Tibbiy etika: Versiyalar orasidagi farq

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Keyingi tahrir →
Kontent oʻchirildi Kontent qoʻshildi
VizualVikimatn
„Medical ethics“ sahifasi tarjima qilib yaratildi
(Farq yoʻq)

9-Noyabr 2022, 12:13 dagi koʻrinishi

Tibbiy etika - bu etikaning falsafiy ntizomi bo'lib, uning tadqiqot ob'ekti tibbiyotning axloqiy va klinik tibbiyot amaliyotini va tegishli ilmiy tadqiqotlarni tahlil qiladigan amaliy axloq hisoblanadi. Tibbiy etika har qanday chalkashlik yoki ziddiyat holatlarida mutaxassislar murojaat qilishlari mumkin bo'lgan qadriyatlar to'plamiga asoslanadi. Bu qadriyatlarga avtonomiyani hurmat qilish, yomonlik qilmaslik, xayrixohlik va adolat kiradi. [1] Bunday tamoyillar shifokorlar, tibbiy yordam ko'rsatuvchi provayderlar va oilalarga davolash rejasini tuzishga va bir xil umumiy maqsadga erishishga imkon beradi. [2] Shuni ta'kidlash kerakki, bu to'rtta qadriyat ahamiyati yoki ahamiyati bo'yicha tartiblanmagan va ularning barchasi tibbiy etikaga tegishli qadriyatlarni o'z ichiga oladi. [3] Biroq, axloqiy tizimda ierarxiya zarurligiga olib keladigan ziddiyat paydo bo'lishi mumkin, shuning uchun ba'zi axloqiy elementlar og'ir tibbiy vaziyatga eng yaxshi axloqiy hukmni qo'llash maqsadida boshqalarni bekor qiladi. [4] Tibbiy etika, ayniqsa, majburiy davolanish va majburiy majburiyatlarga oid qarorlarda juda muhimdir.

Bir nechta xulq-atvor kodekslari mavjud. Gippokrat qasamyodi tibbiyot mutaxassislari uchun asosiy tamoyillarni muhokama qiladi. [4] Ushbu hujjat miloddan avvalgi V asrga to'g'ri keladi. [5] Xelsinki deklaratsiyasi (1964) va Nyurnberg kodeksi (1947) tibbiy etikaga hissa qo'shadigan ikkita taniqli va hurmatli hujjatdir. Tibbiy etika tarixidagi boshqa muhim belgilarga Roe v. Veyd  1973 yilda va gemodializning rivojlanishi  1960-yillarda. So'nggi paytlarda genlarni tahrirlashdan foydalangan holda kasalliklarni davolash, oldini olish va davolashga qaratilgan genlarni tahrirlashning yangi usullari tibbiyotda va davolashda qo'llanilishi, shuningdek, kelajak avlodlarga ijtimoiy ta'siri haqida muhim axloqiy savollarni tug'dirmoqda [6] [7] hali ham munozarali bo'lib qolmoqda. ularning yevgenika bilan aloqasi tufayli. [8]

Ushbu soha tarix davomida rivojlanishda va o'zgarishda davom etar ekan, butun dunyo bo'ylab barcha madaniy va diniy kelib chiqishi bo'yicha adolatli, muvozanatli va axloqiy fikrlashga e'tibor qaratiladi. [9] [10] Tibbiy etika sohasi ham klinik sharoitlarda amaliy qo'llashni, ham falsafa, tarix va sotsiologiya sohasidagi ilmiy ishlarni o'z ichiga oladi.

Tibbiy etika mehribonlik, avtonomiya va adolatni o'z ichiga oladi, chunki ular evtanaziya, bemorning maxfiyligi, xabardor qilingan rozilik va sog'liqni saqlash sohasidagi manfaatlar to'qnashuvi kabi nizolar bilan bog'liq. [11] [12] [13] Bundan tashqari, tibbiy etika va madaniyat o'zaro bog'liqdir, chunki turli madaniyatlar axloqiy qadriyatlarni turlicha amalga oshiradilar, ba'zida oilaviy qadriyatlarga ko'proq e'tibor berishadi va avtonomiyaning ahamiyatini pasaytiradi. Bu kasalxonalar va boshqa sog'liqni saqlash muassasalarida madaniyatga sezgir shifokorlar va axloqiy qo'mitlarga bo'lgan ehtiyojning ortishiga olib keladi. [9] [10] [14]

