosi koʻrgazmasi mavjud. Bu hududdagi qushlar orasida Bali myna, Viktoriya tojli kaptari, Nikobar kaptari, oq peshtaxta qirgʻovul-kabutar, choʻqqili kaklik va Luzon qonli yuragi nomli qush turlari mavjud[7].
Yer qushlari[tahrir | manbasini tahrirlash]
Yer qushlari — bu yer qushlarining koʻp turlari, xususan qirgʻovullar yashaydigan uzun qatorli qafaslaridan tashkil topgan. Koʻrgazmaga qoʻyilgan turlarga koʻk quloqli qirgʻovuli, Edvards qirgʻovuli, Elliot qirgʻovuli, Afrika yashil kabutari, sariq kardinal, Kaliforniya bedanasi, Rivz qirgʻovuli va oltin qirgʻovul kiradi. Ko‘rgazma qarshisida hayvonot bog‘ining hayvonlar shifoxonasi va ZooCafe joylashgan[7][8].
Yirtqich qushlar[tahrir | manbasini tahrirlash]
Yirtqich qushlar bir nechta turdagi yirtqich hayvonlar uchun qafas qatoridan iborat. Ekspozitsiyada kal burgut, oq tulpor, oq boshli tulpor, Misr tulpori, qirol kalxatlari, grifon tulporlari, bateleurlar va palma yongʻoqlari joylashgan. Yaqin atrofda hayvonot bogʻining fermasi va hayvonot bogʻi ham joylashgan boʻlib, u yerda tashrif buyuruvchilar Kamerun qoʻylari, Nigeriya mitti echkilari, zebus, Falabella ponilari va yoʻqolib borayotgan poni, Skyrian poni va boshqalarni koʻrishlari hamda boqishlari mumkin[8][7].
Suv dunyosi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Suv dunyosi ikkita katta hovuz va butun hayvonot bogʻining koʻrinishini taqdim etadigan baland kioskadan iborat. Hovuzda turli xil gʻozsimon qushlar va boshqa suv qushlari yashaydi. Suv dunyosi aholisi orasida Misr gʻozlari, qora oqqushlar, qizil koʻkrakli gʻozlar, qoʻrgʻon gʻozlari, qizgʻish gʻozlar, oq laylaklar va Kanada gʻozlari mavjud[7].
Toʻtiqushlar va Lori maydoni[tahrir | manbasini tahrirlash]
Toʻtiqushlarning bir qator qafaslari mavjud boʻlib, ularda hayvonot bogʻlaridagi koʻplab toʻtiqush turlari yashaydi. Koʻrgazmada rohib parakeets, keas, palma kakadulari, sariq yoqali sevishgan qushlar, qalpoqli toʻtiqushlar va afrika kulrang toʻtiqushlari mavjud.
Lori Lend sayyohlik koʻrgazmasidan iborat boʻlib, unda kamalak loriklari, charxpalak lorilari, binafsha yelkali lorilar va sariq bibbli lorilar mavjud[7].
Shimoliy Amerika hayvonlari[tahrir | manbasini tahrirlash]
Shimoliy Amerika hayvonlari toʻrtta qoʻradan iborat. Bu hududda katta rea (ikkitasi leykistik), kapibaralar, Patagoniya maralari, lamalar va yirik chumolixoʻrlar oilasi yashaydi. Bu hayvonot bogʻi qushlar bogʻi tashkil boʻlgan paytdan boshlab bu hududdagi birinchi koʻrgazma hisoblnadi. Qushxonada umuman Amerika qitʼasida tugʻilgan 11 ta qush yashaydi, lekin unda asosan Janubiy Amerikaga mansub qirmizi ibislar, Chiloe wigeons, janubiy qichqiriqlar, yogʻoch oʻrdaklari va guira kukulari kabi qushlar mavjud. Shuningdek, yaqin atrofda makavlarning mamy turlari boʻlgan katta qafaslarni uchratish mumkin: qizil-yashil makav, harbiy makav va koʻk va oltin makav, shuningdek, baliqchi mushuk bilan yangi koʻrgazmasi tashkil qilingan[7].
