Ardem Patapoutian: Versiyalar orasidagi farq

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Keyingi tahrir →
Kontent oʻchirildi Kontent qoʻshildi
VizualVikimatn
„Ardem Patapoutian“ sahifasi tarjima qilib yaratildi
(Farq yoʻq)

20-Iyun 2022, 08:18 dagi koʻrinishi

Ardem Patapoutian
Tavalludi 2-oktyabr 1967[1]
Fuqaroligi AQSh va Livan
Mukofotlari Nobel Prize in Medicine (2021)

Ardem Patapoutian ( armancha: Արտեմ Փաթափութեան  ; 1967 yilda tug'ilgan) [2] - arman-amerikalik molekulyar biolog, nevrolog va Nobel mukofoti laureati. [3] U bosim, mentol va haroratni aniqlaydigan PIEZO1, PIEZO2 va TRPM8 retseptorlarini tavsiflashdagi ishi bilan mashhur. Patapoutian - nevrologiya professori va Kaliforniyaning La Jolla shahridagi Scripps Research kompaniyasining Xovard Xyuz tibbiyot instituti tadqiqotchisi. 2021 yilda uDavid Julius bilan birgalikda fiziologiya yoki tibbiyot bo'yicha Nobel mukofotini qo'lga kiritdi. [4]

Yoshlik

Patapoutian Livanning Bayrut shahrida arman oilasida tug'ilgan. [3] [5] [6] Uning otasi Sarkis Patapoutyan (yaxshiroq Sarkis Vahakn taxallusi bilan mashhur) shoir va hisobchi [7], onasi Haykuxi Axemyan esa Bayrutdagi arman maktabining direktori edi. Uning Ara ismli akasi va Houri ismli singlisi bor. [8] Uning ota-bobolari arman genotsididan omon qolgan. [9] U jurnalist va yozuvchi Vikken Cheterian bilan bolalikdagi do'stdir. [10] U Bayrutdagi Demirdjian va Hovagimyan nomli arman maktablarida tahsil olgan. [10] U 1986 yilda AQShga kelishidan oldin bir yil davomida Bayrutdagi Amerika universitetida o'qigan [6] [11] U 1990-yilda Los-Anjelesdagi Kaliforniya universitetida hujayra va rivojlanish biologiyasi boʻyicha bakalavr darajasini va PhD darajasini oldi. 1996 yilda Barbara Wold rahbarligida Kaliforniya Texnologiya Institutida biologiya bo'yicha ilmiy daraja. [6] [12]

Patapoutian doktoranturadan keyingi tadqiqotchi sifatida Lui F. Reichardt bilan San-Fransiskodagi Kaliforniya universitetida ishlagan. [13] 2000 yilda u Skripps tadqiqot institutida dotsent bo'ldi. [14] 2000 va 2014 yillar oralig'ida u Novartis tadqiqot fondida qo'shimcha tadqiqot lavozimiga ega bo'lgan. [15] 2014 yildan beri Patapoutian Xovard Xyuz tibbiyot instituti (HHMI)da ishlab keladi. [12]

Shaxsiy hayot

Patapoutian, fuqarolikka qabul qilingan AQSh fuqarosi [6] Del Marda (Kaliforniya) rafiqasi Nensi Xong, venchur kapitalist va o'g'li Luka bilan yashaydi. [16] [17] [18] [19]

Ardem Patapoutian 2022 yilda

Tadqiqot

Patapoutianning tadqiqoti harorat va bosim biologik retseptorlari haqida ( nositseptsiya ). [4] Uning ilmiy ishlari bir qator kasalliklar, jumladan, surunkali og'riqlar uchun davolash usullarini ishlab chiqish uchun ishlatiladi. [20] Bu kashfiyotlar issiqlik, sovuq va mexanik kuchlar nerv impulslarini qanday qo'zg'atayotganini tushunishga imkon berdi. [20]

Patapoutian sensorlarning signal uzatilishini tadqiq qiladi. Patapoutian va uning hamkasblari faolsizlangan genlar. [21] Shu tarzda ular hujayralarni teginishga befarq qiladigan genni aniqladilar. [21] Tegish hissi uchun kanal PIEZO1 deb nomlangan ( tarjimasi „pressure“ ). [21] PIEZO1 ga o'xshashligi tufayli ikkinchi gen topildi va PIEZO2 deb nomlandi. [22] Ikki mexanoreseptordan muhimroq bo'lgan bu ion kanali teginish hissi uchun zarurdir. [22] [23] PIEZO1 va PIEZO2 kanallari qon bosimi, nafas olish va siydik pufagini nazorat qilish kabi qo'shimcha muhim fiziologik jarayonlarni tartibga solishi ko'rsatilgan. [22]

