Megaraptor: Versiyalar orasidagi farq

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Tarixni interaktiv tarzda koʻrib chiqish
Keyingi tahrir →
Kontent oʻchirildi Kontent qoʻshildi
VizualVikimatn
Mehriddin 01 (munozara | hissa)
1 908 edits
„Megaraptor“ sahifasi tarjima qilib yaratildi
 
Mehriddin 01 (munozara | hissa)
1 908 edits
Tahrir izohi yoʻq
Qator 1: Qator 1:
{{Avtomatik taksonquti
⚫
'''''Megaraptor''''' ([[Lotin tili|lot]], so'zma-so'z - katta qaroqchi) - zamonaviy [[Argentina]] hududida yashovchi yirtqich [[Dinozavrlar|dinozavrlarning]] monotipik [[Urugʻ (zoologiya)|jinsi]], 1998-yilda Fernando Novas tomonidan kashf etilgan va dastlab deinonikozavr sifatida tasvirlangan.
| nomi = †Megaraptor
| tasvir = Megaraptor.jpg
| olam = [[Eukariotlar]]
| tip = [[Chordatlar]]
| sinf = [[Sut emizuvchilar]]
| turkum = [[Dinozavrlar]]
| oila = [[†Megaraptoridae]]
| urugʻ = [[Kaltakesaklar]]
| sarlavha = Xalqaro ilmiy nomi
| sarlavha_matn = ''Megaraptor'' [[Novas]], [[1998]]
| sarlavha1 = [[Geoxronologiya]]
* 93,5–85,8 mln
⚫
}}
⚫
'''''Megaraptor''''' ([[Lotin tili|lot]], soʻzma-soʻz — katta qaroqchi) — zamonaviy [[Argentina]] hududida yashovchi yirtqich [[Dinozavrlar|dinozavrlarning]] monotipik [[Urugʻ (zoologiya)|jinsi]], 1998-yilda Fernando Novas tomonidan kashf etilgan va dastlab deinonikozavr sifatida tasvirlangan.