Afrika qushlari[tahrir | manbasini tahrirlash]
Afrikadan keltirilgan 10 turdagi qushlarning uyi, hayvonot bogʻidagi uchta sayr qilish mumkin boʻlgan qushxonadan eng kichigi boʻlib, u qishloq toʻquvchisi, yaltiroq ibis, koʻk-koʻk kabi turlari yashaydigan hududni qamrab olgan, shuningdek, qanotli gʻoz, Afrika qoshigʻi, ajoyib starling, temirchi lapwing va bolgʻa bosh singari turlar ham mavjud[7].
Osiyo qushlari[tahrir | manbasini tahrirlash]
Osiyo qushlaridan iborat 12 turdagi qushlarning uyi boʻlgan, uch qitʼadagi tematik qushxonalardan eng katta turlar aralashmasi va Osiyo hamda Avstraliyadan kelgan turlar jamlangan, masalan, demuazel turna, togʻ kaptari, singari qushlardan iborat. Qizil moʻylovli bulbul, yeleli oʻrdak va Torresian imperator kaptari esa shu hududning oʻzida mavjud. Qushxona yonida hayvonot bogʻining asosiy maydoni joylashgan.
Boshqa hayvonlar[tahrir | manbasini tahrirlash]
Hayvonot bogʻining boshqa hayvonlariga diqqatga sazovor joylarga tegishli boʻlgan katta flamingolar, hind choʻchqalari, yevropalik asalarilar, serval va boshqa hayvonlardan iborat. Hayvonot bogʻidagi yirik mushuklar qatoriga Janubiy Afrika sherlari, Sumatran yoʻlbarslari, Fors leopardlari, pumalar va 2020-yilda bolalagan bulutli leopardlar kiradi. Hayvonot bogʻida bir nechta sayrgohlar mavjud, jumladan „Lemur oʻrmoni“, Afrika, Osiyo va Amerika qushlari, Lori yerlari va Koʻrshapalak oʻrmoni oʻrin egallagan. 2015-yil dekabr oyida Leso va Myo ismli ikkita erkak osiyo fillari Niderlandiyadagi Emmen hayvonot bogʻidan olib kelingan. 2018-yilda hayvonot bogʻiga Rodriges uchuvchi tulkilari keltirilgan.
Kelajakdagi kengaytmalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
2021-yilda hayvonot bog‘ida qizil pandalar, xitoylik muntjaklar va osiyo kichik pandalari yashaydigan va keyingi oylarda ularni kutib oladigan Osiyo qo‘shimcha maydonchasi qurilishi boshlandi. Hayvonot bogʻi delfinlar namoyish maydonini yopgandan soʻng, „Talassa“ (yunoncha dengiz) deb nomlangan yangi hududni qurishni ham boshladi. „Talassa“ bogʻlarida shisha burunli delfinlar, afrika pingvinlari va port muhrlari uchun yangi korpus quriladi hamda 2023-yilda dengiz sherlari uchun yangi qoʻriqxona ochiladi. 2022-yil iyun oyida hayvonot bogʻi Linneyning ikki barmoqli yalqov hayvonlari kelganini eʼlon qildi, erkak yalqov Myunxen hayvonot bogʻidan, urgʻochisi esa Parque de las Ciencias bogʻidan keltirilgan, shuningdek, BioDome markazi ham Granada hayvonot bogʻida joylashgan. Hayvonot bog'i har kuni soat 9:00 dan 18:30 gacha ochiq[9].
Naslchilik dasturlari[tahrir | manbasini tahrirlash]
Attika hayvonot bogʻi global ahamiyatga ega yirik dasturlarda faol ishtirok etadi. Ushbu dasturlardan biri WWF Rossiya va Rossiya Fanlar akademiyasi tomonidan tashkillashtirilgan Rossiyadagi Tabiiy resurslar vazirligi, ushbu turning yoʻqolib ketish xavfi ostida boʻlgan EAZA (EEP) Yevropa turlari dasturi, Sochi tabiiy bogʻi va boshqa asosiy hamkorlar bilan hamkorlikda ishlab chiqilgan[10].
Ushbu dasturning maqsadi — bu turni boshqariladigan muhitda koʻpaytirish va ularning avlodlarini Shimoliy Kavkazda bosqichma-bosqich reintroduksiya qilish, bu yerda bugungi kunda yovvoyi tabiatda 10 dan kam hayvonot turini qoldirib, turning butunlay yoʻq boʻlib ketishi xavfini oldini olishdir[10].
