Amerika Qoʻshma Shtatlari Vitse-prezidentlari roʻyxati

Amerika Qoʻshma Shtatlari Vitse-prezidenti(inglizcha: Vice President of the United States of Amerika) Amerika Qoʻshma Shtatlari federal hukumati ijroiya hokimiyatida Prezidentdan keyin ikkinchi eng muhim mansabdor shaxs deb qaraladi. Birinchi AQSh Vitse-prezidenti Jon Adams, hozirgi vitse-prezident Kamala Harris hisoblanadi. Tarix davomida bu lavozimni 49 kishi egallab kelgan^[1].

Vitse-prezident koʻp vakolatlarga ega emas, Vitse-prezidentning asosiy konstitutsiyaviy funksiyasi shundaki, u AQSh prezidenti vafot etgan, isteʼfoga chiqqan yoki lavozimidan chetlashtirilgan taqdirda uning oʻrnini egallaydi^[2]. Sakkiz nafar Vitse-prezident oʻzlaridan oldingilarning vafoti va bir nafari isteʼfoga chiqishi tufayli yuqori lavozimni egallagan. Bundan tashqari, Vitse-prezident Senatning rasmiy rahbari hisoblanadi. Vitse-prezidentlikka nomzodlarga Qoʻshma Shtatlar prezidentligiga nomzodlar bilan bir xil talablar qoʻyiladi^[3]^[4].

Vitse-prezidentlar roʻyxati[tahrir | manbasini tahrirlash]

