Tadbirkorlik: Versiyalar orasidagi farq

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Tarixni interaktiv tarzda koʻrib chiqish
← Avvalgi tahrirKeyingi tahrir →
Kontent oʻchirildi Kontent qoʻshildi
VizualVikimatn
Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.7
Sakinabonu (munozara | hissa)
4 739 edits
„Предпринимательство“ sahifasi tarjima qilib yaratildi
Qator 1: Qator 1:
'''Tadbirkorlik''' ('''tadbirkorlik faoliyati''', bu-'''[[Tadbirkorlik|biznesdir]]''') - bu o'z tavakkalchiligi ostida amalga oshiriladigan, mulkka egalik qilish, tovarlarni sotish, ishlarni bajarish yoki xizmatlar ko'rsatishdan muntazam ravishda daromad olishga qaratilgan mustaqil faoliyatdir sanaladi. Tadbirkorlik faoliyati bilan shug'ullanuvchi shaxslar, agar qonun hujjatlarida boshqacha tartib nazarda tutilgan bo'lmasa, qonun hujjatlarida belgilangan tartibda ushbu lavozimda ro'yxatdan o'tkazilishi kerak<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.consultant.ru/document/cons_doc_LAW_5142/8d8cd335130f04a7036c1eb50fff606c93fc643a/|sarlavha="Гражданский кодекс Российской Федерации (часть первая)" от 30.11.1994 N 51-ФЗ|muallif=|ish=КонсультантПлюс|sana=|nashriyot=|kirish sanasi=2019-06-02|arxivsana=2018-09-24|arxivurl=https://web.archive.org/web/20180924081836/http://www.consultant.ru/document/cons_doc_LAW_5142/8d8cd335130f04a7036c1eb50fff606c93fc643a/}}</ref>.
'''Tadbirkorlik''' yoki '''biznes''' ({{Lang-en|business}} — "bandlik"), deb har qanday qonuniy [[tijorat]] faoliyatiga aytiladi. Tadbirkorlik bilan shugʻullanuvchi shaxs '''tadbirkor''', deyiladi. Xususiy tadbirkorlik [[kapitalizm|kapitalistik]] iqtisodiyot negizidir. [[Sotsializm|Sotsialistik]] iqtisodiyotlarda tadbirkorlik bilan hukumat, jamiyat yoki ishchilar kasaba uyushmalari shugʻullanadi.


Tizimda foyda keltirmaydigan tovarlarni sotish, ishlarni bajarish yoki xizmatlar ko'rsatishning alohida hollari tadbirkorlik hisoblanmasligi aniq.
Tadbirkorlik xoʻjalik yuritish koʻlamiga qarab, yirik, oʻrta va kichik turlarga boʻlinadi. Yirik tadbirkorlik ishlab chiqarishda 500 dan ortiq kishi band boʻlgan, oʻrta tadbirkorlik esa 20 — 500 kishi band boʻlgan [[korxona]] [[Firma|firmalar]], kichik tadbirkorlik 10 — 20 va undan kam kishi ishlaydigan korxonalarni qamraydi. Yirik va oʻrta tadbirkorlikka, asosan, yirik ishlab-chiqarish, koʻp sonli tovarlar chiqaradigan, mexanizatsiyalashgan hamda avtomatlashgan sohalar kiradi. Kichik tadbirkorlik qishloq xoʻjaligi, aholiga xizmat koʻrsatish sohalarida keng tarqalgan. Kichik tadbirkorlik sharoitga tez moslasha olishi bilan boshqalaridan farqlanadi va shu bois u keng tarqalgan.<ref>[[OʻzME]]. birinchi jild. Toshkent, 2000-yil</ref>

Tadbirkorlik faoliyatini yuritish uchun tadbirkorning o'zi tomonidan ham, tashqaridan jalb qilingan mulklar, nomoddiy aktivlari, [[mehnat]] resurslari ham qo'llanilishi lozim. Sarflangan mablag'lar o'zini oqlashiga, ishlab chiqarilgan narsa foyda bilan sotilishiga kafolat yo'q. Bu mulkning to'liq yoki bir qismini yo'qotish xavfi bilan bog'liqdir<ref>''Haidar, J. I.'', 2012. «{{Veb manbasi|muallif=|url=http://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=2066558|sarlavha=Impact of Business Regulatory Reforms on Economic Growth|til=|ish=papers.ssrn.com|sana=|kirish sanasi=2019-01-14|arxivsana=2016-04-27|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160427112835/http://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=2066558}}», Journal of the Japanese and International Economies, Elsevier, vol. 26(3), pages 285—307, September</ref>.

Ko'pgina mamlakatlarda har doim biznesni boshlash uchun rasmiy ro'yxatdan o'tish talab qilinadi, ammo mezonlar va shartlar sezilarli darajada farq qilishi ham mumkin. Rossiya Federatsiyasi qonunchiligiga ko'ra, tadbirkorlik [[yuridik shaxs]] tomonidan yoki to'g'ridan-to'g'ri [[jismoniy shaxs]] (yakka tartibdagi tadbirkor ) [[Qonun (huquq)|tomonidan qonun]] hujjatlarida belgilangan tartibda ro'yxatdan o'tkazilgandan keyin amalga oshirilishi mumkin bo'ladi.

== Ta'rifi ==
Tadbirkorlik [[Bozor iqtisodiyoti|bozor iqtisodiyotining]] eng muhim mulki bo'lib, uning barcha institutlariga kirgan holda, xizmat qiladi.

Rus tilida ''tadbirkorlik'' va ''[[Tadbirkorlik|biznes]]'' so'zlari sinonim sifatida ishlatiladi<ref>Бизнес // [[Российский энциклопедический словарь]]. / глав. ред. [[Прохоров, Александр Михайлович|А. М. Прохоров]]. — М.: «<nowiki/>[[Большая российская энциклопедия (издательство)|Большая российская энциклопедия]]<nowiki/>», 2000. — С. 160 (книга 1).</ref><ref>Предпринимательство // // [[Российский энциклопедический словарь]]. / глав. ред. [[Прохоров, Александр Михайлович|А. М. Прохоров]]. — М.: «<nowiki/>[[Большая российская энциклопедия (издательство)|Большая российская энциклопедия]]<nowiki/>», 2000. —— С. 1242 (книга 2).</ref>, lekin ba'zan ular turli xil ma'nolarga ega<ref>{{Veb manbasi|muallif=|url=http://www.vocable.ru/dictionary/911/word/biznes|sarlavha=Бизнес|til=ru|ish=www.vocable.ru|sana=|kirish sanasi=2019-01-14|arxivsana=2016-04-09|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160409173418/http://www.vocable.ru/dictionary/911/word/biznes}} // Экономика. Словарь по обществознанию / под ред. Ю. Ю. Петрунина, М. И. Панова. — М., 2006.</ref><ref>''Асаул А. Н.'' {{Veb manbasi|muallif=|url=http://www.spbgasu.ru/documents/docs_188.pdf|sarlavha=Организация предпринимательской деятельности|til=ru|ish=www.spbgasu.ru|sana=|kirish sanasi=2019-01-14|arxivsana=2018-01-27|arxivurl=https://web.archive.org/web/20180127082719/http://www.spbgasu.ru/documents/docs_188.pdf}}. — С. 19</ref>.

Tadbirkorlik faoliyatining samaradorligi<ref>''Василенок В. Л., Алексашина Е. И.'' {{Veb manbasi|muallif=|url=http://economics.ihbt.ifmo.ru/ru/article/6983/razvitie_predprinimatelstva_i_faktory_ego_opredelyayuschie.htm|sarlavha=Развитие предпринимательства и факторы его определяющие.|til=ru|ish=economics.ihbt.ifmo.ru|sana=|kirish sanasi=2019-01-14|arxivsana=2019-01-14|arxivurl=https://web.archive.org/web/20190114210351/http://economics.ihbt.ifmo.ru/ru/article/6983/razvitie_predprinimatelstva_i_faktory_ego_opredelyayuschie.htm}} — Статья. — НИУ ИТМО, серия экономика и экологический менеджмент.- УДК 334.72</ref>nafaqat foyda miqdori, balki korxona qiymatining o'zgarishi bilan ham baholanishi mumkin (korxonaning bozor qiymati, yaxshi niyatga ham bog'liq bo'ladi).

Odatda g'oyani shakllantirishning quyidagi bosqichlarini ajratib turadi:
[[Категория:Википедия:Статьи, требующие конкретизации]]

# Tadbirkorlik g'oyasini yaratish;
# G'oyaning birinchi ekspert bahosi;
# Bozor ma'lumotlarini olish (talab va taklif o'rtasidagi bog'liqlikni aniqlash, narxlarni aniqlash va boshqalar);
# G'oyani amalga oshirish uchun xarajatlarni hisoblash;
# G'oyani amalga oshirish uchun bozor ma'lumotlari va xarajatlarini ekspert baholash;
# Tadbirkorlik qarorini qabul qilish, g'oyani amaliy amalga oshirishga tayyorgarlik ko'rish.

Qaror qabul qilish uchun diqqat bilan marketing yoki bozor holatini, raqobatchilar o'rtasidagi munosabatlarni, talab va taklifning mumkin bo'lgan o'zgarishlarining ilmiy prognozlarini, aholining xarid qobiliyatini o'rganmasdan turib amalga oshirib bo'lmaydi. Amaliyot shuni ko'rsatadiki, yangi g'oyalarning ko'plab manbalari mavjud, misol uchun: shartnoma bo'yicha biznes hamkorlar va kontragentlarning sharhlari, raqobatchilarning mahsulotlari, davlat organlarining nashrlari, patent idoralarining ma'lumot varaqlari kabilar kiradi.

Tadbirkorlik faoliyati ko'pincha kichik biznes bilan bog'liq bo'lsa, egasi ham yetakchi hisoblanadi. Katta kompaniyada boshqaruv funktsiyalari ko'pincha yollangan menejerlar tomonidan amalga oshiriladi va egalari daromad olishlari hammaga ma'lum. Faqatgina vaqti-vaqti bilan umumiy yig'ilishlarda ovoz berishadi.

Ba'zida ijtimoiy tadbirkorlik alohida toifa sifatida ajratiladi.

== Tarixi ==

=== Tarixiy foydalanish ===
"Tadbirkor" so'zi [[Fransuz tili|frantsuz]] tilidan olingan so'z sanaladi. Bu so'z birinchi marta Jak de Bruslon tomonidan tuzilgan va 1723-yilda nashr etilgan, Dictionnaire Universel de Commerce nomli frantsuzcha lug'atda paydo bo'lgan bilishimiz mumkin<ref>{{Veb manbasi|url=http://dx.doi.org/10.1163/2210-7975_hrd-5540-2014005|sarlavha=FPP Newsletter October 2014 (PDF)|nashriyot=Human Rights Documents online|kirish sanasi=2019-12-22}}</ref>. "Sarguzashtchi"<ref>{{Книга|автор=Carlen, Joe,|isbn=978-0-231-54281-4, 0-231-54281-X|страниц=1 online resource (243 pages)|место=New York|заглавие=A brief history of entrepreneurship : the pioneers, profiteers, and racketeers who shaped our world|ссылка=https://www.worldcat.org/oclc/959874917}}</ref>atamasi ko'pincha Buyuk Britaniyada xuddi shu ma'noga ishora qilish uchun ishlatilgan. Tadbirkorlikni o'rganish [[Klassik siyosiy iqtisod maktablari|klassik iqtisodga]] asos bo'lgan irland-fransuz iqtisodchisi Richard Kantillonning XVII asr oxiri va XVIIIasr boshlaridagi ishlariga to'g'ri keladi. Uilyam Stenli Jevons “siyosiy iqtisod beshigi” deb hisoblagan “Umumiy savdo tabiati” (Essai sur la Nature du Commerce en Général) essesida Kantillon bu atamaga birinchi marta ta’rif bergan<ref>{{Книга|автор=Brewer, Anthony, 1942-|год=1992|isbn=0-415-07577-7, 978-0-415-07577-0|страниц=x, 210 pages|место=London|издательство=Routledge|заглавие=Richard Cantillon : pioneer of economic theory|ссылка=https://www.worldcat.org/oclc/24628306}}</ref>. Kantillon ushbu atamani mahsulot uchun ma'lum bir narxni to'laydigan va uni belgilanmagan narxda qayta sotadigan, "resurslarni olish va ulardan foydalanish to'g'risida qaror qabul qilish, shu bilan birga korxonaning xavf-xatarini tan olish" deb ta'riflagan. U tadbirkorni moliyaviy daromadni maksimal darajada oshirish uchun imkoniyatlardan foydalanish uchun resurslarni ongli ravishda taqsimlaydigan tavakkalchi shaxs deb hisobladi<ref>{{Книга|год=2007|isbn=978-3-540-48543-8, 3-540-48543-0, 3-540-48542-2, 978-3-540-48542-1|страниц=1 online resource (vi, 248 pages)|место=Berlin|издательство=Springer|заглавие=Entrepreneurship : concepts, theory and perspective|ссылка=https://www.worldcat.org/oclc/184984869}}</ref>. Kantillon tadbirkorning tavakkal qilishga va noaniqlik bilan shug'ullanishga tayyorligini ta'kidladi, shu bilan u tadbirkorning funktsiyasiga e'tibor qaratdi va tadbirkor va pulni taqdim etgan mulkdorning funktsiyasini ajratdi<ref name=":0" />.