Fransiyadagi Parc des Félins yordami bilan Attika hayvonot bogʻi maxsus moʻljallangan qoʻriqxonada naslchilik juftligini joylashtirish orqali Fors leopardlarini xavfsiz va muvaffaqiyatli koʻpaytirish uchun asosiy markaz boʻlib xizmat qiladi[10].
Saqlash[tahrir | manbasini tahrirlash]
2001-yil may oyida Attika zoologik parki EAZA aʼzosi hisoblanadi. AZP 37 EEPda (Yevropa yoʻqolib borayotgan turlar dasturlarida) faol ishtirok etadi va parkdagi 31 tur ESB (Yevropa Studbooks), shuningdek, Species360 (Xalqaro turlar maʼlumot tizimi) kabi boshqa ilgʻor usullar tomonidan nazorat qilinadi.
2011-yilda PELARGOS mustaqil notijorat fuqarolik kompaniyasiga hayvonot bogʻi egasi va oʻsha paytdagi bogʻning asoschisi Rudy Rallis asos solgan. Ushbu tashkilot yunon yovvoyi tabiatini himoya qilish va saqlash uchun kurashadi. Yaratilganidan beri PELARGOS Gretsiyadagi eng obroʻli va taniqli tabiatni muhofaza qilish tashkilotlari bilan hamkorlikda bir qator muhim loyihalarni amalga oshirgan. Yaqin vaqtgacha PELARGOS EAZA ustavida koʻrsatilganidek, faqat Attika Parkning hissalari hisobidan moliyalashtirilardi. Yaqinda PELARGOS Niarchos jamgʻarmasi va Atrof-muhitni muhofaza qilish vazirligining Yashil jamgʻarmasi kabi uchinchi tomonlar tomonidan moliyalashtirilgan tashabbuslar bilan ham muvaffaqiyatga erishgan. Moliyaviy yordamdan tashqari, Attika Park oʻzining ilmiy bilimlari, taniqli olimlar bilan xalqaro aloqalari va asosan xodimlarining ishi va fidoyi yordami orqali katta koʻmak koʻrsatadi[11].
2014-yilda hayvonot bogʻida oʻtkazilgan besh haftalik reabilitatsiyadan soʻng, Moustos botqoqli hududining qoʻriqlanadigan hududiga chiyaboʻri va shoqol qoʻyib yuborildi[11].
2016-yil yanvar oyida hayvonot bogʻi Kerkini koʻlida ajoyib oq pelikanni qoʻyib yubordi va oʻsha yilning noyabr oyida hayvonot bogʻi Missolonghi-Aitoliko lagunasiga bir nechta suv qushlarini qoʻyib yubordi[11].
2015-yil iyun oyida hayvonot bogʻi ANIMA reabilitatsiya muassasasidan uchta grifon tulporini qabul qildi, ular yaralangan va zaharlangan holda kelgan. Hayvonot bogʻida boʻlishlari davomida ular yovvoyi tabiatda muvaffaqiyatli qayta tiklanishi uchun kuchlarini tikladilar va ijtimoiy holatlarini yaxshilab oldilar. 2015-yil 19-noyabrda Attika zoologik parki jamoasi ANIMA va Krit tabiiy tarix muzeyi bilan hamkorlikda Kritdagi Lasithi tizmasiga sayohat qildi, u yerda oltita kalxatlar muvaffaqiyatli qo‘yib yuborildi. AZPda kalxatlarning uchtasi va yana qolgan uchtasi ANIMA reabilitatsiya markaziga olib kelindi[12].
Hodisalar va tanqid[tahrir | manbasini tahrirlash]
2010-yil iyun oyida delfinariy dengiz sherlari va delfinlarining namoyishlari bilan ishlay boshladi. Dastlab Litva dengiz institutidan toʻrtta delfin sotib olindi, keyin yana yettitasi xuddi oʻsha yerdan ketirildi va jamoaga qoʻshildi. Gretsiya Yashillar partiyasi 2011-yilda Attika zoologik bogʻini hayvonlarning farovonligi bilan bogʻliq muammolarni daʼvo qilib sudga berdi. 2011-yil aprel oyida Afina sudi tomonidan delfinariyning ishlashini vaqtincha taqiqlash toʻgʻrisida vaqtinchalik buyruq chiqarildi. BBC voqeani yoritish uchun oʻz muxbirini yubordi va bahs The Sunday Times gazetasida Lauren St Johnning maqolasiga keltirilgan. 2011-yil avgust oyida Gretsiya sudi oʻzini ish boʻyicha hukm chiqarishga vakolatli emasligini eʼlon qiladigan qaror chiqardi. Hayvonot bogʻi ushbu ish doimiy ravishda hal qilingan va kompaniya oqlangan deb daʼvo qilgan boʻlsa-da, bu qaror faqat ushbu sudning masalani hal qilish qarori bilangina cheklangan[13].