Tarix

AMA tibbiy etika kodeksi


Tarixan, G'arb tibbiy etikasi Gippokrat qasami va ilk nasroniylik ta'limotlari kabi antik davrda shifokorlarning burchlari haqidagi ko'rsatmalarga asoslanishi mumkin. Birinchi tibbiy axloq kodeksi, Formula Comitis Archiatrorum, 5-asrda, Ostrogot nasroniy qiroli Buyuk Teodorik hukmronligi davrida nashr etilgan. O'rta asrlar va erta yangi davrda bu soha Is'hoq ibn Ali ar-Ruhoviy ("Tabibning xulq -atvori" ni yozgan, tibbiy etikaga bag'ishlangan birinchi kitob), Avitsennaning " Tib qonunlari" va Muhammad ibn kabi islom ilmlariga qarzdor. Zakariya ar-Roziy (G'arbda Rhazes nomi bilan tanilgan), Maymonidlar kabi yahudiy mutafakkirlari, Tomas Akvinskiy kabi Rim-katolik sxolastik mutafakkirlari va katolik axloqiy ilohiyotining holatlarga yo'naltirilgan tahlili ( kazuistiya ). Ushbu intellektual an'analar katolik, islom va yahudiy tibbiyot etikasida davom etmoqda.

18—19-asrlarga kelib tibbiy etika oʻz-oʻzini anglaydigan nutq sifatida paydo boʻldi. Angliyada shifokor va yozuvchi Tomas Persival birinchi zamonaviy tibbiy etika kodeksini yaratdi. U 1794 yilda kod bilan risola tuzdi va 1803 yilda kengaytirilgan variantini yozdi, unda "tibbiy etika" va "tibbiy huquqshunoslik" iboralarini kiritdi. [15] Biroq, ba'zilar Persivalning shifokor maslahatlariga taalluqli ko'rsatmalarini uy shifokori obro'sini haddan tashqari himoya qilish deb bilishadi. Jeffri Berlant shunday tanqidchilardan biri bo'lib, Persivalning shifokorlar bilan maslahatlashish qoidalarini shifokorlar hamjamiyatining raqobatga qarshi, "gildiya" kabi tabiatining dastlabki namunasi deb biladi. [16] [17] Bundan tashqari, 19-asrning oʻrtalaridan 20-asrgacha bir paytlar tanish boʻlgan shifokor-bemor munosabatlari unchalik koʻzga tashlanmaydigan va unchalik yaqin boʻlmagan, baʼzan esa notoʻgʻri ishlashga olib kelgan, bu esa jamoatchilik ishonchining pasayishiga va qaror qabul qilish vakolatining oʻzgarishiga olib kelgan. Paternalistik shifokor modeli bugungi kunda bemorning avtonomiyasi va o'z taqdirini o'zi belgilashga urg'u beradi. [18]

1815 yilda Birlashgan Qirollik parlamenti Aptekariya to'g'risidagi qonunni qabul qildi. U Aptekachilar jamiyatining litsenziyasi bo'yicha o'sha davrdagi aptekachilar uchun majburiy shogirdlik va rasmiy malakalarni joriy qildi. Bu Buyuk Britaniyada tibbiy kasbni tartibga solishning boshlanishi edi.

1847 yilda Amerika Tibbiyot Assotsiatsiyasi o'zining birinchi axloq kodeksini qabul qildi, bu ko'p jihatdan Persival ishiga asoslangan. [19] Dunyoviylashtirilgan soha asosan katolik tibbiy etikasidan olingan bo'lsa-da, 20-asrda Jozef Fletcher kabi mutafakkirlar tomonidan o'ziga xos liberal protestant yondashuvi ifodalangan. 1960 va 1970-yillarda liberal nazariya va protsessual adolatga asoslanib, tibbiy etikaning ko'p nutqi keskin o'zgarishlarni boshdan kechirdi va asosan o'zini bioetikaga aylantirdi. [20]