Partiyalar

Federalistlar partiyasi

Demokratik Respublikachilar partiyasi

Demokratilar partiya

Whig partiyasi

Respublikachilar partiyasi

№	Vitse-prezidentlar		Vitse-prezidentlik yillari	Shtat
1		John Adams 1735—1826	1789-yil 21-aprel 1797-yil 4-mart	Massachusetts
2		Thomas Jefferson1743—1826	1797-yil 4-mart 1801-yil 4-mart	Virjiniya
3		Aaron Burr 1756—1836	1801-yil 4-mart 1805-yil 4-mart	Nyu-York
4		George Clinton1739—1812	1805-yil 4-mart 1812-yil 20-aprel	New-York
4		George Clinton1739—1812	1805-yil 4-mart 1812-yil 20-aprel	New-York	1	Vitse-prezident vafoti munosabati bilan boʻsh turgan lavozim	1812-yil 20-aprel 1813-yil 4-mart
5		Elbridge Gerry 1744—1814	1813-yil 4-mart 1814-yil 23-noyabr	Massachusets
2	Vitse-prezident vafoti munosabati bilan boʻsh turgan lavozim		1814-yil 23-noyabr 1817-yil 4-mart
6		Daniel D. Tompkins1774—1825	1817-yil 4-mart 1825-yil 4-mart	Nyu-York
7		John C. Calhoun1782—1850	1825-yil 4-mart 1832-yil 28-dekabr	Janubiy Karolina
7		John C. Calhoun1782—1850	1825-yil 4-mart 1832-yil 28-dekabr	Janubiy Karolina	3	Vitse-prezident isteʼfoga chiqqani sababli bu oʻrin boʻsh	1832-yil 28-dekab 1833-yil 4-mart
8		Martin Van Buren1782—1862	1833-yil 4-mart 1837-yil 4-mart	Nyu-York
9		Richard Mentor Johnson1780—1850	1837-yil 4-mart 1841-yil 4-mart	Kentukki
10		John Tyler1790—1862	1841-yil 4-mart 1841-yil 4-mart	Virjiniya
4	Vitse-prezident prezidentlik lavozimini egallashi sababli bu lavozim boʻsh		1841-yil 4-mart 1845-yil 4-mart
11		George M. Dallas 1792—1864	1845-yil 4-mart 1849-yil 4-mart	Pensilvaniya
12		Millard Fillmore 1800—1874	1849-yil 4-mart 1850-yil 9-iyul	Nyu-York
5	Vitse-prezident prezidentlik lavozimini egallashi sababli bu lavozim boʻsh		1850-yil 9-iyul 1853-yil 4-mart
13		William R. King1786—1853	1853-yil 4-mart 1853-yil 18-aprel	Alabama
6	Vitse-prezident vafoti munosabati bilan boʻsh turgan lavozim		1853-yil 18-aprel 1857-yil 4-mart
14		John C. Breckinridge 1821—1875	1857-yil 4-mart 1861-yil 4-mart	Kentukki
15		Hannibal Hamlin 1809—1891	1861-yil 4-mart 1865-yil 4-mart	Meyn
16		Andrew Johnson 1808—1875	1865-yil 4-mart 1865-yil 15-aprel	Tennessi
7	Vitse-prezident prezidentlik lavozimini egallashi sababli bu lavozim boʻsh		1865-yil 15-aprel 1869-yil 4-mart
17		Schuyler Colfax 1823—1885	1869-yil 4-mart 1873-yil 4-mart	Indiana
18		Henry Wilson 1812—1875	1873-yil 4-mart 1875-yil 22-noyabr	Massachusetts
8	Vitse-prezident vafoti munosabati bilan boʻsh turgan lavozim		1875-yil 22-noyabr 1877-yil 4-mart
19		William A. Wheeler 1819—1887	1877-yil 4-mart 1881-yil 4-mart	New-York
20		Chester A. Arthur 1829—1886	1881-yil 4-mart 1881-yil 19-sentabr	New York
9	Vitse-prezident prezidentlik lavozimini egallashi sababli bu lavozim boʻsh		1881-yil 19-sentabr 1885-yil 4-mart
21		Thomas A. Hendricks 1819—1885	1885-yil 4-mart 1885-yil 25-noyabr	Indiana
10	Vitse-prezident vafoti munosabati bilan boʻsh turgan lavozim		1885-yil 25-noyabr 1889-yil 4-mart
22		Levi P. Morton 1824—1920	1889-yil 4-mart 1893-yil 4-mart	New York
23		Adlai Stevenson 1835—1914	1893-yil 4-mart 1897-yil 4-mart	Illinoys
24		Garret A. Hobart 1844—1899	1897-yil 4-mart 1899-yil 21-noyabr	Nyu-Jersi
11	Vitse-prezident vafoti munosabati bilan boʻsh turgan lavozim		1899-yil 21-noyabr 1901-yil 4-mart
25		Theodore Roosevelt 1858—1919	1901-yil 4-mart 1901-yil 14-sentabr	Nyu-York
12	Vitse-prezident prezidentlik lavozimini egallashi sababli bu lavozim boʻsh		1901-yil 14-sentabr 1905-yil 4-mart
26		Charles W. Fairbanks 1852—1918	1905-yil 4-mart 1909-yil 4-mart	Indiana
27		James S. Sherman 1855—1912	1909-yil 4-mart 1912-yil 30-oktabr	Nyu-York
13	Vitse-prezident vafoti munosabati bilan boʻsh turgan lavozim		1912-yil 30-oktabr 1913-yil 4-mart
28		Thomas R. Marshall 1854—1925	1913-yil 4-mart 1921-yil 4-mart	Indiana
29		Calvin Coolidge 1872—1933	1921-yil 4-mart 1923-yil 2-avgust	Massachusets
14	Vitse-prezident prezidentlik lavozimini egallashi sababli bu lavozim boʻsh		1923-yil 2-avgust 1925-yil 4-mart
30		Charles G. Dawes 1865—1951	1925-yil 4-mart 1929-yil 4-mart	Illinoys
31		Charles Curtis 1860—1936	1929-yil 4-mart 1933-yil 4-mart	Kanzas
32		John Nance Garner 1868—1967	1933-yil 4-mart 1941-yil 20-yanvar	Texas
33		Henry A. Wallace 1888—1965	1941-yil 20-yanvar 1945-yil 20-yanvar	Ayova
34		Harry S. Truman 1884—1972	1945-yil 20-yanvar 1945-yil 12-aprel	Missuri
15	Vitse-prezident prezidentlik lavozimini egallashi sababli bu lavozim boʻsh		1945-yil 12-aprel 1949-yil 20-yanvar
35		Alben W. Barkley 1877—1956	1949-yil 20-yanvar 1953-yil 20-yanvar	Kentukki
36		Richard Nixon 1913—1994	1953-yil 20-yanvar 1961-yil 20-yanvar	Kaliforniya
37		Lyndon B. Johnson 1908—1973	1961-yil 20-yanvar 1963-yil 22-noyabr	Texas
16	Vitse-prezident prezidentlik lavozimini egallashi sababli bu lavozim boʻsh		1963-yil 22-noyabr 1965-yil 20-yanvar
38		Hubert Humphrey 1911—1978	1965-yil 20-yanvar 1969-yil 20-yanvar	Minnesota
39		Spiro Agnew 1918—1996	1969-yil 20-yanvar 1973-yil 10-oktabr	Merilend
17	Vitse-prezident isteʼfoga chiqqani sababli bu oʻrin boʻsh		1973-yil 10-oktabr 1973-yil 6-dekabr
40		Gerald Ford 1913—2006	1973-yil 6-dekabr 1974-yil 9-avgust	Michigan
18	Vitse-prezident prezidentlik lavozimini egallashi sababli bu lavozim boʻsh		1974-yil 9-avgust 1974-yil 19-dekabr
41		Nelson Rockefeller 1908—1979	1974-yil 19-dekabr 1977-yil 20-yanvar	Nyu-York
42		Walter Mondale 1928—2021	1977-yil 20-yanvar 1981-yil 20-yanvar	Minnesota
43		George H. W. Bush 1924—2018	1981-yil 20-yanvar 1989-yil 20-yanvar	Texas
44		Dan Quayle 1947	1989-yil 20-yanvar 1993-yil 20-yanvar	Indiana
45		Al Gore 1948	1993-yil 20-yanvar 2001-yil 20-yanvar	Tennessi
46		Dick Cheney 1941	2001-yil 20-yanvar 2009-yil 20-yanvar	Vayoming
47		Joe Biden 1942	2009-yil 20-yanvar 2017-yil 20-yanvar	Delaver
48		Mike Pence1959	2017-yil 20-yanvar 2021-yil 20-yanvar	Indiana
49		Kamala Harris 1964	2021-yil 20-yanvardan	Kaliforniya