== Ta'rif ==
== Taʼrif ==
[[Fayl:MegaraptorNV.jpg|alt=|left|thumb| ''Megaraptor namunhuaiquii'' rekonstruktsiyasi]]
[[Fayl:MegaraptorNV.jpg|alt=|left|thumb| ''Megaraptor namunhuaiquii'' rekonstruktsiyasi]]
''Megaraptor'' dastlab dromeozavr sifatida tasvirlangan bo'lib, u deinonihozavrlarning orqa oyoqlarida o'roqsimon tirnoqlarga o'xshash bitta tirnoq (taxminan 30 sm uzunlikda) ma'lum bo'lgan. Old oyoqning to'liq ochilishi tirnoq uning birinchi barmog'iga tegishli ekanligini ko'rsatdi. 2010-yilda Gregori Pol dinozavrni uzunligi 8 metr va og‘irligi bir tonnaga teng deb hisoblagan<ref>{{Книга|автор=Paul, G.S.|заглавие=The Princeton Field Guide to Dinosaurs|ссылка=https://archive.org/details/princetonfieldgu00paul_514|ответственный=|издание=|место=|издательство=Princeton University Press|год=2010|pages=[https://archive.org/details/princetonfieldgu00paul_514/page/n99 99]|allpages=|isbn=}}</ref>. Old oyoqlari g'ayrioddiy uzun bo'lib, tirnoqlari spinozavrlarnikidan qaraganda ko'proq egilgan edi.
''Megaraptor'' dastlab dromeozavr sifatida tasvirlangan boʻlib, u deinonihozavrlarning orqa oyoqlarida oʻroqsimon tirnoqlarga oʻxshash bitta tirnoq (taxminan 30 sm uzunlikda) maʼlum boʻlgan. Old oyoqning toʻliq ochilishi tirnoq uning birinchi barmogʻiga tegishli ekanligini koʻrsatdi<ref>Fernando E. Novas. [https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/02724634.1998.10011030 Megaraptor namunhuaiquii, gen. et sp. nov., a large-clawed, Late Cretaceous theropod from Patagonia] (angl.) // Journal of Vertebrate Paleontology. — 1998-04-10. — Vol. 18, no. 1. — P. 4—9. — [https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B5%D0%B6%D0%B4%D1%83%D0%BD%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%B4%D0%BD%D1%8B%D0%B9_%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%82%D0%BD%D1%8B%D0%B9_%D1%81%D0%B5%D1%80%D0%B8%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D1%8B%D0%B9_%D0%BD%D0%BE%D0%BC ISSN] [https://www.worldcat.org/search?fq=x0:jrnl&q=n2:0272-4634 0272-4634.] — [https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%A6%D0%B8%D1%84%D1%80%D0%BE%D0%B2%D0%BE%D0%B9_%D0%B8%D0%B4%D0%B5%D0%BD%D1%82%D0%B8%D1%84%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%82%D0%BE%D1%80_%D0%BE%D0%B1%D1%8A%D0%B5%D0%BA%D1%82%D0%B0 doi:][https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/02724634.1998.10011030 10.1080/02724634.1998.10011030.]</ref>. 2010-yilda Gregori Pol dinozavrni uzunligi 8 metr va og‘irligi bir tonnaga teng deb hisoblagan<ref>{{Книга|автор=Paul, G.S.|заглавие=The Princeton Field Guide to Dinosaurs|ссылка=https://archive.org/details/princetonfieldgu00paul_514|ответственный=|издание=|место=|издательство=Princeton University Press|год=2010|pages=[https://archive.org/details/princetonfieldgu00paul_514/page/n99 99]|allpages=|isbn=}}</ref>. Old oyoqlari gʻayrioddiy uzun boʻlib, tirnoqlari [[spinozavr]]larnikidan qaraganda koʻproq egilgan edi<ref>{{Статья|автор=Jorge O. Calvo, Juan D. Porfiri, Bernardo J. González-Riga, Alexander W. A. Kellner|заглавие=A new Cretaceous terrestrial ecosystem from Gondwana with the description of a new sauropod dinosaur|ссылка=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed?cmd=Retrieve&dopt=AbstractPlus&list_uids=17768539|язык=en|издание=Anais Da Academia Brasileira De Ciencias|год=2007-09-01|том=79|номер=3|страницы=529—541|issn=0001-3765|archivedate=2016-12-20|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161220175749/https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed?cmd=Retrieve&dopt=AbstractPlus&list_uids=17768539}}</ref>.
[[Fayl:Megaraptor_bust.png|left|thumb| Voyaga etmagan bolaning bosh suyagi asosida megaraptorni rekonstruksiya qilish. (Tom Parker, 2015)]]
[[Fayl:Megaraptor_bust.png|left|thumb| Voyaga etmagan bolaning bosh suyagi asosida megaraptorni rekonstruksiya qilish. (Tom Parker, 2015)]]


