Tay ko'li: Versiyalar orasidagi farq

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Keyingi tahrir →
Kontent oʻchirildi Kontent qoʻshildi
VizualVikimatn
„Lake Tai“ sahifasi tarjima qilib yaratildi
(Farq yoʻq)

12-Dekabr 2022, 10:41 dagi koʻrinishi

Suvning qirg'og'dan ko'rinishi

Tayxu ( xitoycha: 太湖 Tayxu ko'li sifatida ham nomlangan, Yangtze deltasidagi ko'l va Xitoydagi eng katta chuchuk suvli ko'llaridan biridir. Ko'l Jiangsu provinsiyasida joylashgan bo'lib, uning janubiy qirg'og'ining muhim qismi Zhejiang bilan chegarasini tashkil qiladi. Maydoni 2,250 kilometr kvadratni va o'rtacha chuqurligi 2 metrni tashkil qiladi [1]. Poyang va Dongtingdan keyin butunlay Xitoydagi uchinchi yirik chuchuk suvli ko'li hisoblanadi . [lower-alpha 1] Ko'lda bir necha kvadrat metrdan bir necha kvadrat kilometrgacha bo'lgan 90 ga yaqin orollar mavjud.

Tay ko'li Katta kanal bilan bog'langan va bir qator daryolarning, jumladan Suzhou daryosining kelib chiqishi hisoblanadi. So'nggi yillarda Tai ko'li ifloslanishdan azob chekdi.

Shakllanish

Ilmiy tadqiqotlar shuni ko'rsatadiki, Tai ko'lining dumaloq tuzilishi meteor zarbasining natijasidir, buning natijasida konuslar, zarba metamorflangan kvartslar, mikrotektitlar va zarba-metamorfik tushirish yoriqlari paydo bo'ldi. [2] Bo'lajak zarba kraterining yoshi 70 million yildan ortiq va ehtimol kech Devon davriga tegishli. [3] Biroq, yangi tadqiqotlar shuni ko'rsatadiki, mavjud dalillar Tay ko'lida krater tuzilishi yoki zarba-mineral ta'sirini ko'rsatmaydi. [4] Fotoalbomlar shuni ko'rsatadiki, Tay ko'li Golotsen davrida Sharqiy Xitoy dengizi kirib borgunga qadar quruq bo'lgan. Yangtze va Qiantang daryolarining o'sib borayotgan deltalari oxir-oqibat Tay ko'lini dengizdan to'sib qo'ydi va daryolar va yomg'irlardan toza suv oqimi uni chuchuk suvli ko'lga aylantirdi.

Manzarali joylar

Vuxining Uch Qirollik bog'idagi Tay ko'li qirg'og'i

Dongting tog'ining etagida ohaktosh tuzilmalari mavjud . Ushbu " Tayxu toshlari " ko'pincha an'anaviy xitoy bog'lari uchun bezak materiali sifatida qadrlanadi, bunga yaqin atrofdagi Suzhoudagi muzeylar sifatida saqlanadi.

Ko'lning uchta oroli Sanshan nomi bilan milliy geologik park sifatida saqlanib qolgan. Ular mahalliy qaroqchilarning sobiq maskani sifatida mashhur.  Mey Yuan ham Yuantouzju bilan birga Tay ko'lida joylashgan. Yuantouzju o'z nomini ("Toshbaqa bosh oroli") konturining shaklidan oldi.

Ferris g'ildiragi

"Tay ko'li yulduzi" gigant bo'lib, Ko'l qirg'og'ida 115 metrli aylanma g'ildirak mavjud [5]. 2008-yilda yaratilgan, bitta inqilobni bajarish uchun 18 daqiqa vaqt ketadi. Yo'lovchilar Tay ko'li va shahar markazi manzarasidan bahramand bo'lishlari mumkin. Kechasi g'ildirak atrofida yorug'lik effektlari yoqiladi. 

Biznes va sanoat

Ko'l o'zining samarali baliq ovlash sanoati bilan mashhur va ko'pincha kichik xususiy baliq ovlash qayiqlari flotlari bilan qoplangan. [6] 1970-yillarning oxiridan boshlab baliq va qisqichbaqa kabi oziq-ovqat mahsulotlarini yig'ish ko'l bo'yida yashovchi odamlar uchun bebaho ahamiyatga ega bo'lib, atrofdagi hudud iqtisodiyotiga sezilarli hissa qo'shdi.

Ko'lda keng kulolchilik sanoati, jumladan Yixing loy choynaklarini ishlab chiqaradigan Yixing kulolchilik zavodi joylashgan.