1970-yillardan boshlab, zamonaviy tibbiyotda axloqning o'sib borayotgan ta'sirini inson sub'ektlarida o'tkazilgan eksperimentlarni baholash uchun Institutsional Tekshirish Kengashlaridan foydalanishning ko'payishi, shifoxona axloqi qo'mitalari tashkil etilishi, klinisyen etikasining roli kengayishi va integratsiyalashuvida ko'rish mumkin. ko'plab tibbiyot maktablari o'quv dasturlarida axloq. [21]

Tibbiy sir

Bemorlarni parvarish qilishning deontologik masalalari tibbiy sirni saqlash zarurligini o'z ichiga oladi. Tibbiy xodimlar chuqur shaxsiy, intim tusga ega bo'lgan bemor to'g'risidagi ma'lumotlarni oshkor qilishga haqli emas. Biroq, ushbu talab boshqa odamlar uchun xavf tug'diradigan holatlarga nisbatan qo'llanilmaydi: jinsiy yo'l bilan yuqadigan kasalliklar, yuqumli kasallik, odamning immunitet tanqisligi virusi (OIV), zaharlanish va boshqalar.

Bunday holatlarda tibbiyot xodimlari olingan ma'lumotlar to'g'risida zudlik bilan tegishli tashkilotlarga xabar berishlari shart. Yuqumli kasallik, oziq-ovqat bilan zaharlanish yoki pedikulyoz aniqlanganda, sanitariya-epidemiologiya tadbirlarini o'tkazish uchun hamshira tashxis qo'yilgan paytdan boshlab 12 soat ichida sanitariya-epidemiologiya stantsiyasini telefon orqali xabardor qilishi va shu vaqtning o'zida favqulodda vaziyat to'g'risida bildirishnoma shaklini (058 / y shakli) yuborishi shart. ).

.

Qiymatlar

Tibbiy etikani tahlil qilishda qo'llaniladigan umumiy asos Tom Beauchamp va Jeyms Childress tomonidan "Biotibbiyot etikasi tamoyillari" darsliklarida ilgari surilgan "to'rt tamoyil" yondashuvidir. U to'rtta asosiy axloqiy tamoyilni e'tirof etadi, ular bir-biriga nisbatan hukm qilinishi va tarozida qo'llanilishi, ularning qo'llanilishi doirasiga e'tibor qaratiladi. To'rt tamoyil: [22]

  • Avtonomiyani hurmat qilish - bemor davolanishni rad etish yoki tanlash huquqiga ega. [23]
  • Beneficence - amaliyotchi bemorning manfaatlarini ko'zlab harakat qilishi kerak. [23]
  • Zarar keltirmaslik - zararga sabab bo'lmaslik. Shuningdek, "Utility" - zarardan ko'ra ko'proq foyda keltiradi. [23]
  • Adolat - tanqis sog'liqni saqlash resurslarini taqsimlash va kim qanday davolanishni hal qilish bilan bog'liq. [23]

Avtonomiya

"Avtos" (o'zini o'zi) va "nomos (qoida)" ga bo'lingan avtonomiya printsipi shaxsning o'z taqdirini o'zi belgilash huquqini ko'rib chiqadi [18] . Bu jamiyatning shaxslarning erkinlik bilan shaxsiy masalalar bo'yicha ongli qarorlar qabul qilish qobiliyatini hurmat qilishiga asoslanadi. Ijtimoiy qadriyatlar tibbiy sifatni tibbiyot mutaxassislari uchun emas, balki bemor va ularning oilalari uchun muhim bo'lgan natijalar nuqtai nazaridan aniqlashga o'tganligi sababli avtonomiya muhimroq bo'ldi. [18] Avtonomiyaning ortib borayotgan ahamiyatini sog'liqni saqlash sohasidagi " paternalistik " an'anaga qarshi ijtimoiy reaktsiya sifatida ko'rish mumkin. [18] [24] Ba'zilar, bemorning avtonomiyasi foydasiga tarixan haddan tashqari paternalizmga qarshi munosabat ba'zi bemorlar uchun natijalarga zarar etkazish uchun yumshoq paternalizmdan to'g'ri foydalanishga to'sqinlik qilganmi yoki yo'qmi degan savol tug'iladi. [25]