[[Sey Jan Batist|Jan-Batist Sey]] shuningdek, tadbirkorlarni iqtisodiy rivojlanishning harakatlantiruvchi kuchi sifatida belgilab berib, ularning ishlab chiqarishni to'plovchi omillaridan biri sifatidagi rolini ta'kidlab, resurslarni unumdorligi pastroq hududlardan samaraliroq hududlarga taqsimladi. Sey va Kantillon ham frantsuz tafakkur maktabiga mansub va fiziokratlar<ref>{{Книга|автор=Lowe, Robin, 1945-|год=2006|издание=1st ed|isbn=0-7506-6920-9, 978-0-7506-6920-7|страниц=xxv, 444 pages|место=Oxford|издательство=Elsevier Butterworth-Heinemann|заглавие=Enterprise : entrepreneurship and innovation : concepts, contexts and commercialization|ссылка=https://www.worldcat.org/oclc/64961114}}</ref>nomi bilan tanilgan.

Rossiya tarixida turli davrlarda tadbirkorlar turlicha nom bilan chaqirilgan ya'ni, savdogarlar, ishlab chiqaruvchilar, sanoatchilar. Ular yangi yerlarni kashf etdilar, ishlab chiqarish quvvatlarini qurdilar, savdo va tashqi iqtisodiy faoliyat bilan shug'ullandilar. [[Pyotr I]] Rossiyadagi birinchi aktsiyador bo'lib, aktsiyadorlik jamiyatlarining rivojlanishini qo'llab-quvvatladi: 1699-yil 27-oktyabr u "Boshqa shtatlarda bo'lgani kabi savdogarlarni tashkil etish to'g'risida..."<ref name="автоссылка1">{{Veb manbasi|til=ru|url=https://aif.ru/money/company/byt_li_predprinimatelstvu_v_rossii_chto_segodnya_delayut_dlya_ego_podderzhki|sarlavha=Быть ли предпринимательству в России? Что сегодня делают для его поддержки|muallif=Полина Девятова|ish=aif.ru|sana=2021-06-22|kirish sanasi=2021-08-06|arxivsana=2021-08-06|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210806155825/https://aif.ru/money/company/byt_li_predprinimatelstvu_v_rossii_chto_segodnya_delayut_dlya_ego_podderzhki}}</ref>Farmon chiqardi.

Germaniyada o'rta asrlardagi savdogarlar gildiyalari davridan beri hunarmand tadbirkor sifatida ishlash uchun maxsus ruxsatnomaga muhtoj bo'lgan edi, bu kichik malaka isboti, Meister sertifikatiga ega bo'lgan hunarmandlar uchun shogirdlar tayyorlashni cheklaydi. Ushbu institut 1908-yilda Germaniya Reyxida 1871-yilda joriy etilgan erkin savdo deb ataladigan davrdan keyin joriy etilgan. Biroq, biznesni boshlash uchun sizning malakangizni tasdiqlashingiz shart emas edi. 1935 va 1953-yillarda hunarmandlar yangi biznesni boshlashga ruxsat berishdan oldin Meister shogirdlarini tayyorlash sertifikatini olishlari kerak bo'lgan, kengroq malaka isboti qayta kiritildi.

=== XX asr ===
Dastlab, iqtisodchilar tadbirkorlik tushunchasini chuqur o'rganishga birinchi urinishdi<ref>{{Книга|автор=Landström, Hans|год=2005|isbn=0-387-23601-5, 978-0-387-23601-8, 0-387-23633-3, 978-0-387-23633-9, 6610189978, 9786610189977|страниц=1 online resource (xiii, 380 pages)|место=New York, N.Y.|издательство=Springer Science+Business Media|заглавие=Pioneers in entrepreneurship and small business research|ссылка=https://www.worldcat.org/oclc/58527607}}</ref>. [[Marshall Alfred|Alfred Marshall]] tadbirkorga ko'p vazifali kapitalist sifatida qaradi va to'liq raqobatbardosh bozor muvozanatida iqtisodiy faoliyat yaratuvchisi sifatida "tadbirkorlarga" o'rin yo'qligini kuzatdi.

XX asrda tadbirkorlik 1930-yillarda [[Shumpeter Yozef|Jozef Shumpeter]] va [[Menger Karl|Karl Menger]], Lyudvig fon Mizes va [[Friedrich Hayek|Fridrix fon Xayek]] kabi boshqa [[Avstriya maktabi|avstriyalik iqtisodchilar]] tomonidan oʻrganilgan edi. Fransuz tilidan “tadbirkor” so‘zining o‘zlashtirilishi 1850-yilga borib taqalsa, “tadbirkorlik” atamasi 1920-yillarda paydo bo‘lgan. Shumpeterning fikricha, tadbirkor yangi g‘oya yoki [[Ixtiro|ixtironi]] muvaffaqiyatli innovatsiyaga aylantirishga tayyor va qodirdir. Tadbirkorlik yangi mahsulotlar va yangi biznes modellarini yaratishda bozorlar va tarmoqlardagi past takliflarni to'liq yoki qisman almashtirish uchun Shumpeter " ijodiy halokat bo'roni" deb atagan narsadan foydalanadi, shuning uchun ijodiy vayronagarchilik asosan uzoq muddatli [[Oʻsish|iqtisodiy o'sish]] uchun javobgardir. Tadbirkorlik iqtisodiy o'sishga olib keladi, degan g'oya endogen o'sish nazariyasining qoldiq talqini bo'lib, akademik iqtisodda muhokama qilinmoqda. Isroil Kirznerning muqobil tavsifi shuni ko'rsatadiki, aksariyat innovatsiyalar alohida sifatlarni talab qilmaydigan ichimlik somonlarini ishlab chiqarishda qog'ozni plastmassaga almashtirish kabi bosqichma-bosqich yaxshilanishlar bo'lishi mumkin.

Shumpeter uchun tadbirkorlik yangi tarmoqlarni va mavjud resurslarning yangi kombinatsiyalarini olib keldi. Shumpeterning birinchi misoli otsiz aravani ishlab chiqarish uchun bug'dvigateli va zamonaviy vagon texnologiyasining kombinatsiyasi bo'lgan edi. Bunday holda, innovatsiya (ya'ni, avtomobil) transformatsionlik edi, ammo dramatik yangi texnologiyalarni ishlab chiqishni talab qilmadi. U zudlik bilan ot aravasini almashtira olmadi, biroq vaqt o'tishi bilan bosqichma-bosqich takomillashtirishlar narxini pasaytirdi va texnologiyani yaxshiladi, bu esa zamonaviy avtomobilga olib keldi. Shumpeterning XX asr boshlarida qoʻshgan hissalariga qaramay, anʼanaviy [[Mikroiqtisodiyot|mikroiqtisodiy]] nazariya tadbirkorni oʻzining nazariy doirasida rasmiy ravishda koʻrib chiqmadi (resurslar narxlar tizimi orqali bir-birini topadi deb oʻylash oʻrniga). Ushbu muolajada tadbirkor x-samaradorlik agenti degan tushunchaga mos keluvchi, lekin aniqlanmagan aktyor bo'lgan edi.

Shumpeter uchun tadbirkor hech qanday tavakkal qilmadi. Shumpeter muvozanatni nomukammal deb hisobladi, u o'zgaruvchan muhit doimiy ravishda rentabellikni oshirish uchun resurslarni optimal taqsimlash haqida yangi ma'lumotlarni taqdim etishini ko'rsatdi. Ba'zi odamlar boshqalardan oldin yangi ma'lumotlarni olishadi va tadbirkorlik foydasiga erishish uchun resurslarni qayta birlashtiradi. Shumpeterning fikricha, tadbirkorlar innovatsiyalardan ishlab chiqarish imkoniyatlari egri chizig‘ini yuqoriroq darajaga o‘tkazish uchun foydalanadilar<ref>{{Книга|автор=Schumpeter, Joseph A., 1883-1950,|isbn=0-87855-698-2, 978-0-87855-698-4|страниц=lxiv, 255 pages|место=New Brunswick, New Jersey|заглавие=The theory of economic development : an inquiry into profits, capital, credit, interest, and the business cycle|ссылка=https://www.worldcat.org/oclc/8493721}}</ref>.

=== XXI asr ===
2000-yillarda tadbirkorlik biznes tashabbuslaridan kelib chiqqan holda ijtimoiy tadbirkorlikka qadar kengaytirilgan, bunda biznes maqsadlari ijtimoiy, ekologik yoki gumanitar maqsadlar va hatto siyosiy tadbirkor tushunchasi bilan birga izlangan edi. Mavjud firma yoki yirik tashkilot ichidagi tadbirkorlik ichki tadbirkorlik deb ataladi va yirik korxonalar "yon" sho'ba korxonalari bo'lgan korporativ korxonalarni o'z ichiga olishi mumkin.

Tadbirkorlar - bu tavakkal qilishga tayyor bo'lgan va resurslarni rejalashtirish, tashkil etish va joylashtirish, ko'pincha yangi mahsulot yoki xizmatlarni yaratish yoki mavjud bo'lgan xizmatlarni yaxshilash uchun innovatsiyalar qilish orqali bozor imkoniyatlarini qo'lga kiritish uchun tashabbus ko'rsatadigan etakchilardir. 2000-yillarda "tadbirkorlik" atamasi tadbirkorlik tashabbuslariga olib keladigan o'ziga xos [[Mentalitet|mentalitetni]] o'z ichiga olgan holda kengaytirildi, masalan, ijtimoiy tadbirkorlik, siyosiy tadbirkorlik yoki bilim tadbirkorligi.

Global Entrepreneurship Monitor asoschisi Pol Reynoldsning so'zlariga ko'ra, "Ular pensiya yoshiga yetganlarida, Qo'shma Shtatlardagi barcha ishlaydigan erkaklarning yarmi bir yoki bir necha yil davomida o'z-o'zini ish bilan ta'minlagan bo'lishi mumkin edi, har to'rtdan biri olti yil yoki undan ko'proq vaqt davomida o'z-o'zini ish bilan ta'minlashi mumkin. Yangi biznesni yaratishda ishtirok etish amerikalik ishchilar o'z martabalari davomida keng tarqalgan faoliyatdir<ref>{{Книга|автор=Reynolds, Paul D. (Paul Davidson), 1938-|год=2007|isbn=978-0-387-45671-3, 0-387-45671-6, 978-0-387-45667-6, 0-387-45667-8|страниц=1 online resource (xx, 221 pages)|место=New York|издательство=Springer|заглавие=Entrepreneurship in the United States : the future is now|ссылка=https://www.worldcat.org/oclc/191448779}}</ref>". So‘nggi yillarda tadbirkorlik AQShda ham, G‘arbiy Yevropada ham [[Oʻsish|iqtisodiy o‘sishning]] asosiy omillaridan biri sifatida e’lon qilinmoqda.

Tadbirkorlik faoliyati tashkilotning turiga va ijodkorlik qobiliyatiga qarab sezilarli darajada farqlanadi. Tadbirkorlik ko‘lami bo‘yicha bitta, yarim kunlik loyihalardan tortib, ko‘plab ish o‘rinlarini yaratishi mumkin bo‘lgan yirik, jamoaviy korxonalargacha esa anchagina. Ko'pgina "yuqori qiymatli" tadbirkorlik korxonalari biznesni qurish va kengaytirish uchun [[kapital]] to'plash uchun venchur kapitali yoki farishta mablag'larini izlaydilar<ref>{{Книга|автор=Van Osnabrugge, Mark, 1972-|год=2000|издание=1st ed|isbn=0-7879-5202-8, 978-0-7879-5202-0|страниц=xxiv, 422 pages|место=San Francisco|издательство=Jossey-Bass|заглавие=Angel investing : matching startup funds with startup companies : the guide for entrepreneurs, individual investors, and venture capitalists|ссылка=https://www.worldcat.org/oclc/43411447}}</ref>. Potentsial tadbirkorlarni qo'llab-quvvatlaydigan ko'plab tashkilotlar mavjud, jumladan, ixtisoslashgan davlat idoralari, [[Biznes inkubator|biznes inkubatorlar]] (ular foyda olish uchun emas, foyda olish uchun bo'lishi mumkin yoki kollej yoki universitet tomonidan boshqarilishi mumkin), [[Texnopark|texnoparklar]] va jamoat tashkilotlari, ular qatoriga kiradi. tashkilotlar, shu jumladan notijorat, xayriya tashkilotlari, fondlar va biznesni himoya qilish guruhlari (masalan, savdo palatalari).

=== Kichik biznes va tadbirkorlik munosabatlari ===
"Tadbirkor" atamasi ko'pincha "kichik biznes" atamasi bilan chalkashib ketadi yoki ular bilan almashtiriladi. Aksariyat tadbirkorlik sub'ektlari kichik biznes sifatida boshlangan bo'lsa-da, barcha kichik korxonalar so'zning qat'iy ma'nosida tadbirkor emas. Ko'pgina kichik korxonalar to'liq mulkdor yakka tartibdagi tadbirkorlardir yoki ular oz sonli xodimlarga ega, bu - kichik korxonalarning aksariyati mavjud mahsulot, jarayon yoki xizmatni taklif qiladi va o'sishga esa e'tibor bermaydi. Bundan farqli o'laroq, tadbirkorlik tashabbuslari innovatsion mahsulot, jarayon yoki xizmatni taklif qiladi va tadbirkor odatda kompaniyani xodimlarni qo'shish, xalqaro savdolarni izlash va hokazolar orqali kengaytirishga intiladi, bu jarayon venchur kapitali va farishta investitsiyalari tomonidan moliyalashtiriladi. Shunday qilib, "tadbirkor" atamasi "[[Startap|startup]]" atamasi bilan yaqinroq bog'liq bo'lishi mumkin. Muvaffaqiyatli tadbirkorlar to'g'ri rejalashtirish, o'zgaruvchan sharoitlarga moslashish, kuchli va zaif tomonlarini tushunish orqali biznesni ijobiy yo'nalishga olib borish qobiliyatiga ega<ref>{{Статья|ссылка=http://dx.doi.org/10.1504/ijesb.2018.090216|автор=Noor Ul Hadi, Naziruddin Abdullah|заглавие=The leverage of entrepreneur skills and entrepreneur traits to business success: a case study of Pakistan's marble industry|год=2018|издание=International Journal of Entrepreneurship and Small Business|том=33|выпуск=3|страницы=315|issn=1476-1297, 1741-8054|doi=10.1504/ijesb.2018.090216}}</ref>.