== Sistematika ==
== Sistematika ==
[[Fayl:Megaraptor_claw_cast_with_scale.JPG|right|thumb| Megaraptor panjasi]]
[[Fayl:Megaraptor_claw_cast_with_scale.JPG|right|thumb| Megaraptor panjasi]]
Oldin oyoqlari boshqa bazal tetanuralarnikidan ancha farq qiladi, shuning uchun ''Megaraptor'' allosaurid, karcharodontozaurid, megalosauroid yoki boshqa birov ekanligi dastlab aniq emas edi. Keyingi tadqiqotlar, shuningdek, oldingi oyoqlarida o'xshash katta tirnoqlari bo'lgan yaqin qarindoshlarning aniqlanishi ''Megaraptorni'' engil tuzilishga ega va Neovenatoridae oilasining a'zosi sifatida rivojlangan allosauroid sifatida aniqladi. Yaqinda o'tkazilgan tadqiqotlar shuni ko'rsatdiki, ''Megaraptor'' va uning qarindoshlari allozavrlar emas, balki tiranozavrlar yoki megalozavrlar<ref>{{Книга|автор=Holtz, T.R. Jr.|заглавие=Dinosaurs: The Most Complete, Up-to-Date Encyclopedia for Dinosaur Lovers of All Ages|ответственный=|издание=Random House Books for Young Readers|место=|издательство=|год=2012|pages=95—96|allpages=|isbn=}}</ref><ref name=":0" />. 2014-yilda tasvirlangan yosh namuna ''Megaraptorning'' ibtidoiy tiranozauroid ekanligiga qo'shimcha dalillar keltirdi. <nowiki><i id="mwRQ">Gualichoning</i></nowiki> kashfiyoti ''Megaraptorning'' Tyrannosauroidea emas, balki Allosauroidea yoki bazal Coelurosauria ga tegishli ekanligini ko'rsatadi.
Oldin oyoqlari boshqa bazal [[tetanura]]larnikidan ancha farq qiladi, shuning uchun ''Megaraptor'' [[allosaurid]], [[karcharodontozaurid]], [[megalosauroid]] yoki boshqa birov ekanligi dastlab aniq emas edi<ref>{{Статья|автор=Calvo, J. O.; Porfiri, J.D.; Veralli, C.; Novas, F.E.; Poblete, F.|заглавие=Phylogenetic status of Megaraptor namunhuaiquii Novas based on a new specimen from Neuquén, Patagonia, Argentina|ссылка=|язык=|издание=Ameghiniana|тип=|год=2004|том=|номер=|страницы=|issn=}}</ref>. Keyingi tadqiqotlar, shuningdek, oldingi oyoqlarida oʻxshash katta tirnoqlari boʻlgan yaqin qarindoshlarning aniqlanishi ''Megaraptorni'' engil tuzilishga ega va [[Neovenatoridae]] oilasining aʼzosi sifatida rivojlangan allosauroid sifatida aniqladi<ref>{{Статья|автор=Roger B. J. Benson, Matthew T. Carrano, Stephen L. Brusatte|заглавие=A new clade of archaic large-bodied predatory dinosaurs (Theropoda: Allosauroidea) that survived to the latest Mesozoic|язык=en|ссылка=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19826771|издание=Die Naturwissenschaften|год=2010-01-01|том=97|номер=1|страницы=71—78|issn=1432-1904|doi=10.1007/s00114-009-0614-x|archivedate=2016-12-20|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161220175715/https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19826771}}</ref>. Yaqinda oʻtkazilgan tadqiqotlar shuni koʻrsatdiki, ''Megaraptor'' va uning qarindoshlari allozavrlar emas, balki [[tiranozavr]]lar<ref name=":0">{{Статья|автор=Miguel Griffin|заглавие=Suplemento Resúmenes|ссылка=http://www.ameghiniana.org.ar/index.php/ameghiniana/article/view/868|язык=es|издание=Ameghiniana|год=2013-03-23|том=49|номер=4 (R)|issn=1851-8044|archivedate=2016-12-20|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161220143859/http://www.ameghiniana.org.ar/index.php/ameghiniana/article/view/868}}</ref> yoki [[megalozavr]]lar<ref>{{Книга|автор=Holtz, T.R. Jr.|заглавие=Dinosaurs: The Most Complete, Up-to-Date Encyclopedia for Dinosaur Lovers of All Ages|ответственный=|издание=Random House Books for Young Readers|место=|издательство=|год=2012|pages=95—96|allpages=|isbn=}}</ref>. 2014-yilda tasvirlangan yosh namuna ''Megaraptorning'' ibtidoiy [[tiranozauroid]] ekanligiga qoʻshimcha dalillar keltirdi<ref name=":1">{{Статья|автор=Juan D. Porfiri, Fernando E. Novas, Jorge O. Calvo, Federico L. Agnolín, Martín D. Ezcurra|заглавие=Juvenile specimen of Megaraptor (Dinosauria, Theropoda) sheds light about tyrannosauroid radiation|ссылка=http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0195667114000755|язык=en|издание=Cretaceous Research|год=2014-09-01|том=51|страницы=35—55|doi=10.1016/j.cretres.2014.04.007|archivedate=2017-07-21|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170721142514/http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0195667114000755}}</ref>. [[Gualichoning]] kashfiyoti ''Megaraptorning'' [[Tyrannosauroidea]] emas, balki [[Allosauroidea]] yoki bazal [[Coelurosauria]] ga tegishli ekanligini koʻrsatadi<ref>{{Статья|автор=Sebastián Apesteguía, Nathan D. Smith, Rubén Juárez Valieri, Peter J. Makovicky|заглавие=An Unusual New Theropod with a Didactyl Manus from the Upper Cretaceous of Patagonia, Argentina|ссылка=http://journals.plos.org/plosone/article?id=10.1371/journal.pone.0157793|язык=en|издание=PLOS ONE|год=2016-07-13|том=11|номер=7|страницы=e0157793|issn=1932-6203|doi=10.1371/journal.pone.0157793|archivedate=2016-07-18|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160718020402/http://journals.plos.org/plosone/article?id=10.1371%2Fjournal.pone.0157793}}</ref>.