Avtonomiyaning ta'rifi - bu shaxsning oqilona, ta'sirlanmagan qaror qabul qilish qobiliyati. Shu sababli, avtonomiya sog'lom aql va tananing umumiy ko'rsatkichidir, deyish mumkin. Ko'pgina terminal kasalliklarning rivojlanishi turli xil va darajada avtonomiyani yo'qotish bilan tavsiflanadi. Masalan, miyaga hujum qiladigan surunkali va progressiv kasallik bo'lgan demans xotirani yo'qotishi va oqilona fikrlashni pasayishiga olib kelishi mumkin, deyarli har doim avtonomiyaning yo'qolishiga olib keladi. [26]

Psixiatrlar va klinik psixologlardan ko'pincha bemorning umrining oxirida hayot va o'lim to'g'risida qaror qabul qilish qobiliyatini baholash so'raladi. Deliryum yoki klinik depressiya kabi psixiatrik kasallikka chalingan kishilar umrining oxirigacha qaror qabul qilish qobiliyatiga ega bo'lmasligi mumkin. Ushbu shaxslar uchun davolanishni rad etish to'g'risidagi ariza ularning ahvoli nuqtai nazaridan qabul qilinishi mumkin. Aksincha, oldindan aniq ko'rsatma bo'lmasa, aqliy qobiliyatsiz shaxslarga ularning manfaatlariga muvofiq muomala qilinadi. Bu, agar u qobiliyatni yo'qotmagan bo'lsa, u qanday qarorlar qabul qilgan bo'lishini eng yaxshi biladigan odamlarni o'z ichiga olgan baholashni o'z ichiga oladi. [27] Aqliy qobiliyatga ega bo'lgan odamlar umrining oxirigacha qaror qabul qilish ularning umrini qisqartirishi mumkinligini tushunib, davolanishni rad etishlari mumkin. Psixiatrlar va psixologlar qaror qabul qilishni qo'llab-quvvatlash uchun jalb qilinishi mumkin.


Jeyms Childress va Tom Beauchamp Biotibbiy etika tamoyillarida (1978) xayrixohlikni sog'liqni saqlash etikasining asosiy qadriyatlaridan biri sifatida belgilaydilar. Ba'zi olimlar, masalan, Edmund Pellegrino, xayrixohlik tibbiy etikaning yagona asosiy printsipi ekanligini ta'kidlaydilar. Ular shifolash tibbiyotning yagona maqsadi bo'lishi kerakligini va kosmetik jarrohlik va evtanaziya kabi urinishlar o'ta axloqiy emas va Gippokrat qasamyodiga zid ekanligini ta'kidlaydilar.

Zarar qilmaslik tushunchasi "birinchi navbatda, hech qanday zarar etkazmang" yoki lotincha, primum non nocere iborasi bilan ifodalanadi . Ko'pchilik buni asosiy yoki asosiy e'tibor bo'lishi kerak deb hisoblaydi (shuning uchun primum ): bemorga yaxshilik qilishdan ko'ra, unga zarar bermaslik muhimroqdir, bu shifokorlar Gippokrat qasamyodining bir qismidir. [28] Buning sababi qisman ishtiyoqli amaliyotchilar bemorga hech qanday zarar yetkazmasligiga ishonch hosil qilish uchun avvalambor ularni yetarlicha baholamasdan turib, yaxshi natija berishiga ishonadigan muolajalardan foydalanishga moyilligidir. Buning oqibatida bemorlarga ko‘p zarar yetkazildi, “Davolash muvaffaqiyatli bo‘ldi, bemor o‘ldi” deganlaridek. Yaxshilik qilishdan ko'ra yomonlik qilmaslik muhimroqdir; Sizning davolanishingiz bemorga qanchalik zarar etkazishi mumkinligini bilish ham muhimdir. Shunday qilib, shifokor o'zi uchun zararli deb bilgan dori-darmonlarni yozmaslikdan ko'ra uzoqroqqa borishi kerak - u dori-darmonlarni yozmasligi kerak (yoki bemorni boshqa yo'l bilan davolamasligi), agar u davolanishning zararli bo'lishi mumkinligini bilmasa; yoki hech bo'lmaganda, bemor xavf va foydalarni tushunadi va mumkin bo'lgan foyda ehtimoliy xavflardan ustun turadi.