Tirik sobiq Vitse-prezidentlar[tahrir | manbasini tahrirlash]

2022-yil iyul holatiga koʻra, AQShning 5 nafar sobiq vitse-prezidenti tirik^[5]^[6]^[7]^[8]:

Vitse-prezident	Vitse-prezidentlik yillari	Tugʻilgan sanasi
Dan Quayle	1989—1993	1947-yil 4-fevral
Albert Gore	1993—2001	1948-yil 31-mart
Dick Cheney	2001—2009	1941-yil 30-yanvar
Joe Biden	2009—2017	1942-yil 20-noyabr
Mike Pence	2017—2021	1959-yil 7-iyun

Vitse-prezident qasamyodi[tahrir | manbasini tahrirlash]

AQSh Konstitutsiyasining yigirmanchi tahririga muvofiq, Qoʻshma Shtatlar Vitse-prezidenti saylov boʻlganiden keyingi yilning 20-yanvar kuni peshin vaqtida oʻz lavozimini egallaydi. Amerika Qoʻshma Shtatlari Prezidentining inauguratsiya marosimida saylangan Vitse-prezident saylangan Prezidentdan bir necha daqiqa oldin qasamyod qiladi. Prezidentlik qasamyodidan farqli oʻlaroq, Vitse-prezidentlik qasamyodi AQSh Konstitutsiyasida belgilanmagan.

Qasamyod matni[tahrir | manbasini tahrirlash]

"Men Amerika Qoʻshma Shtatlari Konstitutsiyasini barcha tashqi va ichki dushmanlardan himoya qilishga va uni asrashga tantanali ravishda qasamyod qilaman. Men unga nisbatan haqiqiy ishonch va sadoqatni saqlab qolaman. Men ushbu majburiyatni hech qanday izohlarsiz yoki undan qochish maqsadisiz erkin qabul qilaman. Shuningdek men hozir kirishayotgan lavozimdagi vazifalarni vijdonan va masʼuliyat bilan bajaraman. Xudo menga yordam ber".

Vitse-prezidentlikka nomzodlar uchun qoʻyiladigan talablar[tahrir | manbasini tahrirlash]

AQSh Konstitutsiyasining oʻn ikkinchi tahririda AQSh Vitse-prezidenti lavozimiga nomzod hamda Prezidentlik lavozimiga nomzod ham kamida Qoʻshma Shtatlarda kamida 14 yil yashagan hamda 35 yoshda boʻlishi kerak. Nomzodlardan AQShda tugʻiligan AQSh fuqarosi boʻlishi talab etiladi.

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

↑ „https://www.senate.gov/artandhistory/history/common/briefing/Vice_President.htm“.
↑ „https://www.gpo.gov/fdsys/pkg/CDOC-104sdoc26/pdf/CDOC-104sdoc26.pdf“.
↑ „https://www.nytimes.com/2016/11/09/us/politics/hillary-clinton-donald-trump-president.html“.
↑ „http://www.cnn.com/2016/07/22/opinions/gallery/vice-presidents-of-the-united-states/index.html“.
↑ „http://millercenter.org/president/essays/quayle-1989-vicepresident“.
↑ „https://web.archive.org/web/20160917081605/http://millercenter.org/president/essays/gore-1993-vicepresident“. 2016-yil 17-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 19-avgust.
↑ „https://web.archive.org/web/20160917082923/http://millercenter.org/president/essays/cheney-2001-vicepresident“. 2016-yil 17-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 19-avgust.
↑ „https://web.archive.org/web/20160917090614/http://millercenter.org/president/essays/biden-2009-vicepresident“. 2016-yil 17-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 19-avgust.

[1] „https://www.senate.gov/artandhistory/history/common/briefing/Vice_President.htm“.

[2] „https://www.gpo.gov/fdsys/pkg/CDOC-104sdoc26/pdf/CDOC-104sdoc26.pdf“.

[3] „https://www.nytimes.com/2016/11/09/us/politics/hillary-clinton-donald-trump-president.html“.

[4] „http://www.cnn.com/2016/07/22/opinions/gallery/vice-presidents-of-the-united-states/index.html“.

[5] „http://millercenter.org/president/essays/quayle-1989-vicepresident“.

[6] „https://web.archive.org/web/20160917081605/http://millercenter.org/president/essays/gore-1993-vicepresident“. 2016-yil 17-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 19-avgust.

[7] „https://web.archive.org/web/20160917082923/http://millercenter.org/president/essays/cheney-2001-vicepresident“. 2016-yil 17-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 19-avgust.

[8] „https://web.archive.org/web/20160917090614/http://millercenter.org/president/essays/biden-2009-vicepresident“. 2016-yil 17-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 19-avgust.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]