== Tadbirkorlik xulq-atvori ==
Tadbirkor odatda yangi g'oyalar va biznes jarayonlarining innovator-dizayneri sifatida ko'riladi<ref>{{Статья|url=http://dx.doi.org/10.16966/2470-6086.108|title=Composition and Functional Properties of the Date Fruit Residue a By-product of Date Syrup/Debis Production}}</ref>. Boshqaruv ko'nikmalari va kuchli jamoa qurish qobiliyatlari ko'pincha muvaffaqiyatli tadbirkorlar uchun eng muhim etakchilik fazilatlari sifatida qabul qilinadi<ref>{{Veb manbasi|url=http://dx.doi.org/10.1787/comms_outlook-2013-table102-en|sarlavha=Four views on Top 10 largest networks in the world, August 2012|sana=2013-07-11|nashriyot=dx.doi.org|kirish sanasi=2019-12-22}}</ref>. Siyosiy iqtisodchi Robert Reyx yetakchilik, boshqaruv qobiliyati va jamoa tuzishni tadbirkorning muhim fazilatlari deb hisoblaydi<ref name=":0">{{Статья}}</ref><ref>{{Статья|url=http://dx.doi.org/10.4324/9781351315685|title=A Treatise on Political Economy}}</ref>.

=== Noaniqlikni idrok etish va xavfni qabul qilish ===
Nazariychilar Frenk Nayt<ref>{{Книга|автор=Knight, Frank H. (Frank Hyneman), 1885-1972.|год=2005|isbn=1-59605-242-2, 978-1-59605-242-0|страниц=xiv, 381 pages|место=New York|издательство=Cosimo Classics|заглавие=Risk, uncertainty and profit|ссылка=https://www.worldcat.org/oclc/63668489}}</ref>va Piter Druker tadbirkorlikni tavakkalchilik nuqtai nazaridan aniqladilar. Tadbirkor o'z karerasini va moliyaviy xavfsizligini xavf ostiga qo'yishga va g'oya nomidan tavakkal qilishga, vaqt va kapitalni aniqlanmagan korxonaga sarflashga tayyor bo'lgan. Biroq, tadbirkorlar ko'pincha katta tavakkalchilikni o'z zimmalariga olganliklariga ishonmaydilar, chunki ular noaniqlik darajasini boshqa odamlar kabi yuqori sezmaydilar. Knight noaniqlikning uch turini ajratdi:

* Statistik jihatdan o'lchanadigan xavf (masalan, beshta qizil to'p va beshta oq to'p bo'lgan kavanozdan qizil rangli to'pni chizish ehtimoli);
* Statistik jihatdan o'lchash qiyin bo'lgan noaniqlik (masalan, beshta qizil shar bo'lgan kavanozdan qizil to'pni chizish ehtimoli, lekin oq sharlarning noma'lum soni);
* Statistik jihatdan baholab bo'lmaydigan yoki bashorat qilib bo'lmaydigan haqiqiy yoki ritsar noaniqligi (masalan, rangli sharlar soni bo'yicha tarkibi butunlay noma'lum bo'lgan kavanozdan qizil to'pni chizish ehtimoli). Tadbirkorlik ko'pincha haqiqiy noaniqlik bilan bog'liq bo'ladi, ayniqsa, u korxona mavjud mahsulot yoki xizmatni bosqichma-bosqich yaxshilashni emas, balki ilgari mavjud bo'lmagan bozor uchun yangi mahsulot yoki xizmatni yaratishni o'z ichiga oladi.

2014-yilda ETH Tsyurixda o'tkazilgan tadqiqot shuni ko'rsatdiki, odatdagi menejerlar bilan solishtirganda, tadbirkorlar qaror qabul qilishda yuqori samaradorlikni va ilgari kashfiyot tanlovi bilan bog'liq bo'lgan frontal korteks (FPC) sohalarida kuchli faollikni ko'rsatadi<ref>{{Статья|url=http://dx.doi.org/10.3389/fnhum.2013.00927|title=Frontopolar cortex and decision-making efficiency: comparing brain activity of experts with different professional background during an exploration-exploitation task}}</ref>.

2020-yilda biznesdagi muvaffaqiyatsizlik indeksi dunyoda 20-22% ni tashkil etdi, Rossiyada esa 40% ga yaqin korxonalar uch yil ichida yopiladi<ref name="автоссылка1">{{Veb manbasi|til=ru|url=https://aif.ru/money/company/byt_li_predprinimatelstvu_v_rossii_chto_segodnya_delayut_dlya_ego_podderzhki|sarlavha=Быть ли предпринимательству в России? Что сегодня делают для его поддержки|muallif=Полина Девятова|ish=aif.ru|sana=2021-06-22|kirish sanasi=2021-08-06|arxivsana=2021-08-06|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210806155825/https://aif.ru/money/company/byt_li_predprinimatelstvu_v_rossii_chto_segodnya_delayut_dlya_ego_podderzhki}}</ref>.

=== "O'qitish qobiliyati" va maslahatini qabul qilish ===
Tadbirkorlarning dastlabki investorlar va boshqa hamkorlar bilan yaqindan hamkorlik qilish va ularning maslahatlarini olish qobiliyati (ya'ni, hamkorlik qilishga tayyorligi) uzoq vaqtdan beri tadbirkorlik muvaffaqiyatining eng muhim omili hisoblanib kelgan edi<ref>{{Статья|url=https://linkinghub.elsevier.com/retrieve/pii/0883902686900121|title=Venture capital's role in financing innovation for economic growth|language=en}}</ref>. Shu bilan birga, iqtisodchilarning ta'kidlashicha, tadbirkorlar o'zlariga berilgan barcha maslahatlarga oddiygina amal qilmasliklari kerak, hatto bu maslahatlar yaxshi ma'lumotli manbalardan olingan bo'lsa ham, chunki tadbirkorlar o'z firmasi haqida har qanday chet elliklarga qaraganda ancha chuqurroq va boyroq mahalliy bilimga ega bo'lishgan. Darhaqiqat, o'qitish imkoniyatlari tadbirkorlik muvaffaqiyatining bashoratchisi emas (masalan, keyingi moliyalashtirish bosqichlarida muvaffaqiyat, sotib olish, o'zgarishlar va firmaning omon qolishi sifatida o'lchanadi). Ushbu tadqiqot shuni ko'rsatadiki, eski va kattaroq ta'sischilar, ehtimol ko'proq mavzu bo'yicha tajribaga ega bo'lganlar, yosh va kichikroq ta'sischilar guruhlariga qaraganda kamroq o'qitiladi.

=== Strategiya ===
Tadbirkorlar foydalanishi mumkin bo'lgan strategiyalar quyidagilarni o'z ichiga oladi:

* Yangi mahsulotlar, xizmatlar yoki jarayonlarning [[Innovatsiya|innovatsiyasi]];

* Iste'mol narxlari indeksi (CPI) jarayonlarini doimiy ravishda takomillashtirish;
* Yangi biznes modellarini o'rganish;
* Texnologiyadan foydalanish;
* Biznes razvedkasidan foydalanish (BI);
* Iqtisodiy strategiyalardan foydalanish;
* Kelajakdagi mahsulotlar va xizmatlarni ishlab chiqish;
* Optimallashtirilgan iste'dodlarni boshqarish<ref>{{Статья|ссылка=http://dx.doi.org/10.1016/j.burns.2015.05.012|автор=Marija Trop|заглавие=Zora Janžekovič (September 30, 1918–March 17, 2015)|год=2015-09|издание=Burns|том=41|выпуск=6|страницы=1374|issn=0305-4179|doi=10.1016/j.burns.2015.05.012}}</ref>.

=== Shaxsiy qobiliyatlarni loyihalash ===
Sheyn va Venkataramanning fikriga ko'ra, tadbirkorlik "tadbirkor odamlar" va "tadbirkorlik imkoniyatlari" ni ham o'z ichiga oladi, shuning uchun tadqiqotchilar boshqalar imkoni bo'lmasa, imkoniyatlarni aniqlaydigan odamlarning tabiatini, imkoniyatlarning o'zini, odamlar va imkoniyatlar o'rtasidagi munosabatlarni o'rganishlari kerak<ref>{{Статья|ссылка=http://journals.aom.org/doi/10.5465/amr.2000.2791611|автор=Scott Shane, S. Venkataraman|заглавие=The Promise of Entrepreneurship as a Field of Research|год=2000-01|издание=Academy of Management Review|том=25|выпуск=1|страницы=217–226|issn=0363-7425, 1930-3807|doi=10.5465/amr.2000.2791611}}</ref>. Boshqa tomondan esa, Reynolds va boshqalar nazarda tutuilgan. Odamlar tadbirkorlik faoliyati bilan shug'ullanishga birinchi navbatda zarurat yoki imkoniyatdan kelib chiqadi, ya'ni odamlar tadbirkorlikka birinchi navbatda omon qolish ehtiyojlari tufayli yoki muvaffaqiyatga bo'lgan ehtiyojini qondiradigan biznes imkoniyatlarini aniqlaganliklari uchun intiladilar<ref>{{Статья|ссылка=http://dx.doi.org/10.1080/1369106032000097021|автор=William Bygrave, Michael Hay, Emily Ng, Paul Reynolds|заглавие=Executive forum: A study of informal investing in 29 nations composing the Global Entrepreneurship Monitor|год=2003-04|издание=Venture Capital|том=5|выпуск=2|страницы=101–116|issn=1369-1066, 1464-5343|doi=10.1080/1369106032000097021}}</ref>. Masalan, [[Iqtisodiy tengsizlik|iqtisodiy tengsizlikning]] yuqori darajasi individual darajadagi ehtiyojga asoslangan tadbirkorlik darajasini oshirishga moyildir<ref>{{Статья|ссылка=http://dx.doi.org/10.1177/0018726715578200|автор=Emanuel Xavier-Oliveira, André O Laplume, Saurav Pathak|заглавие=What motivates entrepreneurial entry under economic inequality? The role of human and financial capital|год=2015-07|издание=Human Relations|том=68|выпуск=7|страницы=1183–1207|issn=0018-7267, 1741-282X|doi=10.1177/0018726715578200}}</ref>.

=== Imkoniyatlarni idrok etish va noto'g'ri qarashlar ===
Bir tadqiqot shuni ko'rsatdiki, shaxsiyatga ta'sir qiluvchi ba'zi genlar o'z-o'zini ish bilan band odamlarning daromadiga ta'sir qilishi mumkin<ref>{{Статья|url=http://journals.sagepub.com/doi/10.1177/0266242613485767|title=The genetics of entrepreneurial performance}}</ref>. Ba'zi odamlar jamoatchilik fikrini<ref>{{Статья|url=http://dx.doi.org/10.1159/000087429|title=Management of Delivery}}</ref>va yangi mahsulot yoki xizmatlarga bozor talabini baholash uchun "tug'ma qobiliyat" yoki kvazistatik ma'nodan foydalanishi mumkin bo'ladi. Tadbirkorlar odatda qondirilmagan bozor ehtiyojlarini va yetarli darajada xizmat ko'rsatilmagan bozorlarni ko'rish qobiliyatiga egadir. Ba'zi tadbirkorlar boshqalarning fikrini his qilishlari va tushunishlari mumkinligiga ishonishsada, [[ommaviy axborot vositalari]] munosabat va talabni shakllantirishda hal qiluvchi rol o'ynaydi<ref>{{Статья|url=http://dx.doi.org/10.1177/107769900007700403|title=Media Effects on Political and Social Trust}}</ref>. Ramogluning ta'kidlashicha, tadbirkorlar unchalik ham o'ziga xos emas va ular "tadbirkor bo'lmaganlar" ning mohiyatan yomon kontseptualizatsiyasi bo'lib, ular "tadbirkorlar"ning ajoyib innovatorlar yoki etakchilar sifatidagi maqtovli portretlarini qo'llab-quvvatlaydi<ref>{{Статья|url=http://journals.sagepub.com/doi/10.1177/0266242611425838|title=Who is a ‘non-entrepreneur’?: Taking the ‘others’ of entrepreneurship seriously}}</ref><ref>{{Статья|url=http://journals.sagepub.com/doi/10.1177/104225870102500403|title=Is There an Elephant in Entrepreneurship? Blind Assumptions in Theory Development}}</ref>. Tadbirkorlar ko'pincha o'ziga haddan tashqari ishonadi, biznesni yoki yangi mahsulot/xizmatlarni ochish/kengaytirishda nazorat illyuziyasini ko'rsatadi.