Biroq, amalda ko'plab davolanishlar zarar etkazish xavfini o'z ichiga oladi. Ba'zi holatlarda, masalan, davolanishsiz oqibati og'ir bo'ladigan umidsiz holatlarda, bemorga zarar etkazish ehtimoli yuqori bo'lgan xavfli muolajalar oqlanadi, chunki davolamaslik xavfi ham zarar etkazishi mumkin. Shunday qilib, zarar bermaslik printsipi mutlaq emas va xayrixohlik ( <i id="mwAWA">yaxshilik</i> qilish) tamoyiliga zid keladi, chunki ikkala printsipning ta'siri ko'pincha ikki tomonlama ta'sirga olib keladi (keyingi bo'limda batafsil tavsiflanadi). Hatto qon namunasini olish yoki preparatni in'ektsiya qilish kabi oddiy harakatlar ham bemorning tanasiga zarar etkazadi. Evtanaziya ham xayrixohlik tamoyiliga zid keladi, chunki bemor shifokor tomonidan tibbiy muolajalar natijasida vafot etadi.

Ikki tomonlama effekt

Asosiy maqola: Principle of double effect

Ikki tomonlama ta'sir bitta harakat natijasida yuzaga kelishi mumkin bo'lgan ikki turdagi oqibatlarga ishora qiladi va tibbiy etikada u odatda foydali va zarar etkazmaslikning birgalikdagi ta'siri sifatida qaraladi. [29]

Ushbu hodisaning tez-tez keltirilgan misoli o'layotgan bemorda morfin yoki boshqa analjeziklarni qo'llashdir. Morfindan bunday foydalanish bemorning og'rig'i va azobini engillashtiradigan foydali ta'sirga ega bo'lishi mumkin, shu bilan birga nafas olish tizimini o'chirish orqali bemorning hayotini qisqartirish kabi zararli ta'sir ko'rsatadi. [30]

Inson huquqlariga hurmat

Inson huquqlari davri 1945 yilda inson huquqlarini targ'ib qilish bilan shug'ullanuvchi Birlashgan Millatlar Tashkilotining tashkil etilishi bilan boshlandi. Inson huquqlari umumjahon deklaratsiyasi (1948) inson huquqlarini belgilab bergan birinchi yirik hujjatdir. Tibbiyot shifokorlari bemorning inson huquqlari va inson qadr -qimmatini himoya qilish uchun axloqiy burchga ega, shuning uchun inson huquqlarini belgilovchi hujjatning paydo bo'lishi tibbiy etikaga ta'sir qildi. [31] Tibbiy axloq kodeksining aksariyati endi bemorning inson huquqlarini hurmat qilishni talab qiladi.

Tibbiyotda noaniqlikni qabul qilish

Kasallik, g'ayritabiiylik va og'riq sharoitlariga qarama-qarshi bo'lgan inson fiziologik standarti mavjudligi haqidagi me'yoriylik tushunchasi sog'liqni saqlash amaliyotiga salbiy ta'sir ko'rsatadigan taxminlar va tarafkashliklarga olib keladi. [32] Oddiylik noaniq ekanligini va sog'liqni saqlash sohasidagi noaniqlik va bunday noaniqlikni qabul qilish oddiyroq tibbiyot bilan shug'ullanish va murakkab, ba'zan odatiy bo'lmagan odatiy tibbiy holatlarni tushunish uchun zarur ekanligini tushunish muhimdir. [32] Shunday qilib, jamiyatning falsafadagi markaziy tushunchalar va klinik manfaatlar haqidagi qarashlari shubhali va qayta ko'rib chiqilishi kerak, noaniqlikni tibbiy amaliyotda markaziy o'yinchi sifatida qabul qilish kerak. [32]