Ifloslanish

Vuxidagi ko'l manzarasi

Ko'lning ifloslanishi o'nlab yillar davomida davom etayotgan ifloslanishni kamaytirishga qaratilgan sa'y-harakatlarga qaramay, natijada ushbu sa'y-harakatlar samarasiz bo'lgan. 1980—1990-yillarda koʻl mintaqasida sanoat korxonalari soni 3 baravarga, aholi soni ham sezilarli darajada koʻpaygan. Birgina 1993-yilda sayoz ko‘lga bir milliard tonna chiqindi suv, 450 ming tonna axlat va 880 ming tonna hayvon chiqindilari tashlangan. Markaziy hukumat aralashib, ko'lni tozalash kampaniyasini boshladi, ifloslanish standartlariga rioya qilish uchun muddat belgiladi. Belgilangan muddat bajarilmaganda, 1999-yilda Yangi yil arafasida 128 ta zavod yopildi. Muvofiqlik keyinchalik biroz yaxshilandi, ammo ifloslanish muammosi jiddiyligicha qoldi. [7]

2007-yil may oyida ko'l suv o'tlarining katta gullab-yashnashi va siyanobakteriyalar bilan katta ifloslanish tufayli bosib olindi. [8] Xitoy hukumati ushbu ekologik falokat antropogen kelib chiqishiga qaramay, ko‘lni yirik tabiiy ofat deb atadi. Idishdagi suvning o'rtacha narxi odatdagidan olti baravar ko'tarilganligi sababli, hukumat barcha mintaqaviy suv ta'minotchilariga narxlarni oshirishni taqiqladi. [9] Ko'l 30 million aholini suv bilan ta'minlaydi, shu jumladan Vuxida bir millionga yaqin aholi yashaydi. [10] 2007-yil oktyabr oyiga kelib, Xitoy hukumati ko'l atrofidagi 1300 dan ortiq zavodlarni yopib qo'ygani yoki ogohlantirish bergani haqida xabar berilgan edi. Shunga qaramay, ko'lning ifloslanishini e'lon qilgan yetakchi ekologlardan biri Vu Lixon ifloslantiruvchilardan birini tovlamachilikda ayblanib, uch yilga qamoq jazosiga hukm qilindi [8] [11].

Jiangsu provinsiyasi ko'lni tozalashni rejalashtirdi [12]. Ven Jiabao raisligida Davlat Kengashi 2012-yilgacha vazifani bajarishni maqsad qilib qo'ydi [13] Biroq, 2010-yilda The Economist nashrining xabar berishicha, ifloslanish yana avj olgan va aprel oyida qamoqdan chiqqan Vu Lixon hukumat ko'l suvi o'rniga boshqa ta'minotga o'tib, epidemiya haqidagi xabarlarni bostirishga urinayotganini da'vo qiladi [14].

Adabiyotlar

  1. ↑ {{Veb manbasi}} andozasidan foydalanishda sarlavha= parametrini belgilashingiz kerak. „{{{title}}}“ (zh). The Suzhou Science Window. Science and Technology Association of Suzhou City [苏州市科学技术协会]. 2007-yil 11-iyunda asl nusxadan arxivlangan.
  2. ↑ Wang Erkang; Wan Yuqiu; Xu Shijin (May 2002). "Discovery and implication of shock metamorphic unloading microfractures in Devonian bedrock of Taihu Lake". Science in China Series D: Earth Sciences 45 (5): 459. doi:10.1360/02yd9048. 
  3. ↑ Wang, K.; Geldsetzer, H. H. J. (1992). "A late Devonian impact event and its association with a possible extinction event on Eastern Gondwana". Lunar and Planetary Inst., International Conference on Large Meteorite Impacts and Planetary Evolution: 77. 
  4. ↑ Dong (2012). "The Deformation Features of Quartz grains In the Sandstone of Taihu Area: Taihu Impact Origin Controversy". Geological Journal of China Universities. 
  5. ↑ {{Yangiliklar manbasi}} andozasidan foydalanishda title= parametri belgilanishi kerak.
  6. ↑ Barrett, Rick. „China offers open waters“. Milwaukee Journal Sentinel (2007-yil 3-fevral). 2008-yil 28-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2007-yil 28-oktyabr.
  7. ↑ Ma, Jun. China's Water Crisis. Norwalk, CT: International Rivers Network, 2004 — 163–164 bet. ISBN 1-891936-28-X. 
  8. ↑ 8,0 8,1 Kahn, Joseph. „In China, a Lake's Champion Imperils Himself“. International Herald Tribune (2007-yil 13-oktyabr).
  9. ↑ „Algae smother Chinese lake, millions panic“. NBC News. AP (2007-yil 31-may).
  10. ↑ „China's third-largest freshwater lake faces algae threat“. China Daily. Xinhua (2008-yil 14-aprel). Qaraldi: 2008-yil 20-aprel.
  11. ↑ „Umweltschützer in China - Der unbeugsame Herr Wu“ (de). Tagesschau (2010-yil 18-may). 2010-yil 21-mayda asl nusxadan arxivlangan.
  12. ↑ „China to clean up polluted lake“. BBC News (2007-yil 27-oktyabr).
  13. ↑ „Taihu cleanup plan“. China Daily - Across China: Beijing (2008-yil 4-aprel), s. 4. Qaraldi: 2008-yil 20-aprel.
  14. ↑ The Economist, 7 August 2010 p 49.


Manba xatosi: <ref> tags exist for a group named "lower-alpha", but no corresponding <references group="lower-alpha"/> tag was found 

"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Tay_ko%27li&oldid=3457541" dan olindi