2018-yil dekabr oyida ikkita yaguar nazorat ostidagi hududdan qochib, xavfsizlik protokoli qoʻllanilishiga sabba boʻldi. Jenny va Spotty ismli ikkita katta mushuk boshqa muassasaga oʻtkazishga tayyor boʻlgan vaqtda oʻz qoʻrgʻonidan qochib, shisha panjarasini buzib ketdi. Hayvonlar park hali ochiq boʻlganida, shisha singan teshikdan qochib ketgan. Park xodimlari zudlik bilan kirib, bunday vaziyatlarda hayvonot bogʻi protokoliga amal qilishdi. Xodimlar bog‘ veterinarining yordami bilan ikki jonivorni otib o‘ldirgan. Hayvonot bogʻi xoʻjayini hayvonlarni tinchlantirish mumkin emasligini aytdi, chunki yoʻlbars va sher kabi katta mushuklarda behushlik 5-6 daqiqa davom etadi va bu parkga tashrif buyuruvchilar va xodimlarni xavf ostiga qoʻyadi. Bogʻ egasi bu voqeadan juda xafa boʻldi, chunki u yaguarlardan birini goʻdakligidanoq shishadagi sut bilan boqqan edi[14].
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ „History of the Park“. atticapark.com. Attica Zoological Park. 2012-yil 9-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2010-yil 3-dekabr.
- ↑ Θανατώθηκαν δύο τζάγκουαρ στο Αττικό Ζωολογικό Πάρκο, 15/12/2018, naftemporiki
- ↑ Αττικό Ζωολογικό Πάρκο: Σκότωσαν δύο τζάγκουαρ που δραπέτευσαν ενώ ήταν μέσα επισκέπτες, CNN Greece, 15/12/2018
- ↑ Θανατώθηκαν τα δύο τζάγκουαρ στο Αττικό Πάρκο μετά από προσπάθεια απόδρασής τους, 17 Δεκεμβρίου 2018, avgi.gr
- ↑ 5,0 5,1 „Attica zoo, Greece“ (en-GB). ZooChat. Qaraldi: 2021-yil 30-sentyabr.
- ↑ www.atticapark.com. „Big success for the EEP programs of the Park!“ (english). Attica Park. Qaraldi: 2021-yil 30-sentyabr.
- ↑ 7,00 7,01 7,02 7,03 7,04 7,05 7,06 7,07 7,08 7,09 www.atticapark.com. „Our Animals“ (english). Attica Park. Qaraldi: 2021-yil 29-sentyabr.
- ↑ 8,0 8,1 www.atticapark.com. „Explore our Zoo Map“ (english). Attica Park. Qaraldi: 2021-yil 29-sentyabr.
- ↑ Attika hayvonot bogʻi (inglizcha), 2021-07-02da asl nusxadan arxivlandi, qaraldi: 2023-04-05
- ↑ 10,0 10,1 10,2 www.atticapark.com. „Persian Leopard reintroduction program“ (english). Attica Park. Qaraldi: 2021-yil 30-sentyabr.
- ↑ 11,0 11,1 11,2 „MPO Pelargos“ (2010). 2016-yil 11-iyulda asl nusxadan arxivlangan.
- ↑ www.atticapark.com. „Six vultures return to the Cretan mountains“ (english). Attica Park. Qaraldi: 2021-yil 30-sentyabr.
- ↑ „Our Fight to Save the Dolphins at Attica Zoological Park in Greece Continues“. ecogreens-gr.org. Greek Green Party (2011-yil 22-sentyabr). Qaraldi: 2012-yil 19-may.
- ↑ Σκότωσαν τζάγκουαρ στο Αττικό Πάρκο (inglizcha), 2021-09-27da asl nusxadan arxivlandi, qaraldi: 2021-09-27