=== Uslublari ===
Tadbirkorlik tashkilotlaridagi farqlar qisman ularning ta'sischilarining (geterogen )kimligini aks ettiradi. Fauchard va Gruber tadbirkorlarni uchta asosiy turga bo'lishdi, [[Ijtimoiy darvinizm|darvinistlar]], kommunistlar va [[Missionerlik|missionerlardir]] . Ushbu turdagi tadbirkorlar o'zlariga bo'lgan qarashlari, ijtimoiy motivlari va yangi firmalarni yaratish modellari bilan tubdan farq qiladi<ref>{{Статья|ссылка=http://journals.aom.org/doi/10.5465/amj.2009.0211|автор=Emmanuelle Fauchart, Marc Gruber|заглавие=Darwinians, Communitarians, and Missionaries: The Role of Founder Identity in Entrepreneurship|год=2011-10|язык=en|издание=Academy of Management Journal|том=54|выпуск=5|страницы=935–957|issn=0001-4273, 1948-0989|doi=10.5465/amj.2009.0211|archivedate=2019-04-05|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190405233525/https://journals.aom.org/doi/10.5465/amj.2009.0211}}</ref>aniq.

=== Aloqalar ===
Tadbirkorlar korxonani ishga tushirish va rivojlantirish va uning omon qolishiga imkon berish uchun o'z firmasi ichida ham, tashqi hamkorlar va investorlar bilan ham samarali muloqot qilishlari kerak bo'ladi. Tadbirkorga o'z firmasi xodimlarini bog'laydigan va firmani tashqi firmalar va mijozlar bilan bog'laydigan aloqa tizimi bo'lishi kerak. Tadbirkorlar xarizmatik lider bo'lishi kerak, shunda ular o'z qarashlarini o'z jamoasiga samarali etkazishlari va kuchli jamoani yaratishga yordam berishlari kerak. Vizyonni izdoshlarga etkazish transformatsion liderning eng muhim harakati bo'lishi mumkin. Majburiy tasavvurlar xodimlarga maqsad tuyg'usini beradi va majburiyatlarni rag'batlantiradi. Vizyon yozma bayonotlar va shaxsiy muloqot orqali bildirilishi kerak. Tadbirkorlar o'z qarashlarini boshqalarga bildirish uchun gapirishlari va tinglashlari kerak.

Muloqot tadbirkorlikda asosiy rol o'ynaydi, chunki u rahbarlarga potentsial investorlar, hamkorlar va xodimlarni u yoki bu harakatning maqsadga muvofiqligiga ishontirish imkonini beradi. Tadbirkorlar aksiyadorlar bilan samarali muloqot qilishlari kerak. Nutqdagi og‘zaki bo‘lmagan elementlar, masalan, ovoz ohangi, jo‘natuvchiga ko‘z tegishi, tana tili, qo‘l imo-ishoralari, emotsional holat kabilar ham muhim aloqa vositalaridir. Kommunikativ moslashuv nazariyasi shuni ko'rsatadiki, muloqot paytida odamlar boshqa odamlar bilan muloqot qilish usullarini moslashtirishga harakat qiladilar. "Yuzni saqlash" nazariyasi turli madaniyatlarga mansub odamlar "yuzni" saqlab qolish uchun mojaro muzokaralarini qanday boshqarishlarini tasvirlaydi. Hugh Rankning "intensifikatsiya va kamaytiring" aloqa modelidan yangi mahsulot yoki xizmatni ishlab chiqayotgan tadbirkorlar foydalanishi mumkin. Rankning ta'kidlashicha, tadbirkorlar o'zlarining yangi mahsuloti yoki xizmatlarining afzalliklarini kuchaytirishi va boshqalarni o'z tashabbuslarini qo'llab-quvvatlashga ishontirish uchun kamchiliklarni kamaytirishi kerak.

== Tadbirkorlik faoliyati shakllari ==

* Individual:
** Yakka tartibdagi tadbirkor
** Yakka tartibdagi korxona
* Kollektiv:
** kooperativ
** Kompaniya
** Umumiy sheriklik
** Imon hamkorligi
** [[Masʼuliyati cheklangan jamiyat|Mas'uliyati cheklangan jamiyat]]
** Qo'shimcha mas'uliyatli jamiyat
** Iqtisodiy hamkorlik
** Investitsion hamkorlik
** Nodavlat aksiyadorlik jamiyati
** Ommaviy aktsiyadorlik jamiyati
** Oilaviy biznes
* Davlat

Noqonuniy tadbirkorlikni alohida ajratishadi.

Faoliyat xarakteriga ko'ra ular ishlab chiqarish, savdo va tijorat, kredit va moliyaviy, xizmat ko'rsatish (xizmatlar) va boshqalarni alohida ajratadilar.

O'z manfaatlarini himoya qilish uchun Rossiya biznes hamjamiyati "Notijorat tashkilotlari to'g'risida" gi qonunga muvofiq turli xil [[Assotsiatsiya|uyushmalar]] tuzishi mumkindir<ref>{{Veb manbasi|muallif=|url=http://www.consultant.ru/popular/nekomerz/71_2.html#p359|sarlavha=Федеральный закон от 12.01.1996 N 7-ФЗ «О некоммерческих организациях», глава II, статья 11. Объединения юридических лиц (ассоциации и союзы)|til=ru|ish=www.consultant.ru|sana=|kirish sanasi=2019-01-14|arxivsana=2015-11-08|arxivurl=https://web.archive.org/web/20151108083845/http://www.consultant.ru/popular/nekomerz/71_2.html#p359}}</ref>.

== Tadbirkorlik jarayoni ==

=== Boshlang'ich kapital ===
Biznesni boshlash uchun [[kapital]] manbalari quyidagilar bo'lishi mumkin:

* O'z mablag'lari:
*# Yakka tartibdagi tadbirkor uchun - uning shaxsiy mablag'lari va jamg'armalari, o'z mulki (bino, jihoz, avtomobil).
*# Yuridik shaxs uchun - ta'sischilar tomonidan shakllantirilgan ustav kapitali ko'pincha o'z mablag'lari hisobidan moliyalashtiriladi.
* [[Investitsiya|Investitsiyalarni jalb]] qilish:
*# Venchur fondlari va biznes farishtalar yangi loyihalarning faol ishtirokchilaridir.
*# Crowdfunding orqali mablag ' yig'ish. Mablag'lar kelajakdagi mahsulotlar evaziga ham, xayriya sifatida ham qabul qilinishi mumkin (bu, ayniqsa, bepul litsenziya ostida tarqatiladigan {{Tarjima qilinmagan 5|цифровая продукция|цифровой продукции|en|Digital goods}} holatida to'g'ri keladi).
* Bankdan yoki jismoniy shaxslardan olingan kreditlar (qarzlarni moliyalashtirish).
* Bepul yordam ([[Grant|grantlar]] yoki [[Subsidiya|subsidiyalar]]).

Bundan tashqari, yangi boshlanuvchi tadbirkorlarga yordam berish uchun [[Hukumat|davlat]] va jamoat tashkilotlari, [[Texnopark|texnoparklar]] va [[Biznes inkubator|biznes-inkubatorlar]] mavjud bo'ladi.

=== Ro'yxatga olish va litsenziyalash ===
Davlatdan faoliyat yuritish huquqi uchun [[litsenziya]] olish.

=== Reklama ===
Reklama [[Reklama|joylashtirish]], aktsiyalar va kampaniyalar, maxsus takliflar.

=== Kengaytmalar ===
Kengaytirish (ishlab chiqarish yoki taqdim etilayotgan xizmatlar ko'lamini), shuningdek, [[Raqobat|raqobatchilarning]] qo'shilishi va sotib olinishni ko'zda tutadi. Kapitalizatsiya.

=== Ulashish muammosi ===
[[Birja|Birjada]] ro'yxatga olingan [[Aksiya|aktsiyalarni chiqarish]].

=== Faoliyat sug'urtasi ===

=== Tayyor biznesni sotish va sotib olish ===
Biznes hayotidagi bosqich - bu hayotiy korxonaning shakllanishi va uni sotish imkoniyati hisoblanadi. Sotib olish va sotish mulkdorning o'zi tomonidan ham, tayyor biznesning ochiq bozorida ham (qo'shilgan qiymatga ega va aktivlar narxida korxonalar) amalga oshirilishi mumkin.

== Tadbirkorlik tadqiqotlari ==
Lyudvig fon Mizes, [[Friedrich Hayek|Fridrix Avgust fon Xayek]] va [[Avstriya maktabi|Avstriya iqtisodchilar maktabining]] boshqa vakillari tomonidan tadbirkorlik mohiyatini tushunish uchun ko'p ishlar qilindi. Ular tadbirkorlikni tabiiy resurslar – yer, mehnat, kapital, axborot va vaqt bilan birga iqtisodiyotning asosiy resurslari (omillari) dan biri deb hisoblaganlar. Tadbirkorlik odatda tranzaksiya xarajatlarini kamaytirish orqali vaqtni tejashga qaratilgan.

Avstriyalik iqtisodchi [[Shumpeter Yozef|- Jozef Shumpeter]] tadbirkorni yangi g'oya yoki [[Ixtiro|tironi]] muvaffaqiyatli [[Innovatsiya|innovatsiyaga]] aylantirishga harakat qiladigan shaxs deb ta'riflab kelingan. Xususan, tadbirkorlik bozorlarda va ishlab chiqarishda faoliyat yurituvchi, bir vaqtning o‘zida yangi mahsulotlar va tadbirkorlik modellarini yaratuvchi ijodiy halokat kuchidir. Ijodiy halokat dinamik va uzoq muddatli [[Oʻsish|iqtisodiy o'sishni ta'minlaydi]].

Frank Nayt va Piter Druker tavakkalchilikni tadbirkorlikning muhim (atributi) deb hisoblab, quyidagi xavf turlarini aniqladilar:

* statistik xavf;
* statistik hisoblab bo'lmaydigan noaniqlik;
* Ritsar noaniqligi yoki haqiqiy noaniqlik, uni nafaqat hisoblab bo'lmaydi, balki oldindan aytib bo'lmaydi.

Misol uchun internet paydo bo'lishidan oldin, Google yoki [[YouTube]] kabi mavjud muvaffaqiyatli loyihalar bozorini taxmin qilish mumkin bo'lmagan edi.

Uilyam Baumol innovatsion tadbirkorlik<ref name="Econ">{{Yangiliklar manbasi |date=2006-03-11 |title=Searching for the invisible man |pages=67 |work=[[The Economist]] |publisher=The Economist Newspaper Limited |url=http://www.economist.com/finance/displaystory.cfm?story_id=E1_VGDTRJD |access-date=2008-03-05 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080423012101/http://www.economist.com/finance/displaystory.cfm?story_id=E1_VGDTRJD |archive-date=2008-04-23}}</ref>ataladigan an'anaviy bozorda nomutanosiblikni keltirib chiqaradigan va rad etishga olib keladigan tadbirkorning pozitsiyasini o'rgandii.

Tadbirkorlik muammolarini zamonaviy tadqiq qilishda institutsional sharoitlarning biznes rivojlanishiga ta'siri<ref>{{Статья|title=Institutions and entrepreneurship development in Russia: A comparative perspective|url=http://dx.doi.org/10.1016/j.jbusvent.2008.01.005}}</ref><ref>{{Статья|title=Entrepreneurship, economic development and institutions|url=http://dx.doi.org/10.1007/s11187-008-9135-9}}</ref><ref>{{Статья|title=Предпринимательство и институты: есть ли связь на региональном уровне в России|url=https://www.researchgate.net/publication/325619292_Predprinimatelstvo_i_instituty_est_li_svaz_na_regionalnom_urovne_v_Rossii_Entrepreneurship_and_institutions_Does_the_relationship_exist_at_the_regional_level_in_Russia}}</ref>, shuningdek, tadbirkorlikning o'zining ijtimoiy-iqtisodiy jarayonlardagi o'rni<ref>{{Статья|url=http://dx.doi.org/10.1023/a:1008063200484}}</ref><ref>{{Статья|title=The Impact of Entrepreneurship on Economic Growth|url=http://dx.doi.org/10.1007/978-1-4419-1191-9_20}}</ref>m

masalalariga katta ahamiyat beriladi<ref>{{Статья|title=The Impact of Entrepreneurship on Economic Growth|url=http://dx.doi.org/10.1007/978-1-4419-1191-9_20}}</ref><ref>{{Книга|автор=David B. Audretsch, Max C. Keilbach, Erik E. Lehmann|год=2006|isbn=9780195183511|издательство=Oxford University Press|заглавие=Entrepreneurship and Economic Growth|ссылка=http://dx.doi.org/10.1093/acprof:oso/9780195183511.001.0001}}</ref>. Kichik va o'rta korxonalar yirik biznesga qaraganda tranzaksiya xarajatlariga ko'proq duchor bo'ladilar, shuning uchun ular uchun mamlakatlar va mintaqalarda biznes yuritish uchun shart-sharoitlar muhimroqdir<ref>{{Статья|title=The Regulation of Entry|url=http://dx.doi.org/10.1162/003355302753399436}}</ref>. Shu bilan birga, [[Texnologik tadbirkorlik|innovatsion tadbirkorlik]] g'oyalar va texnologiyalarni tayyor mahsulotga aylantiruvchi transfer mexanizmi vazifasini bajaradi<ref>{{Статья|title=Entrepreneurship capital and economic growth|url=http://dx.doi.org/10.1093/oxrep/grm001}}</ref>. Tadbirkorlarning yuqori zichligi inklyuziv institutlarning shakllanishi ehtimolini oshiradi<ref>{{Статья|title=Paths to Inclusive Political Institutions|url=http://dx.doi.org/10.1007/978-981-10-1605-9_1}}</ref>. Kichik va o'rta biznesning rivojlanishi ko'p jihatdan hokimiyat organlarining bozorlarni tartibga solish, ma'muriy yukni kamaytirish, korruptsiyani nazorat qilish va boshqalar bo'yicha harakatlariga bog'liq<ref>{{Статья|title=Новая предпринимательская политика для России после кризиса 2020 года}}</ref>.