Mojarolar

Avtonomiya va xayrixohlik/yomonlik o'rtasida

Bemorlar sog'liqni saqlash mutaxassislari bemorning manfaati uchun deb hisoblagan tavsiyalarga rozi bo'lmasa, avtonomiya foyda bilan ziddiyatga olib kelishi mumkin. Bemorning manfaatlari bemorning farovonligi bilan ziddiyatli bo'lsa, turli jamiyatlar nizoni keng miqyosda hal qiladi. Umuman olganda, G'arb tibbiyoti, hatto tibbiy guruh o'z manfaatlarini ko'zlab ishlamayapti deb hisoblagan hollarda ham, aqliy jihatdan barkamol bemorning o'z qarorlarini qabul qilish istagini inobatga oladi. Biroq, boshqa ko'plab jamiyatlar avtonomiyadan ko'ra manfaatdorlikni birinchi o'ringa qo'yadilar. Aqliy qobiliyatga ega bo'lmagan yoki ruhiy kasallikka duchor bo'lgan odamlar ixtiyoriy ravishda davolanishi mumkin.

Misollar, bemorning, masalan, diniy yoki madaniy qarashlari tufayli davolanishni xohlamasligini o'z ichiga oladi. Evtanaziya holatida bemor yoki bemorning qarindoshlari bemorning hayotini tugatishni xohlashlari mumkin. Shuningdek, bemor gipoxondriya yoki kosmetik jarrohlikda bo'lgani kabi keraksiz davolanishni ham xohlashi mumkin; Bu yerda, amaliyotchi masalada bemorning xabardor avtonomiyaga qarshi tibbiy keraksiz potentsial xavflar uchun bemorning istaklarini muvozanat uchun talab qilinishi mumkin. Shifokor avtonomiyani afzal ko'rishi mumkin, chunki bemorning o'z taqdirini hurmat qilishdan bosh tortish shifokor va bemor munosabatlariga zarar etkazishi mumkin.

Organ donorligi ba'zan qiziqarli stsenariylarni keltirib chiqarishi mumkin, bunda bemor yurak urishi bo'lmagan donor ( NHBD ) sifatida tasniflanadi, bu erda hayotni qo'llab-quvvatlash yurak urishini tiklay olmaydi va endi befoyda deb hisoblanadi, ammo miya o'limi sodir bo'lmagan. Bemorni NHBD sifatida tasniflash kimnidir terapevtik bo'lmagan intensiv terapiyaga duchor bo'lishi mumkin, bunda davolash faqat donorning hayotini saqlab qolish uchun emas, balki donorlik qilinadigan organlarni saqlab qolish uchun amalga oshiriladi. Bu axloqiy muammolarni keltirib chiqarishi mumkin, chunki ba'zilar donorlarning sog'lom a'zolarini donorlik qilish istagini avtonomiyaga hurmat sifatida ko'rishlari mumkin, boshqalari esa bemor va bemorning oilasi uchun vegetativ holat paytida behuda davolanishni davom ettirishi mumkin. Ba'zilar bu jarayonni butun dunyo bo'ylab odatiy choraga aylantirishdan xavotirda, o'limning tabiiy jarayonini va u bilan birga olib keladigan narsalarni insoniylashtirishi va olib tashlashi mumkin.

Muxtoriyat va manfaatdorlik o'rtasidagi ziddiyatlarni hal qilishda shaxslarning ongli qaror qabul qilish qobiliyati shubha ostiga qo'yilishi mumkin. Surrogat tibbiy qaror qabul qiluvchilarning roli avtonomiya tamoyilining kengayishi hisoblanadi.

Boshqa tomondan, avtonomiya va xayrixohlik/yomonlik ham bir-biriga mos kelishi mumkin. Masalan, bemorlarning avtonomiyasining buzilishi aholida tibbiy xizmatlarga bo'lgan ishonchning pasayishiga va keyinchalik yordam so'rash istagining pasayishiga olib kelishi mumkin, bu esa o'z navbatida yordam ko'rsata olmasligiga olib kelishi mumkin.

Avtonomiya va xayrixohlik/zarar bermaslik tamoyillari, shuningdek, tibbiy qarorlar qabul qilishda bemorlarning qarindoshlari yoki hatto shifokorlarga, aholining umumiy soniga va iqtisodiy masalalarga ta'sir qilish uchun kengaytirilishi mumkin.