Quyidagi kladogramma Porfiri va boshqalar tomonidan 2014-yilgi tahlildan keyin keltirilgan:
Quyidagi kladogramma Porfiri va boshqalar tomonidan 2014-yilgi tahlildan keyin keltirilgan:
{| class="clade" role="presentation" style="font-size:100%;line-height:85%"
| class="clade-label first" |[[Megaraptora]]
| rowspan="2" class="clade-leaf" |
<templatestyles src="Template:Clade/styles.css"></templatestyles>
{| class="clade" role="presentation"
| class="clade-label first" | 
| rowspan="2" class="clade-leaf" |
''Fukuiraptor''
|-
| class="clade-slabel" | 
|-
| class="clade-label" |Megaraptoridae
| rowspan="2" class="clade-leaf" |
<templatestyles src="Template:Clade/styles.css"></templatestyles>
{| class="clade" role="presentation"
| class="clade-label first" | 
| rowspan="2" class="clade-leaf" |
''Australovenator''
|-
| class="clade-slabel" | 
|-
| class="clade-label" | 
| rowspan="2" class="clade-leaf" |
''Aerosteon''
|-
| class="clade-slabel" | 
|-
| class="clade-label" | 
| rowspan="2" class="clade-leaf" |
''Orkoraptor''
|-
| class="clade-slabel" | 
|-
| class="clade-label" | 
| rowspan="2" class="clade-leaf" |
''Eotyrannus''
|-
| class="clade-slabel" | 
|-
| class="clade-label" | 
| rowspan="2" class="clade-leaf" |
'''''Megaraptor'''''
|-
| class="clade-slabel last" | 
⚫
|}
|-
| class="clade-slabel last" | 
|}
|-
| class="clade-slabel last" | 
|}


== Manbalar ==
== Manbalar ==

7-Iyul 2022, 11:13 dagi koʻrinishi

†Megaraptor
Ilmiy tasniflashUshbu tasnifni tahrirlash
Olam: Eukariotlar
Tip: Chordatlar
Sinf: Sut emizuvchilar
Turkum: Dinozavrlar
Oila: †Megaraptoridae
Urugʻ: Kaltakesaklar
Xalqaro ilmiy nomi
Megaraptor Novas, 1998
Geoxronologiya
  • 93,5–85,8 mln

Megaraptor (lot, soʻzma-soʻz — katta qaroqchi) — zamonaviy Argentina hududida yashovchi yirtqich dinozavrlarning monotipik jinsi, 1998-yilda Fernando Novas tomonidan kashf etilgan va dastlab deinonikozavr sifatida tasvirlangan.

Taʼrif

Megaraptor namunhuaiquii rekonstruktsiyasi

Megaraptor dastlab dromeozavr sifatida tasvirlangan boʻlib, u deinonihozavrlarning orqa oyoqlarida oʻroqsimon tirnoqlarga oʻxshash bitta tirnoq (taxminan 30 sm uzunlikda) maʼlum boʻlgan. Old oyoqning toʻliq ochilishi tirnoq uning birinchi barmogʻiga tegishli ekanligini koʻrsatdi[1]. 2010-yilda Gregori Pol dinozavrni uzunligi 8 metr va og‘irligi bir tonnaga teng deb hisoblagan[2]. Old oyoqlari gʻayrioddiy uzun boʻlib, tirnoqlari spinozavrlarnikidan qaraganda koʻproq egilgan edi[3].