== Shuningdek ==

* Tadbirkor
* kichik biznes
* Biznes brokeri


== Manbalar ==
== Manbalar ==
<references group="" responsive="1"></references>
{{manbalar}}


== Havolalar ==
== Adabiyotlari ==
* [http://www.uza.uz/uzb/news/?id1=11526&print Tadbirkorlik rivojiga keng yoʻl] {{Webarxiv|url=https://web.archive.org/web/20120119172005/http://www.uza.uz/uzb/news/?id1=11526&print |date=2012-01-19 }} ''Uza.uz''
* [http://www.gov.uz/en/content.scm?contentId=39017 Tadbirkorlik: imtiyozlar va imkoniyatlar]{{Deadlink|date=February 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} ''Gov.uz''


* Предпринимательство / Г. Б. Клейнер // Большая российская энциклопедия : [в 35 т.] / гл. ред. Ю. С. Осипов. — М. : Большая российская энциклопедия, 2004—2017.
{{stub}}
* ''Баумоль У.'' Микротеория инновационного предпринимательства = The Microtheory of Innovative Entrepreneurship (2010). — М.: Изд-во Института Гайдара, 2013. — 432с.
* {{Книга|автор=[[Уильямсон, Оливер|Уильямсон О.]]|заглавие=Экономические институты капитализма|оригинал=The Economic Institutions of Capitalism|ссылка=|издание=[[Лениздат]]|место=|год=1996|страницы=}}

== Havolalar ==
{{Wikiquote}}


* Бизнес в Open Encyclopedia Project
{{OʻzME}}
* Инна Крушельницкая. Индивидуальное предпринимательство (Sole proprietorship) // eYarmarka.com : веб узел. — США, 2010. Архивировано 18 июля 2010 года.
* Светуньков М. Г., Светуньков С. Г. Предпринимательство и инновации // УлГТУ : монография. — Ульяновск, 2010. Архивировано 26 июня 2011 года.
* Щербатых Ю. В. Психология предпринимательства и бизнеса. // Питер : учебное пособие. — СПб., 2009. Архивировано 18 июля 2011 года.
* «Уголовный кодекс Российской Федерации», {{Veb manbasi|muallif=|url=http://www.consultant.ru/popular/ukrf/10_31.html#p2653|sarlavha=особенная часть, раздел VIII, глава 22, статья 171|til=ru|ish=www.consultant.ru|sana=|kirish sanasi=2019-01-14|arxivsana=2015-11-18|arxivurl=https://web.archive.org/web/20151118062056/http://www.consultant.ru/popular/ukrf/10_31.html#p2653}}
[[Turkum:Biznes]]
[[Turkum:Pages with unreviewed translations]]

17-Avgust 2022, 16:03 dagi koʻrinishi

Tadbirkorlik (tadbirkorlik faoliyati, bu-biznesdir) - bu o'z tavakkalchiligi ostida amalga oshiriladigan, mulkka egalik qilish, tovarlarni sotish, ishlarni bajarish yoki xizmatlar ko'rsatishdan muntazam ravishda daromad olishga qaratilgan mustaqil faoliyatdir sanaladi. Tadbirkorlik faoliyati bilan shug'ullanuvchi shaxslar, agar qonun hujjatlarida boshqacha tartib nazarda tutilgan bo'lmasa, qonun hujjatlarida belgilangan tartibda ushbu lavozimda ro'yxatdan o'tkazilishi kerak[1].

Tizimda foyda keltirmaydigan tovarlarni sotish, ishlarni bajarish yoki xizmatlar ko'rsatishning alohida hollari tadbirkorlik hisoblanmasligi aniq.

Tadbirkorlik faoliyatini yuritish uchun tadbirkorning o'zi tomonidan ham, tashqaridan jalb qilingan mulklar, nomoddiy aktivlari, mehnat resurslari ham qo'llanilishi lozim. Sarflangan mablag'lar o'zini oqlashiga, ishlab chiqarilgan narsa foyda bilan sotilishiga kafolat yo'q. Bu mulkning to'liq yoki bir qismini yo'qotish xavfi bilan bog'liqdir[2].

Ko'pgina mamlakatlarda har doim biznesni boshlash uchun rasmiy ro'yxatdan o'tish talab qilinadi, ammo mezonlar va shartlar sezilarli darajada farq qilishi ham mumkin. Rossiya Federatsiyasi qonunchiligiga ko'ra, tadbirkorlik yuridik shaxs tomonidan yoki to'g'ridan-to'g'ri jismoniy shaxs (yakka tartibdagi tadbirkor ) tomonidan qonun hujjatlarida belgilangan tartibda ro'yxatdan o'tkazilgandan keyin amalga oshirilishi mumkin bo'ladi.

Ta'rifi

Tadbirkorlik bozor iqtisodiyotining eng muhim mulki bo'lib, uning barcha institutlariga kirgan holda, xizmat qiladi.

Rus tilida tadbirkorlik va biznes so'zlari sinonim sifatida ishlatiladi[3][4], lekin ba'zan ular turli xil ma'nolarga ega[5][6].

Tadbirkorlik faoliyatining samaradorligi[7]nafaqat foyda miqdori, balki korxona qiymatining o'zgarishi bilan ham baholanishi mumkin (korxonaning bozor qiymati, yaxshi niyatga ham bog'liq bo'ladi).

Odatda g'oyani shakllantirishning quyidagi bosqichlarini ajratib turadi: Категория:Википедия:Статьи, требующие конкретизации

  1. Tadbirkorlik g'oyasini yaratish;
  2. G'oyaning birinchi ekspert bahosi;
  3. Bozor ma'lumotlarini olish (talab va taklif o'rtasidagi bog'liqlikni aniqlash, narxlarni aniqlash va boshqalar);
  4. G'oyani amalga oshirish uchun xarajatlarni hisoblash;
  5. G'oyani amalga oshirish uchun bozor ma'lumotlari va xarajatlarini ekspert baholash;
  6. Tadbirkorlik qarorini qabul qilish, g'oyani amaliy amalga oshirishga tayyorgarlik ko'rish.

Qaror qabul qilish uchun diqqat bilan marketing yoki bozor holatini, raqobatchilar o'rtasidagi munosabatlarni, talab va taklifning mumkin bo'lgan o'zgarishlarining ilmiy prognozlarini, aholining xarid qobiliyatini o'rganmasdan turib amalga oshirib bo'lmaydi. Amaliyot shuni ko'rsatadiki, yangi g'oyalarning ko'plab manbalari mavjud, misol uchun: shartnoma bo'yicha biznes hamkorlar va kontragentlarning sharhlari, raqobatchilarning mahsulotlari, davlat organlarining nashrlari, patent idoralarining ma'lumot varaqlari kabilar kiradi.

Tadbirkorlik faoliyati ko'pincha kichik biznes bilan bog'liq bo'lsa, egasi ham yetakchi hisoblanadi. Katta kompaniyada boshqaruv funktsiyalari ko'pincha yollangan menejerlar tomonidan amalga oshiriladi va egalari daromad olishlari hammaga ma'lum. Faqatgina vaqti-vaqti bilan umumiy yig'ilishlarda ovoz berishadi.

Ba'zida ijtimoiy tadbirkorlik alohida toifa sifatida ajratiladi.

Tarixi

Tarixiy foydalanish

"Tadbirkor" so'zi frantsuz tilidan olingan so'z sanaladi. Bu so'z birinchi marta Jak de Bruslon tomonidan tuzilgan va 1723-yilda nashr etilgan, Dictionnaire Universel de Commerce nomli frantsuzcha lug'atda paydo bo'lgan bilishimiz mumkin[8]. "Sarguzashtchi"[9]atamasi ko'pincha Buyuk Britaniyada xuddi shu ma'noga ishora qilish uchun ishlatilgan. Tadbirkorlikni o'rganish klassik iqtisodga asos bo'lgan irland-fransuz iqtisodchisi Richard Kantillonning XVII asr oxiri va XVIIIasr boshlaridagi ishlariga to'g'ri keladi. Uilyam Stenli Jevons “siyosiy iqtisod beshigi” deb hisoblagan “Umumiy savdo tabiati” (Essai sur la Nature du Commerce en Général) essesida Kantillon bu atamaga birinchi marta ta’rif bergan[10]. Kantillon ushbu atamani mahsulot uchun ma'lum bir narxni to'laydigan va uni belgilanmagan narxda qayta sotadigan, "resurslarni olish va ulardan foydalanish to'g'risida qaror qabul qilish, shu bilan birga korxonaning xavf-xatarini tan olish" deb ta'riflagan. U tadbirkorni moliyaviy daromadni maksimal darajada oshirish uchun imkoniyatlardan foydalanish uchun resurslarni ongli ravishda taqsimlaydigan tavakkalchi shaxs deb hisobladi[11]. Kantillon tadbirkorning tavakkal qilishga va noaniqlik bilan shug'ullanishga tayyorligini ta'kidladi, shu bilan u tadbirkorning funktsiyasiga e'tibor qaratdi va tadbirkor va pulni taqdim etgan mulkdorning funktsiyasini ajratdi[12].

Jan-Batist Sey shuningdek, tadbirkorlarni iqtisodiy rivojlanishning harakatlantiruvchi kuchi sifatida belgilab berib, ularning ishlab chiqarishni to'plovchi omillaridan biri sifatidagi rolini ta'kidlab, resurslarni unumdorligi pastroq hududlardan samaraliroq hududlarga taqsimladi. Sey va Kantillon ham frantsuz tafakkur maktabiga mansub va fiziokratlar[13]nomi bilan tanilgan.

Rossiya tarixida turli davrlarda tadbirkorlar turlicha nom bilan chaqirilgan ya'ni, savdogarlar, ishlab chiqaruvchilar, sanoatchilar. Ular yangi yerlarni kashf etdilar, ishlab chiqarish quvvatlarini qurdilar, savdo va tashqi iqtisodiy faoliyat bilan shug'ullandilar. Pyotr I Rossiyadagi birinchi aktsiyador bo'lib, aktsiyadorlik jamiyatlarining rivojlanishini qo'llab-quvvatladi: 1699-yil 27-oktyabr u "Boshqa shtatlarda bo'lgani kabi savdogarlarni tashkil etish to'g'risida..."[14]Farmon chiqardi.

Germaniyada o'rta asrlardagi savdogarlar gildiyalari davridan beri hunarmand tadbirkor sifatida ishlash uchun maxsus ruxsatnomaga muhtoj bo'lgan edi, bu kichik malaka isboti, Meister sertifikatiga ega bo'lgan hunarmandlar uchun shogirdlar tayyorlashni cheklaydi. Ushbu institut 1908-yilda Germaniya Reyxida 1871-yilda joriy etilgan erkin savdo deb ataladigan davrdan keyin joriy etilgan. Biroq, biznesni boshlash uchun sizning malakangizni tasdiqlashingiz shart emas edi. 1935 va 1953-yillarda hunarmandlar yangi biznesni boshlashga ruxsat berishdan oldin Meister shogirdlarini tayyorlash sertifikatini olishlari kerak bo'lgan, kengroq malaka isboti qayta kiritildi.

XX asr

Dastlab, iqtisodchilar tadbirkorlik tushunchasini chuqur o'rganishga birinchi urinishdi[15]. Alfred Marshall tadbirkorga ko'p vazifali kapitalist sifatida qaradi va to'liq raqobatbardosh bozor muvozanatida iqtisodiy faoliyat yaratuvchisi sifatida "tadbirkorlarga" o'rin yo'qligini kuzatdi.

XX asrda tadbirkorlik 1930-yillarda Jozef Shumpeter va Karl Menger, Lyudvig fon Mizes va Fridrix fon Xayek kabi boshqa avstriyalik iqtisodchilar tomonidan oʻrganilgan edi. Fransuz tilidan “tadbirkor” so‘zining o‘zlashtirilishi 1850-yilga borib taqalsa, “tadbirkorlik” atamasi 1920-yillarda paydo bo‘lgan. Shumpeterning fikricha, tadbirkor yangi g‘oya yoki ixtironi muvaffaqiyatli innovatsiyaga aylantirishga tayyor va qodirdir. Tadbirkorlik yangi mahsulotlar va yangi biznes modellarini yaratishda bozorlar va tarmoqlardagi past takliflarni to'liq yoki qisman almashtirish uchun Shumpeter " ijodiy halokat bo'roni" deb atagan narsadan foydalanadi, shuning uchun ijodiy vayronagarchilik asosan uzoq muddatli iqtisodiy o'sish uchun javobgardir. Tadbirkorlik iqtisodiy o'sishga olib keladi, degan g'oya endogen o'sish nazariyasining qoldiq talqini bo'lib, akademik iqtisodda muhokama qilinmoqda. Isroil Kirznerning muqobil tavsifi shuni ko'rsatadiki, aksariyat innovatsiyalar alohida sifatlarni talab qilmaydigan ichimlik somonlarini ishlab chiqarishda qog'ozni plastmassaga almashtirish kabi bosqichma-bosqich yaxshilanishlar bo'lishi mumkin.