  1. ↑ Beauchamp, J. (2013). "Principles of Biomedical Ethics". Principles of Biomedical Ethics 7. 
  2. ↑ Weise, Mary (2016). "Medical Ethics Made Easy". Professional Case Management 21 (2): 88–94. doi:10.1097/ncm.0000000000000151. PMID 26844716. 
  3. ↑ „Bioethic Tools: Principles of Bioethics“. depts.washington.edu. 2017-yil 10-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2017-yil 21-mart.
  4. ↑ 4,0 4,1 Berdine, Gilbert (2015-01-10). "The Hippocratic Oath and Principles of Medical Ethics" (en). The Southwest Respiratory and Critical Care Chronicles 3 (9): 28–32–32. doi:10.12746/swrccc.v3i9.185. ISSN 2325-9205.  Manba xatosi: Invalid <ref> tag; name ":2" defined multiple times with different content
  5. ↑ Riddick, Frank (Spring 2003). "The Code of Medical Ethics of the American Medical Association". The Ochsner Journal 5 (2): 6–10. PMID 22826677. PMC 3399321. //www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&artid=3399321. 
  6. ↑ „Safeguarding the future of human gene editing.“. login.proxylib.csueastbay.edu. Qaraldi: 2019-yil 19-mart.
  7. ↑ Veit, Walter (2018). "Procreative Beneficence and Genetic Enhancement". KRITERION – Journal of Philosophy 32 (11): 1–8. doi:10.13140/RG.2.2.11026.89289. 
  8. ↑ Veit, Walter; Anomaly, Jonathan; Agar, Nicholas; Singer, Peter; Fleischman, Diana; Minerva, Francesca (2021). "Can 'eugenics' be defended?". Monash Bioethics Review 39 (1): 60–67. doi:10.1007/s40592-021-00129-1. PMID 34033008. PMC 8321981. //www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&artid=8321981. 
  9. ↑ 9,0 9,1 Coward, Harold G.. A Cross-Cultural Dialogue on Health Care Ethics.. Canada: Waterloo, Ont : Wilfrid Laurier university Press., 1999 — 119–126 bet. ISBN 9780889208551. Coward, Harold G. (1999). A Cross-Cultural Dialogue on Health Care Ethics. Canada: Waterloo, Ont : Wilfrid Laurier university Press. pp. 119–126. ISBN 9780889208551. Manba xatosi: Invalid <ref> tag; name ":5" defined multiple times with different content
  10. ↑ 10,0 10,1 Brow, Julie A. (June 2002). "When culture and medicine collide". The Dental Assistant 71:3 (3): 26, 28, 36. PMID 12078071. Brow, Julie A. (June 2002). "When culture and medicine collide". The Dental Assistant. 71:3 (3): 26, 28, 36. PMID 12078071. Manba xatosi: Invalid <ref> tag; name ":13" defined multiple times with different content
  11. ↑ Appel, JM. Must My Doctor Tell My Partner? Rethinking Confidentiality In the HIV Era, Medicine and Health Rhode Island, Jun 2006
  12. ↑ Prah Ruger, Jennifer (October 2014). "Good medical ethics, justice and provincial globalism". J Med Ethics 41 (1): 103–106. doi:10.1136/medethics-2014-102356. PMID 25516948. 
  13. ↑ "The influences of drug companies' advertising programs on physicians". Int J Health Serv 30 (3): 585–95. 2000. doi:10.2190/GYW9-XUMQ-M3K2-T31C. PMID 11109183. 
  14. ↑ Ahmed, Furqaan (August 2013). "Are medical ethics universal or culture specific". World Journal of Gastrointestinal Pharmacology and Therapeutics 4 (3): 47–48. doi:10.4292/wjgpt.v4.i3.47. PMID 23919215. PMC 3729866. //www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&artid=3729866. 
  15. ↑ „Codes of Ethics: Some History, Center for the Study of Ethics in the Professions at IIT“. 2012-yil 6-fevralda asl nusxadan arxivlangan.
  16. ↑ Berlant, Jeffrey (1975). "Profession and Monopoly: a study of medicine in the United States and Great Britain". Medical History 20 (3): 342. doi:10.1017/s0025727300023012. ISBN 978-0-520-02734-3. PMC 1081816. https://archive.org/details/professionmonopo0000berl/page/342. 