Voyaga etmagan bolaning bosh suyagi asosida megaraptorni rekonstruksiya qilish. (Tom Parker, 2015)

Sistematika

Megaraptor panjasi

Oldin oyoqlari boshqa bazal tetanuralarnikidan ancha farq qiladi, shuning uchun Megaraptor allosaurid, karcharodontozaurid, megalosauroid yoki boshqa birov ekanligi dastlab aniq emas edi[4]. Keyingi tadqiqotlar, shuningdek, oldingi oyoqlarida oʻxshash katta tirnoqlari boʻlgan yaqin qarindoshlarning aniqlanishi Megaraptorni engil tuzilishga ega va Neovenatoridae oilasining aʼzosi sifatida rivojlangan allosauroid sifatida aniqladi[5]. Yaqinda oʻtkazilgan tadqiqotlar shuni koʻrsatdiki, Megaraptor va uning qarindoshlari allozavrlar emas, balki tiranozavrlar[6] yoki megalozavrlar[7]. 2014-yilda tasvirlangan yosh namuna Megaraptorning ibtidoiy tiranozauroid ekanligiga qoʻshimcha dalillar keltirdi[8]. Gualichoning kashfiyoti Megaraptorning Tyrannosauroidea emas, balki Allosauroidea yoki bazal Coelurosauria ga tegishli ekanligini koʻrsatadi[9].

Quyidagi kladogramma Porfiri va boshqalar tomonidan 2014-yilgi tahlildan keyin keltirilgan:

Manbalar

  1. ↑ Fernando E. Novas. Megaraptor namunhuaiquii, gen. et sp. nov., a large-clawed, Late Cretaceous theropod from Patagonia (angl.) // Journal of Vertebrate Paleontology. — 1998-04-10. — Vol. 18, no. 1. — P. 4—9. — ISSN 0272-4634. — doi:10.1080/02724634.1998.10011030.
  2. ↑ Paul, G.S.. The Princeton Field Guide to Dinosaurs. Princeton University Press, 2010 — 99 bet. 
  3. ↑ Jorge O. Calvo, Juan D. Porfiri, Bernardo J. González-Riga, Alexander W. A. Kellner. A new Cretaceous terrestrial ecosystem from Gondwana with the description of a new sauropod dinosaur(ingl.) // Anais Da Academia Brasileira De Ciencias. — 2007-09-01. — Andoza:Бсокр, Andoza:Бсокр. — Andoza:Бсокр. — ISSN 0001-3765. Архивировано 20 dekabr 2016 года.
  4. ↑ Calvo, J. O.; Porfiri, J.D.; Veralli, C.; Novas, F.E.; Poblete, F. Phylogenetic status of Megaraptor namunhuaiquii Novas based on a new specimen from Neuquén, Patagonia, Argentina // Ameghiniana. — 2004.
  5. ↑ Roger B. J. Benson, Matthew T. Carrano, Stephen L. Brusatte. A new clade of archaic large-bodied predatory dinosaurs (Theropoda: Allosauroidea) that survived to the latest Mesozoic(ingl.) // Die Naturwissenschaften. — 2010-01-01. — Andoza:Бсокр, Andoza:Бсокр. — Andoza:Бсокр. — ISSN 1432-1904. — DOI:10.1007/s00114-009-0614-x. Архивировано 20 dekabr 2016 года.
  6. ↑ Miguel Griffin. Suplemento Resúmenes(isp.) // Ameghiniana. — 2013-03-23. — Andoza:Бсокр, Andoza:Бсокр. — ISSN 1851-8044. Архивировано 20 dekabr 2016 года.
  7. ↑ Holtz, T.R. Jr.. Dinosaurs: The Most Complete, Up-to-Date Encyclopedia for Dinosaur Lovers of All Ages, Random House Books for Young Readers, 2012 — 95—96 bet. 
  8. ↑ Juan D. Porfiri, Fernando E. Novas, Jorge O. Calvo, Federico L. Agnolín, Martín D. Ezcurra. Juvenile specimen of Megaraptor (Dinosauria, Theropoda) sheds light about tyrannosauroid radiation(ingl.) // Cretaceous Research. — 2014-09-01. — Andoza:Бсокр. — Andoza:Бсокр. — DOI:10.1016/j.cretres.2014.04.007. Архивировано 21 iyul 2017 года.
  9. ↑ Sebastián Apesteguía, Nathan D. Smith, Rubén Juárez Valieri, Peter J. Makovicky. An Unusual New Theropod with a Didactyl Manus from the Upper Cretaceous of Patagonia, Argentina(ingl.) // PLOS ONE. — 2016-07-13. — Andoza:Бсокр, Andoza:Бсокр. — Andoza:Бсокр. — ISSN 1932-6203. — DOI:10.1371/journal.pone.0157793. Архивировано 18 iyul 2016 года.

Adabiyot

"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Megaraptor&oldid=2685274" dan olindi