Shumpeter uchun tadbirkorlik yangi tarmoqlarni va mavjud resurslarning yangi kombinatsiyalarini olib keldi. Shumpeterning birinchi misoli otsiz aravani ishlab chiqarish uchun bug'dvigateli va zamonaviy vagon texnologiyasining kombinatsiyasi bo'lgan edi. Bunday holda, innovatsiya (ya'ni, avtomobil) transformatsionlik edi, ammo dramatik yangi texnologiyalarni ishlab chiqishni talab qilmadi. U zudlik bilan ot aravasini almashtira olmadi, biroq vaqt o'tishi bilan bosqichma-bosqich takomillashtirishlar narxini pasaytirdi va texnologiyani yaxshiladi, bu esa zamonaviy avtomobilga olib keldi. Shumpeterning XX asr boshlarida qoʻshgan hissalariga qaramay, anʼanaviy mikroiqtisodiy nazariya tadbirkorni oʻzining nazariy doirasida rasmiy ravishda koʻrib chiqmadi (resurslar narxlar tizimi orqali bir-birini topadi deb oʻylash oʻrniga). Ushbu muolajada tadbirkor x-samaradorlik agenti degan tushunchaga mos keluvchi, lekin aniqlanmagan aktyor bo'lgan edi.

Shumpeter uchun tadbirkor hech qanday tavakkal qilmadi. Shumpeter muvozanatni nomukammal deb hisobladi, u o'zgaruvchan muhit doimiy ravishda rentabellikni oshirish uchun resurslarni optimal taqsimlash haqida yangi ma'lumotlarni taqdim etishini ko'rsatdi. Ba'zi odamlar boshqalardan oldin yangi ma'lumotlarni olishadi va tadbirkorlik foydasiga erishish uchun resurslarni qayta birlashtiradi. Shumpeterning fikricha, tadbirkorlar innovatsiyalardan ishlab chiqarish imkoniyatlari egri chizig‘ini yuqoriroq darajaga o‘tkazish uchun foydalanadilar[16].

XXI asr

2000-yillarda tadbirkorlik biznes tashabbuslaridan kelib chiqqan holda ijtimoiy tadbirkorlikka qadar kengaytirilgan, bunda biznes maqsadlari ijtimoiy, ekologik yoki gumanitar maqsadlar va hatto siyosiy tadbirkor tushunchasi bilan birga izlangan edi. Mavjud firma yoki yirik tashkilot ichidagi tadbirkorlik ichki tadbirkorlik deb ataladi va yirik korxonalar "yon" sho'ba korxonalari bo'lgan korporativ korxonalarni o'z ichiga olishi mumkin.

Tadbirkorlar - bu tavakkal qilishga tayyor bo'lgan va resurslarni rejalashtirish, tashkil etish va joylashtirish, ko'pincha yangi mahsulot yoki xizmatlarni yaratish yoki mavjud bo'lgan xizmatlarni yaxshilash uchun innovatsiyalar qilish orqali bozor imkoniyatlarini qo'lga kiritish uchun tashabbus ko'rsatadigan etakchilardir. 2000-yillarda "tadbirkorlik" atamasi tadbirkorlik tashabbuslariga olib keladigan o'ziga xos mentalitetni o'z ichiga olgan holda kengaytirildi, masalan, ijtimoiy tadbirkorlik, siyosiy tadbirkorlik yoki bilim tadbirkorligi.

Global Entrepreneurship Monitor asoschisi Pol Reynoldsning so'zlariga ko'ra, "Ular pensiya yoshiga yetganlarida, Qo'shma Shtatlardagi barcha ishlaydigan erkaklarning yarmi bir yoki bir necha yil davomida o'z-o'zini ish bilan ta'minlagan bo'lishi mumkin edi, har to'rtdan biri olti yil yoki undan ko'proq vaqt davomida o'z-o'zini ish bilan ta'minlashi mumkin. Yangi biznesni yaratishda ishtirok etish amerikalik ishchilar o'z martabalari davomida keng tarqalgan faoliyatdir[17]". So‘nggi yillarda tadbirkorlik AQShda ham, G‘arbiy Yevropada ham iqtisodiy o‘sishning asosiy omillaridan biri sifatida e’lon qilinmoqda.

Tadbirkorlik faoliyati tashkilotning turiga va ijodkorlik qobiliyatiga qarab sezilarli darajada farqlanadi. Tadbirkorlik ko‘lami bo‘yicha bitta, yarim kunlik loyihalardan tortib, ko‘plab ish o‘rinlarini yaratishi mumkin bo‘lgan yirik, jamoaviy korxonalargacha esa anchagina. Ko'pgina "yuqori qiymatli" tadbirkorlik korxonalari biznesni qurish va kengaytirish uchun kapital to'plash uchun venchur kapitali yoki farishta mablag'larini izlaydilar[18]. Potentsial tadbirkorlarni qo'llab-quvvatlaydigan ko'plab tashkilotlar mavjud, jumladan, ixtisoslashgan davlat idoralari, biznes inkubatorlar (ular foyda olish uchun emas, foyda olish uchun bo'lishi mumkin yoki kollej yoki universitet tomonidan boshqarilishi mumkin), texnoparklar va jamoat tashkilotlari, ular qatoriga kiradi. tashkilotlar, shu jumladan notijorat, xayriya tashkilotlari, fondlar va biznesni himoya qilish guruhlari (masalan, savdo palatalari).

Kichik biznes va tadbirkorlik munosabatlari

"Tadbirkor" atamasi ko'pincha "kichik biznes" atamasi bilan chalkashib ketadi yoki ular bilan almashtiriladi. Aksariyat tadbirkorlik sub'ektlari kichik biznes sifatida boshlangan bo'lsa-da, barcha kichik korxonalar so'zning qat'iy ma'nosida tadbirkor emas. Ko'pgina kichik korxonalar to'liq mulkdor yakka tartibdagi tadbirkorlardir yoki ular oz sonli xodimlarga ega, bu - kichik korxonalarning aksariyati mavjud mahsulot, jarayon yoki xizmatni taklif qiladi va o'sishga esa e'tibor bermaydi. Bundan farqli o'laroq, tadbirkorlik tashabbuslari innovatsion mahsulot, jarayon yoki xizmatni taklif qiladi va tadbirkor odatda kompaniyani xodimlarni qo'shish, xalqaro savdolarni izlash va hokazolar orqali kengaytirishga intiladi, bu jarayon venchur kapitali va farishta investitsiyalari tomonidan moliyalashtiriladi. Shunday qilib, "tadbirkor" atamasi "startup" atamasi bilan yaqinroq bog'liq bo'lishi mumkin. Muvaffaqiyatli tadbirkorlar to'g'ri rejalashtirish, o'zgaruvchan sharoitlarga moslashish, kuchli va zaif tomonlarini tushunish orqali biznesni ijobiy yo'nalishga olib borish qobiliyatiga ega[19].

Tadbirkorlik xulq-atvori

Tadbirkor odatda yangi g'oyalar va biznes jarayonlarining innovator-dizayneri sifatida ko'riladi[20]. Boshqaruv ko'nikmalari va kuchli jamoa qurish qobiliyatlari ko'pincha muvaffaqiyatli tadbirkorlar uchun eng muhim etakchilik fazilatlari sifatida qabul qilinadi[21]. Siyosiy iqtisodchi Robert Reyx yetakchilik, boshqaruv qobiliyati va jamoa tuzishni tadbirkorning muhim fazilatlari deb hisoblaydi[12][22].

Noaniqlikni idrok etish va xavfni qabul qilish

Nazariychilar Frenk Nayt[23]va Piter Druker tadbirkorlikni tavakkalchilik nuqtai nazaridan aniqladilar. Tadbirkor o'z karerasini va moliyaviy xavfsizligini xavf ostiga qo'yishga va g'oya nomidan tavakkal qilishga, vaqt va kapitalni aniqlanmagan korxonaga sarflashga tayyor bo'lgan. Biroq, tadbirkorlar ko'pincha katta tavakkalchilikni o'z zimmalariga olganliklariga ishonmaydilar, chunki ular noaniqlik darajasini boshqa odamlar kabi yuqori sezmaydilar. Knight noaniqlikning uch turini ajratdi:

  • Statistik jihatdan o'lchanadigan xavf (masalan, beshta qizil to'p va beshta oq to'p bo'lgan kavanozdan qizil rangli to'pni chizish ehtimoli);
  • Statistik jihatdan o'lchash qiyin bo'lgan noaniqlik (masalan, beshta qizil shar bo'lgan kavanozdan qizil to'pni chizish ehtimoli, lekin oq sharlarning noma'lum soni);
  • Statistik jihatdan baholab bo'lmaydigan yoki bashorat qilib bo'lmaydigan haqiqiy yoki ritsar noaniqligi (masalan, rangli sharlar soni bo'yicha tarkibi butunlay noma'lum bo'lgan kavanozdan qizil to'pni chizish ehtimoli). Tadbirkorlik ko'pincha haqiqiy noaniqlik bilan bog'liq bo'ladi, ayniqsa, u korxona mavjud mahsulot yoki xizmatni bosqichma-bosqich yaxshilashni emas, balki ilgari mavjud bo'lmagan bozor uchun yangi mahsulot yoki xizmatni yaratishni o'z ichiga oladi.

2014-yilda ETH Tsyurixda o'tkazilgan tadqiqot shuni ko'rsatdiki, odatdagi menejerlar bilan solishtirganda, tadbirkorlar qaror qabul qilishda yuqori samaradorlikni va ilgari kashfiyot tanlovi bilan bog'liq bo'lgan frontal korteks (FPC) sohalarida kuchli faollikni ko'rsatadi[24].

2020-yilda biznesdagi muvaffaqiyatsizlik indeksi dunyoda 20-22% ni tashkil etdi, Rossiyada esa 40% ga yaqin korxonalar uch yil ichida yopiladi[14].

"O'qitish qobiliyati" va maslahatini qabul qilish

Tadbirkorlarning dastlabki investorlar va boshqa hamkorlar bilan yaqindan hamkorlik qilish va ularning maslahatlarini olish qobiliyati (ya'ni, hamkorlik qilishga tayyorligi) uzoq vaqtdan beri tadbirkorlik muvaffaqiyatining eng muhim omili hisoblanib kelgan edi[25]. Shu bilan birga, iqtisodchilarning ta'kidlashicha, tadbirkorlar o'zlariga berilgan barcha maslahatlarga oddiygina amal qilmasliklari kerak, hatto bu maslahatlar yaxshi ma'lumotli manbalardan olingan bo'lsa ham, chunki tadbirkorlar o'z firmasi haqida har qanday chet elliklarga qaraganda ancha chuqurroq va boyroq mahalliy bilimga ega bo'lishgan. Darhaqiqat, o'qitish imkoniyatlari tadbirkorlik muvaffaqiyatining bashoratchisi emas (masalan, keyingi moliyalashtirish bosqichlarida muvaffaqiyat, sotib olish, o'zgarishlar va firmaning omon qolishi sifatida o'lchanadi). Ushbu tadqiqot shuni ko'rsatadiki, eski va kattaroq ta'sischilar, ehtimol ko'proq mavzu bo'yicha tajribaga ega bo'lganlar, yosh va kichikroq ta'sischilar guruhlariga qaraganda kamroq o'qitiladi.

Strategiya

Tadbirkorlar foydalanishi mumkin bo'lgan strategiyalar quyidagilarni o'z ichiga oladi:

  • Iste'mol narxlari indeksi (CPI) jarayonlarini doimiy ravishda takomillashtirish;
  • Yangi biznes modellarini o'rganish;
  • Texnologiyadan foydalanish;
  • Biznes razvedkasidan foydalanish (BI);
  • Iqtisodiy strategiyalardan foydalanish;
  • Kelajakdagi mahsulotlar va xizmatlarni ishlab chiqish;
  • Optimallashtirilgan iste'dodlarni boshqarish[26].

Shaxsiy qobiliyatlarni loyihalash

Sheyn va Venkataramanning fikriga ko'ra, tadbirkorlik "tadbirkor odamlar" va "tadbirkorlik imkoniyatlari" ni ham o'z ichiga oladi, shuning uchun tadqiqotchilar boshqalar imkoni bo'lmasa, imkoniyatlarni aniqlaydigan odamlarning tabiatini, imkoniyatlarning o'zini, odamlar va imkoniyatlar o'rtasidagi munosabatlarni o'rganishlari kerak[27]. Boshqa tomondan esa, Reynolds va boshqalar nazarda tutuilgan. Odamlar tadbirkorlik faoliyati bilan shug'ullanishga birinchi navbatda zarurat yoki imkoniyatdan kelib chiqadi, ya'ni odamlar tadbirkorlikka birinchi navbatda omon qolish ehtiyojlari tufayli yoki muvaffaqiyatga bo'lgan ehtiyojini qondiradigan biznes imkoniyatlarini aniqlaganliklari uchun intiladilar[28]. Masalan, iqtisodiy tengsizlikning yuqori darajasi individual darajadagi ehtiyojga asoslangan tadbirkorlik darajasini oshirishga moyildir[29].