  17. ↑ Percival, Thomas. Medical ethics. John Henry Parker, 1849 — 49–57 esp section 8 p. 52 bet. „medical ethics.“ 
  18. ↑ 18,0 18,1 18,2 18,3 Will, Jonathan F. (June 2011). "A Brief Historical and Theoretical Perspective on Patient Autonomy and Medical Decision Making". Chest 139, 6 (6): 1491–1497. doi:10.1378/chest.11-0516. PMID 21652559.  Manba xatosi: Invalid <ref> tag; name ":4" defined multiple times with different content
  19. ↑ „Percival“. 2006-yil 4-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2007-yil 16-oktyabr.
  20. ↑ Walter, Klein eds. The Story of Bioethics: From seminal works to contemporary explorations.
  21. ↑ "Time for a unified approach to medical ethics". Philosophy, Ethics, and Humanities in Medicine 4 (3): 13. 2009. doi:10.1186/1747-5341-4-13. PMID 19737406. PMC 2745426. //www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&artid=2745426. 
  22. ↑ Gillon, R (1994). "Medical ethics: four principles plus attention to scope". British Medical Journal 309 (184): 184–188. doi:10.1136/bmj.309.6948.184. PMID 8044100. PMC 2540719. //www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&artid=2540719. 
  23. ↑ 23,0 23,1 23,2 23,3 „Principles of Bioethics | UW Department of Bioethics & Humanities“. depts.washington.edu. Qaraldi: 2021-yil 18-yanvar.
  24. ↑ Murgic, L.; Hébert, P.C.; Sovic, S.; Pavlekovic, G. (2015). "Paternalism and autonomy: views of patients and providers in a transitional (post-communist) country". BMC Medical Ethics 16 (65): 65. doi:10.1186/s12910-015-0059-z. PMID 26420014. PMC 4589086. //www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&artid=4589086. 
  25. ↑ Pollard, B. J. (1993). "Autonomy and paternalism in medicine". The Medical Journal of Australia 159 (11–12): 797–802. doi:10.5694/j.1326-5377.1993.tb141355.x. PMID 8264472. 
  26. ↑ Burla, Claudia (2014). "Alzheimer, Dementia and the living will: a proposal". Medicine, Health Care and Philosophy 17 (3): 389–395. doi:10.1007/s11019-014-9559-8. PMID 24737537. PMC 4078222. //www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&artid=4078222. 
  27. ↑ „Assessing mental capacity“. BMA. 2018-yil 25-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 24-may.
  28. ↑ Jotterand, Fabrice (2005-01-01). "The Hippocratic Oath and Contemporary Medicine: Dialectic Between Past Ideals and Present Reality?" (en). The Journal of Medicine and Philosophy 30 (1): 107–128. doi:10.1080/03605310590907084. ISSN 0360-5310. PMID 15814370. 
  29. ↑ Page 424 in:Tefferi, Ayalew. Primary hematology. Totowa, NJ: Humana Press, 2001. ISBN 978-0-89603-664-2. 
  30. ↑ Randall F „Ethical issues in cancer pain management“,. Clinical pain management: Cancer pain, 2nd Sykes N, Bennett MI & Yuan C-S: , London: Hodder Arnold, 2008 — 93–100 bet. ISBN 978-0-340-94007-5. 
  31. ↑ World Medical Association. „Principal features of medical ethics“. www.wma.net. 2016-yil 4-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 3-noyabr.
  32. ↑ 32,0 32,1 32,2 Reynolds, Joel Michael (July 2018). "Renewing Medicine's basic concepts: on ambiguity". Philosophy, Ethics, and Humanities in Medicine 13 (1): 8. doi:10.1186/s13010-018-0061-4. PMID 29973289. PMC 6032601. http://go.galegroup.com.proxylib.csueastbay.edu/ps/i.do?id=GALE%7CA545579228&v=2.1&u=csuh_main&it=r&p=AONE&sw=w.  
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Tibbiy_etika&oldid=3164079" dan olindi