Imkoniyatlarni idrok etish va noto'g'ri qarashlar

Bir tadqiqot shuni ko'rsatdiki, shaxsiyatga ta'sir qiluvchi ba'zi genlar o'z-o'zini ish bilan band odamlarning daromadiga ta'sir qilishi mumkin[30]. Ba'zi odamlar jamoatchilik fikrini[31]va yangi mahsulot yoki xizmatlarga bozor talabini baholash uchun "tug'ma qobiliyat" yoki kvazistatik ma'nodan foydalanishi mumkin bo'ladi. Tadbirkorlar odatda qondirilmagan bozor ehtiyojlarini va yetarli darajada xizmat ko'rsatilmagan bozorlarni ko'rish qobiliyatiga egadir. Ba'zi tadbirkorlar boshqalarning fikrini his qilishlari va tushunishlari mumkinligiga ishonishsada, ommaviy axborot vositalari munosabat va talabni shakllantirishda hal qiluvchi rol o'ynaydi[32]. Ramogluning ta'kidlashicha, tadbirkorlar unchalik ham o'ziga xos emas va ular "tadbirkor bo'lmaganlar" ning mohiyatan yomon kontseptualizatsiyasi bo'lib, ular "tadbirkorlar"ning ajoyib innovatorlar yoki etakchilar sifatidagi maqtovli portretlarini qo'llab-quvvatlaydi[33][34]. Tadbirkorlar ko'pincha o'ziga haddan tashqari ishonadi, biznesni yoki yangi mahsulot/xizmatlarni ochish/kengaytirishda nazorat illyuziyasini ko'rsatadi.

Uslublari

Tadbirkorlik tashkilotlaridagi farqlar qisman ularning ta'sischilarining (geterogen )kimligini aks ettiradi. Fauchard va Gruber tadbirkorlarni uchta asosiy turga bo'lishdi, darvinistlar, kommunistlar va missionerlardir . Ushbu turdagi tadbirkorlar o'zlariga bo'lgan qarashlari, ijtimoiy motivlari va yangi firmalarni yaratish modellari bilan tubdan farq qiladi[35]aniq.

Aloqalar

Tadbirkorlar korxonani ishga tushirish va rivojlantirish va uning omon qolishiga imkon berish uchun o'z firmasi ichida ham, tashqi hamkorlar va investorlar bilan ham samarali muloqot qilishlari kerak bo'ladi. Tadbirkorga o'z firmasi xodimlarini bog'laydigan va firmani tashqi firmalar va mijozlar bilan bog'laydigan aloqa tizimi bo'lishi kerak. Tadbirkorlar xarizmatik lider bo'lishi kerak, shunda ular o'z qarashlarini o'z jamoasiga samarali etkazishlari va kuchli jamoani yaratishga yordam berishlari kerak. Vizyonni izdoshlarga etkazish transformatsion liderning eng muhim harakati bo'lishi mumkin. Majburiy tasavvurlar xodimlarga maqsad tuyg'usini beradi va majburiyatlarni rag'batlantiradi. Vizyon yozma bayonotlar va shaxsiy muloqot orqali bildirilishi kerak. Tadbirkorlar o'z qarashlarini boshqalarga bildirish uchun gapirishlari va tinglashlari kerak.

Muloqot tadbirkorlikda asosiy rol o'ynaydi, chunki u rahbarlarga potentsial investorlar, hamkorlar va xodimlarni u yoki bu harakatning maqsadga muvofiqligiga ishontirish imkonini beradi. Tadbirkorlar aksiyadorlar bilan samarali muloqot qilishlari kerak. Nutqdagi og‘zaki bo‘lmagan elementlar, masalan, ovoz ohangi, jo‘natuvchiga ko‘z tegishi, tana tili, qo‘l imo-ishoralari, emotsional holat kabilar ham muhim aloqa vositalaridir. Kommunikativ moslashuv nazariyasi shuni ko'rsatadiki, muloqot paytida odamlar boshqa odamlar bilan muloqot qilish usullarini moslashtirishga harakat qiladilar. "Yuzni saqlash" nazariyasi turli madaniyatlarga mansub odamlar "yuzni" saqlab qolish uchun mojaro muzokaralarini qanday boshqarishlarini tasvirlaydi. Hugh Rankning "intensifikatsiya va kamaytiring" aloqa modelidan yangi mahsulot yoki xizmatni ishlab chiqayotgan tadbirkorlar foydalanishi mumkin. Rankning ta'kidlashicha, tadbirkorlar o'zlarining yangi mahsuloti yoki xizmatlarining afzalliklarini kuchaytirishi va boshqalarni o'z tashabbuslarini qo'llab-quvvatlashga ishontirish uchun kamchiliklarni kamaytirishi kerak.

Tadbirkorlik faoliyati shakllari

  • Individual:
    • Yakka tartibdagi tadbirkor
    • Yakka tartibdagi korxona
  • Kollektiv:
    • kooperativ
    • Kompaniya
    • Umumiy sheriklik
    • Imon hamkorligi
    • Mas'uliyati cheklangan jamiyat
    • Qo'shimcha mas'uliyatli jamiyat
    • Iqtisodiy hamkorlik
    • Investitsion hamkorlik
    • Nodavlat aksiyadorlik jamiyati
    • Ommaviy aktsiyadorlik jamiyati
    • Oilaviy biznes
  • Davlat

Noqonuniy tadbirkorlikni alohida ajratishadi.

Faoliyat xarakteriga ko'ra ular ishlab chiqarish, savdo va tijorat, kredit va moliyaviy, xizmat ko'rsatish (xizmatlar) va boshqalarni alohida ajratadilar.

O'z manfaatlarini himoya qilish uchun Rossiya biznes hamjamiyati "Notijorat tashkilotlari to'g'risida" gi qonunga muvofiq turli xil uyushmalar tuzishi mumkindir[36].

Tadbirkorlik jarayoni

Boshlang'ich kapital

Biznesni boshlash uchun kapital manbalari quyidagilar bo'lishi mumkin:

  • O'z mablag'lari:
    1. Yakka tartibdagi tadbirkor uchun - uning shaxsiy mablag'lari va jamg'armalari, o'z mulki (bino, jihoz, avtomobil).
    2. Yuridik shaxs uchun - ta'sischilar tomonidan shakllantirilgan ustav kapitali ko'pincha o'z mablag'lari hisobidan moliyalashtiriladi.
  • Investitsiyalarni jalb qilish:
    1. Venchur fondlari va biznes farishtalar yangi loyihalarning faol ishtirokchilaridir.
    2. Crowdfunding orqali mablag ' yig'ish. Mablag'lar kelajakdagi mahsulotlar evaziga ham, xayriya sifatida ham qabul qilinishi mumkin (bu, ayniqsa, bepul litsenziya ostida tarqatiladigan цифровой продукции[en] holatida to'g'ri keladi).
  • Bankdan yoki jismoniy shaxslardan olingan kreditlar (qarzlarni moliyalashtirish).
  • Bepul yordam (grantlar yoki subsidiyalar).

Bundan tashqari, yangi boshlanuvchi tadbirkorlarga yordam berish uchun davlat va jamoat tashkilotlari, texnoparklar va biznes-inkubatorlar mavjud bo'ladi.

Ro'yxatga olish va litsenziyalash

Davlatdan faoliyat yuritish huquqi uchun litsenziya olish.

Reklama

Reklama joylashtirish, aktsiyalar va kampaniyalar, maxsus takliflar.

Kengaytmalar

Kengaytirish (ishlab chiqarish yoki taqdim etilayotgan xizmatlar ko'lamini), shuningdek, raqobatchilarning qo'shilishi va sotib olinishni ko'zda tutadi. Kapitalizatsiya.

Ulashish muammosi

Birjada ro'yxatga olingan aktsiyalarni chiqarish.

Faoliyat sug'urtasi

Tayyor biznesni sotish va sotib olish

Biznes hayotidagi bosqich - bu hayotiy korxonaning shakllanishi va uni sotish imkoniyati hisoblanadi. Sotib olish va sotish mulkdorning o'zi tomonidan ham, tayyor biznesning ochiq bozorida ham (qo'shilgan qiymatga ega va aktivlar narxida korxonalar) amalga oshirilishi mumkin.

Tadbirkorlik tadqiqotlari

Lyudvig fon Mizes, Fridrix Avgust fon Xayek va Avstriya iqtisodchilar maktabining boshqa vakillari tomonidan tadbirkorlik mohiyatini tushunish uchun ko'p ishlar qilindi. Ular tadbirkorlikni tabiiy resurslar – yer, mehnat, kapital, axborot va vaqt bilan birga iqtisodiyotning asosiy resurslari (omillari) dan biri deb hisoblaganlar. Tadbirkorlik odatda tranzaksiya xarajatlarini kamaytirish orqali vaqtni tejashga qaratilgan.

Avstriyalik iqtisodchi - Jozef Shumpeter tadbirkorni yangi g'oya yoki tironi muvaffaqiyatli innovatsiyaga aylantirishga harakat qiladigan shaxs deb ta'riflab kelingan. Xususan, tadbirkorlik bozorlarda va ishlab chiqarishda faoliyat yurituvchi, bir vaqtning o‘zida yangi mahsulotlar va tadbirkorlik modellarini yaratuvchi ijodiy halokat kuchidir. Ijodiy halokat dinamik va uzoq muddatli iqtisodiy o'sishni ta'minlaydi.

Frank Nayt va Piter Druker tavakkalchilikni tadbirkorlikning muhim (atributi) deb hisoblab, quyidagi xavf turlarini aniqladilar:

  • statistik xavf;
  • statistik hisoblab bo'lmaydigan noaniqlik;
  • Ritsar noaniqligi yoki haqiqiy noaniqlik, uni nafaqat hisoblab bo'lmaydi, balki oldindan aytib bo'lmaydi.

Misol uchun internet paydo bo'lishidan oldin, Google yoki YouTube kabi mavjud muvaffaqiyatli loyihalar bozorini taxmin qilish mumkin bo'lmagan edi.

Uilyam Baumol innovatsion tadbirkorlik[37]ataladigan an'anaviy bozorda nomutanosiblikni keltirib chiqaradigan va rad etishga olib keladigan tadbirkorning pozitsiyasini o'rgandii.

Tadbirkorlik muammolarini zamonaviy tadqiq qilishda institutsional sharoitlarning biznes rivojlanishiga ta'siri[38][39][40], shuningdek, tadbirkorlikning o'zining ijtimoiy-iqtisodiy jarayonlardagi o'rni[41][42]m

masalalariga katta ahamiyat beriladi[43][44]. Kichik va o'rta korxonalar yirik biznesga qaraganda tranzaksiya xarajatlariga ko'proq duchor bo'ladilar, shuning uchun ular uchun mamlakatlar va mintaqalarda biznes yuritish uchun shart-sharoitlar muhimroqdir[45]. Shu bilan birga, innovatsion tadbirkorlik g'oyalar va texnologiyalarni tayyor mahsulotga aylantiruvchi transfer mexanizmi vazifasini bajaradi[46]. Tadbirkorlarning yuqori zichligi inklyuziv institutlarning shakllanishi ehtimolini oshiradi[47]. Kichik va o'rta biznesning rivojlanishi ko'p jihatdan hokimiyat organlarining bozorlarni tartibga solish, ma'muriy yukni kamaytirish, korruptsiyani nazorat qilish va boshqalar bo'yicha harakatlariga bog'liq[48].

Shuningdek

  • Tadbirkor
  • kichik biznes
  • Biznes brokeri

Manbalar

  1. ↑ „"Гражданский кодекс Российской Федерации (часть первая)" от 30.11.1994 N 51-ФЗ“. КонсультантПлюс. 2018-yil 24-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 2-iyun.
  2. ↑ Haidar, J. I., 2012. «„Impact of Business Regulatory Reforms on Economic Growth“. papers.ssrn.com. 2016-yil 27-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 14-yanvar. », Journal of the Japanese and International Economies, Elsevier, vol. 26(3), pages 285—307, September
  3. ↑ Бизнес // Российский энциклопедический словарь. / глав. ред. А. М. Прохоров. — М.: «Большая российская энциклопедия», 2000. — С. 160 (книга 1).
  4. ↑ Предпринимательство // // Российский энциклопедический словарь. / глав. ред. А. М. Прохоров. — М.: «Большая российская энциклопедия», 2000. —— С. 1242 (книга 2).
  5. ↑ „Бизнес“ (ru). www.vocable.ru. 2016-yil 9-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 14-yanvar. // Экономика. Словарь по обществознанию / под ред. Ю. Ю. Петрунина, М. И. Панова. — М., 2006.
  6. ↑ Асаул А. Н. „Организация предпринимательской деятельности“ (ru). www.spbgasu.ru. 2018-yil 27-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 14-yanvar. . — С. 19
  7. ↑ Василенок В. Л., Алексашина Е. И. „Развитие предпринимательства и факторы его определяющие.“ (ru). economics.ihbt.ifmo.ru. 2019-yil 14-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 14-yanvar.  — Статья. — НИУ ИТМО, серия экономика и экологический менеджмент.- УДК 334.72
  8. ↑ „FPP Newsletter October 2014 (PDF)“. Human Rights Documents online. Qaraldi: 2019-yil 22-dekabr.
  9. ↑ Carlen, Joe,. A brief history of entrepreneurship : the pioneers, profiteers, and racketeers who shaped our world, New York. ISBN 978-0-231-54281-4, 0-231-54281-X. 
  10. ↑ Brewer, Anthony, 1942-. Richard Cantillon : pioneer of economic theory. London: Routledge, 1992. ISBN 0-415-07577-7, 978-0-415-07577-0. 
  11. ↑ Entrepreneurship : concepts, theory and perspective. Berlin: Springer, 2007. ISBN 978-3-540-48543-8, 3-540-48543-0, 3-540-48542-2, 978-3-540-48542-1. 
  12. ↑ 12,0 12,1 {{{заглавие}}}.
  13. ↑ Lowe, Robin, 1945-. Enterprise : entrepreneurship and innovation : concepts, contexts and commercialization, 1st ed, Oxford: Elsevier Butterworth-Heinemann, 2006. ISBN 0-7506-6920-9, 978-0-7506-6920-7. 
  14. ↑ 14,0 14,1 Полина Девятова. „Быть ли предпринимательству в России? Что сегодня делают для его поддержки“ (ru). aif.ru (2021-yil 22-iyun). 2021-yil 6-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 6-avgust.
  15. ↑ Landström, Hans. Pioneers in entrepreneurship and small business research. New York, N.Y.: Springer Science+Business Media, 2005. ISBN 0-387-23601-5, 978-0-387-23601-8, 0-387-23633-3, 978-0-387-23633-9, 6610189978, 9786610189977. 
  16. ↑ Schumpeter, Joseph A., 1883-1950,. The theory of economic development : an inquiry into profits, capital, credit, interest, and the business cycle, New Brunswick, New Jersey. ISBN 0-87855-698-2, 978-0-87855-698-4. 
  17. ↑ Reynolds, Paul D. (Paul Davidson), 1938-. Entrepreneurship in the United States : the future is now. New York: Springer, 2007. ISBN 978-0-387-45671-3, 0-387-45671-6, 978-0-387-45667-6, 0-387-45667-8. 
  18. ↑ Van Osnabrugge, Mark, 1972-. Angel investing : matching startup funds with startup companies : the guide for entrepreneurs, individual investors, and venture capitalists, 1st ed, San Francisco: Jossey-Bass, 2000. ISBN 0-7879-5202-8, 978-0-7879-5202-0. 
  19. ↑ Noor Ul Hadi, Naziruddin Abdullah. The leverage of entrepreneur skills and entrepreneur traits to business success: a case study of Pakistan's marble industry // International Journal of Entrepreneurship and Small Business. — 2018. — Andoza:Бсокр, Andoza:Бсокр. — Andoza:Бсокр. — ISSN 1741-8054&f=1003&t=1&v1=&f=4&t=2&v2=&f=21&t=3&v3=&f=1016&t=3&v4=&f=1016&t=3&v5=&bf=4&b=&d=0&ys=&ye=&lng=&ft=&mt=&dt=&vol=&pt=&iss=&ps=&pe=&tr=&tro=&cc=&i=1&v=tagged&s=0&ss=0&st=0&i18n=ru&rlf=&psz=20&bs=20&ce=hJfuypee8JzzufeGmImYYIpZKRJeeOeeWGJIZRrRRrdmtdeee88NJJJJpeeefTJ3peKJJ3UWWPtzzzzzzzzzzzzzzzzzbzzvzzpy5zzjzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzztzzzzzzzbzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzvzzzzzzyeyTjkDnyHzTuueKZePz9decyzzLzzzL*.c8.NzrGJJvufeeeeeJheeyzjeeeeJh*peeeeKJJJJJJJJJJmjHvOJJJJJJJJJfeeeieeeeSJJJJJSJJJ3TeIJJJJ3..E.UEAcyhxD.eeeeeuzzzLJJJJ5.e8JJJheeeeeeeeeeeeyeeK3JJJJJJJJ*s7defeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeSJJJJJJJJZIJJzzz1..6LJJJJJJtJJZ4....EK*&debug=false 1476-1297, 1741-8054. — DOI:10.1504/ijesb.2018.090216.
  20. ↑ {{{заглавие}}}.
  21. ↑ „Four views on Top 10 largest networks in the world, August 2012“. dx.doi.org (2013-yil 11-iyul). Qaraldi: 2019-yil 22-dekabr.
  22. ↑ {{{заглавие}}}.
  23. ↑ Knight, Frank H. (Frank Hyneman), 1885-1972.. Risk, uncertainty and profit. New York: Cosimo Classics, 2005. ISBN 1-59605-242-2, 978-1-59605-242-0. 
  24. ↑ {{{заглавие}}}.
  25. ↑ {{{заглавие}}}(ingl.).
  26. ↑ Marija Trop. Zora Janžekovič (September 30, 1918–March 17, 2015) // Burns. — 2015-09. — Andoza:Бсокр, Andoza:Бсокр. — Andoza:Бсокр. — ISSN 0305-4179. — DOI:10.1016/j.burns.2015.05.012.
  27. ↑ Scott Shane, S. Venkataraman. The Promise of Entrepreneurship as a Field of Research // Academy of Management Review. — 2000-01. — Andoza:Бсокр, Andoza:Бсокр. — Andoza:Бсокр. — ISSN 1930-3807&f=1003&t=1&v1=&f=4&t=2&v2=&f=21&t=3&v3=&f=1016&t=3&v4=&f=1016&t=3&v5=&bf=4&b=&d=0&ys=&ye=&lng=&ft=&mt=&dt=&vol=&pt=&iss=&ps=&pe=&tr=&tro=&cc=&i=1&v=tagged&s=0&ss=0&st=0&i18n=ru&rlf=&psz=20&bs=20&ce=hJfuypee8JzzufeGmImYYIpZKRJeeOeeWGJIZRrRRrdmtdeee88NJJJJpeeefTJ3peKJJ3UWWPtzzzzzzzzzzzzzzzzzbzzvzzpy5zzjzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzztzzzzzzzbzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzvzzzzzzyeyTjkDnyHzTuueKZePz9decyzzLzzzL*.c8.NzrGJJvufeeeeeJheeyzjeeeeJh*peeeeKJJJJJJJJJJmjHvOJJJJJJJJJfeeeieeeeSJJJJJSJJJ3TeIJJJJ3..E.UEAcyhxD.eeeeeuzzzLJJJJ5.e8JJJheeeeeeeeeeeeyeeK3JJJJJJJJ*s7defeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeSJJJJJJJJZIJJzzz1..6LJJJJJJtJJZ4....EK*&debug=false 0363-7425, 1930-3807. — DOI:10.5465/amr.2000.2791611.
  28. ↑ William Bygrave, Michael Hay, Emily Ng, Paul Reynolds. Executive forum: A study of informal investing in 29 nations composing the Global Entrepreneurship Monitor // Venture Capital. — 2003-04. — Andoza:Бсокр, Andoza:Бсокр. — Andoza:Бсокр. — ISSN 1464-5343&f=1003&t=1&v1=&f=4&t=2&v2=&f=21&t=3&v3=&f=1016&t=3&v4=&f=1016&t=3&v5=&bf=4&b=&d=0&ys=&ye=&lng=&ft=&mt=&dt=&vol=&pt=&iss=&ps=&pe=&tr=&tro=&cc=&i=1&v=tagged&s=0&ss=0&st=0&i18n=ru&rlf=&psz=20&bs=20&ce=hJfuypee8JzzufeGmImYYIpZKRJeeOeeWGJIZRrRRrdmtdeee88NJJJJpeeefTJ3peKJJ3UWWPtzzzzzzzzzzzzzzzzzbzzvzzpy5zzjzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzztzzzzzzzbzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzvzzzzzzyeyTjkDnyHzTuueKZePz9decyzzLzzzL*.c8.NzrGJJvufeeeeeJheeyzjeeeeJh*peeeeKJJJJJJJJJJmjHvOJJJJJJJJJfeeeieeeeSJJJJJSJJJ3TeIJJJJ3..E.UEAcyhxD.eeeeeuzzzLJJJJ5.e8JJJheeeeeeeeeeeeyeeK3JJJJJJJJ*s7defeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeSJJJJJJJJZIJJzzz1..6LJJJJJJtJJZ4....EK*&debug=false 1369-1066, 1464-5343. — DOI:10.1080/1369106032000097021.
  29. ↑ Emanuel Xavier-Oliveira, André O Laplume, Saurav Pathak. What motivates entrepreneurial entry under economic inequality? The role of human and financial capital // Human Relations. — 2015-07. — Andoza:Бсокр, Andoza:Бсокр. — Andoza:Бсокр. — ISSN 1741-282X&f=1003&t=1&v1=&f=4&t=2&v2=&f=21&t=3&v3=&f=1016&t=3&v4=&f=1016&t=3&v5=&bf=4&b=&d=0&ys=&ye=&lng=&ft=&mt=&dt=&vol=&pt=&iss=&ps=&pe=&tr=&tro=&cc=&i=1&v=tagged&s=0&ss=0&st=0&i18n=ru&rlf=&psz=20&bs=20&ce=hJfuypee8JzzufeGmImYYIpZKRJeeOeeWGJIZRrRRrdmtdeee88NJJJJpeeefTJ3peKJJ3UWWPtzzzzzzzzzzzzzzzzzbzzvzzpy5zzjzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzztzzzzzzzbzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzvzzzzzzyeyTjkDnyHzTuueKZePz9decyzzLzzzL*.c8.NzrGJJvufeeeeeJheeyzjeeeeJh*peeeeKJJJJJJJJJJmjHvOJJJJJJJJJfeeeieeeeSJJJJJSJJJ3TeIJJJJ3..E.UEAcyhxD.eeeeeuzzzLJJJJ5.e8JJJheeeeeeeeeeeeyeeK3JJJJJJJJ*s7defeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeSJJJJJJJJZIJJzzz1..6LJJJJJJtJJZ4....EK*&debug=false 0018-7267, 1741-282X. — DOI:10.1177/0018726715578200.
  30. ↑ {{{заглавие}}}.
  31. ↑ {{{заглавие}}}.
  32. ↑ {{{заглавие}}}.
  33. ↑ {{{заглавие}}}.
  34. ↑ {{{заглавие}}}.
  35. ↑ Emmanuelle Fauchart, Marc Gruber. Darwinians, Communitarians, and Missionaries: The Role of Founder Identity in Entrepreneurship(ingl.) // Academy of Management Journal. — 2011-10. — Andoza:Бсокр, Andoza:Бсокр. — Andoza:Бсокр. — ISSN 1948-0989&f=1003&t=1&v1=&f=4&t=2&v2=&f=21&t=3&v3=&f=1016&t=3&v4=&f=1016&t=3&v5=&bf=4&b=&d=0&ys=&ye=&lng=&ft=&mt=&dt=&vol=&pt=&iss=&ps=&pe=&tr=&tro=&cc=&i=1&v=tagged&s=0&ss=0&st=0&i18n=ru&rlf=&psz=20&bs=20&ce=hJfuypee8JzzufeGmImYYIpZKRJeeOeeWGJIZRrRRrdmtdeee88NJJJJpeeefTJ3peKJJ3UWWPtzzzzzzzzzzzzzzzzzbzzvzzpy5zzjzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzztzzzzzzzbzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzvzzzzzzyeyTjkDnyHzTuueKZePz9decyzzLzzzL*.c8.NzrGJJvufeeeeeJheeyzjeeeeJh*peeeeKJJJJJJJJJJmjHvOJJJJJJJJJfeeeieeeeSJJJJJSJJJ3TeIJJJJ3..E.UEAcyhxD.eeeeeuzzzLJJJJ5.e8JJJheeeeeeeeeeeeyeeK3JJJJJJJJ*s7defeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeSJJJJJJJJZIJJzzz1..6LJJJJJJtJJZ4....EK*&debug=false 0001-4273, 1948-0989. — DOI:10.5465/amj.2009.0211. Архивировано 5 aprel 2019 года.
  36. ↑ „Федеральный закон от 12.01.1996 N 7-ФЗ «О некоммерческих организациях», глава II, статья 11. Объединения юридических лиц (ассоциации и союзы)“ (ru). www.consultant.ru. 2015-yil 8-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 14-yanvar.
  37. ↑ „Searching for the invisible man“. The Economist. The Economist Newspaper Limited (2006-yil 11-mart), s. 67. 2008-yil 23-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2008-yil 5-mart.
  38. ↑ {{{заглавие}}}.
  39. ↑ {{{заглавие}}}.
  40. ↑ {{{заглавие}}}.
  41. ↑ {{{заглавие}}}.
  42. ↑ {{{заглавие}}}.
  43. ↑ {{{заглавие}}}.
  44. ↑ David B. Audretsch, Max C. Keilbach, Erik E. Lehmann. Entrepreneurship and Economic Growth. Oxford University Press, 2006. ISBN 9780195183511. 
  45. ↑ {{{заглавие}}}.
  46. ↑ {{{заглавие}}}.
  47. ↑ {{{заглавие}}}.
  48. ↑ {{{заглавие}}}.

Adabiyotlari

  • Предпринимательство / Г. Б. Клейнер // Большая российская энциклопедия : [в 35 т.] / гл. ред. Ю. С. Осипов. — М. : Большая российская энциклопедия, 2004—2017.
  • Баумоль У. Микротеория инновационного предпринимательства = The Microtheory of Innovative Entrepreneurship (2010). — М.: Изд-во Института Гайдара, 2013. — 432с.
  • Уильямсон О.. Экономические институты капитализма, Лениздат, 1996. 

Havolalar

Vikiiqtibosda Tadbirkorlikga tegishli iqtiboslar mavjud.
  • Бизнес в Open Encyclopedia Project
  • Инна Крушельницкая. Индивидуальное предпринимательство (Sole proprietorship) // eYarmarka.com : веб узел. — США, 2010. Архивировано 18 июля 2010 года.
  • Светуньков М. Г., Светуньков С. Г. Предпринимательство и инновации // УлГТУ : монография. — Ульяновск, 2010. Архивировано 26 июня 2011 года.
  • Щербатых Ю. В. Психология предпринимательства и бизнеса. // Питер : учебное пособие. — СПб., 2009. Архивировано 18 июля 2011 года.
  • «Уголовный кодекс Российской Федерации», „особенная часть, раздел VIII, глава 22, статья 171“ (ru). www.consultant.ru. 2015-yil 18-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 14-yanvar.

"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Tadbirkorlik&oldid=2786988" dan olindi