Patapoutian, shuningdek, harorat, mexanik kuchlar yoki hujayra hajmining oshishi bilan faollashtirilgan yangi ion kanallari va retseptorlarini aniqlashga katta hissa qo'shdi. [24] [25] Patapoutian va uning hamkasblari bu ion kanallari harorat hissi, teginish hissi, propriosepsiya, [26] og'riq hissi va qon tomir tonusini tartibga solishda ajoyib rol o'ynashini ko'rsatishga muvaffaq bo'ldi. Eng so'nggi ishlarda mexanik sezgir ion kanallarini ( mexanotransduktsiya ) aniqlash va tavsiflash uchun funktsional genomika usullari qo'llaniladi. [14] [27] [28] [29]

Mukofotlar va unvonlari

Fiziologiya yoki tibbiyot bo'yicha 2021 yilgi Nobel mukofoti: TRPV1 va PIEZO2 kashfiyoti

Patapoutian h-indeksi 2020 yil may holatiga ko'ra Google Scholar ma'lumotlariga ko'ra 68 ga, va Scopus [30] ma'lumotlariga ko'ra 63 ga ega. 2016-yildan Amerika Fanni Rivojlantirish Assotsiatsiyasi aʼzosi, 2017-yildan Milliy Fanlar Akademiyasi [31] va 2020-yildan Amerika Sanʼat va Fanlar Akademiyasi [32] aʼzosi.

2017-yilda Patapoutian V. Alden Spenser mukofotini, [33] 2019-yilda Rosenstiel mukofotini, [34] 2020-yilda Neyrologiya boʻyicha Kavli mukofotini, [35] va BBVA Jamg'armasining "Bilim chegaralari" mukofoti oldi. [36]

2021 yilda u harorat va bosim retseptorlarini kashf etgani uchun David Julius bilan birgalikda fiziologiya yoki tibbiyot bo'yicha Nobel mukofotiga sazovor bo'ldi . [4] [37] [38]

2021 yil oktyabr oyida Livan Prezidenti Mishel Aun Patapoutianni Livanning xizmatlari uchun ordeni bilan taqdirladi . [39]

2021 yil dekabr oyida Patapoutian Amerika yutuqlari akademiyasining Mukofotlar kengashi a'zosi Frensis Arnold tomonidan taqdim etilgan "Oltin plastinka" mukofotini oldi. [40]

Tanlangan nashrlar

PIEZO1 + PIEZO2

PIEZO2

Manbalar

  1. ↑ (unspecified title)
  2. ↑ „The Nobel Prize in Physiology or Medicine 2021“. NobelPrize.org (2022-yil 10-yanvar). Qaraldi: 2022-yil 11-yanvar.
  3. ↑ 3,0 3,1 Ahlander. „Two Americans win Medicine Nobel for work on heat and touch“ (en). Reuters (2021-yil 4-oktyabr). 2021-yil 4-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 5-oktyabr. Manba xatosi: Invalid <ref> tag; name ":0" defined multiple times with different content
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 „The Nobel Prize in Physiology or Medicine 2021“ (en-US). NobelPrize.org. 2021-yil 4-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 4-oktyabr. Manba xatosi: Invalid <ref> tag; name "Nobel" defined multiple times with different content
  5. ↑ „Americans Julius and Patapoutian win 2021 Nobel Prize in Medicine“. The Indian Express (2021-yil 4-oktyabr). Qaraldi: 2021-yil 5-oktyabr.
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 „Scripps Research neurobiologist Ardem Patapoutian elected to American Academy of Arts and Sciences“. Scripps Research (2020-yil 30-aprel). 2021-yil 10-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 5-oktyabr. Manba xatosi: Invalid <ref> tag; name "Scripps Research 2020" defined multiple times with different content
  7. ↑ Braidy, Nour. „Ardem Patapoutian: The journey of a boy from Beirut who won the Nobel Prize“. L'Orient-Le Jour (2021-yil 12-oktyabr). 2021-yil 6-noyabrda asl nusxadan arxivlangan.
  8. ↑ „Նոբելյան մրցանակ է շնորհվել հայազգի գիտնական Արտեմ Փաթափությանին“ (hy). sci.am. National Academy of Sciences of Armenia (2021-yil 6-oktyabr). 2021-yil 28-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan.
  9. ↑ Patapoutian. „The Armenian Genocide is still denied and ignored by many but is commemorated by Armenians around the globe on April 24 (107th anniversary this year). Today I am thinking of my ancestors who perished and those who survived and started a new life in Lebanon.“. Twitter (2022-yil 24-aprel). 2022-yil 7-mayda asl nusxadan arxivlangan.
  10. ↑ 10,0 10,1 Taryan. „Արտեմ Փաթափությանի մանկությունը՝ բասկետբոլի եւ պատերազմի արանքում“ (hy). mediamax.am (2021-yil 5-oktyabr). 2021-yil 8-noyabrda asl nusxadan arxivlangan.
  11. ↑ „Nobel Prize for AUB alumnus and former student Ardem Patapoutian“. American University of Beirut (2021-yil 5-oktyabr). Qaraldi: 2021-yil 5-oktyabr.
  12. ↑ 12,0 12,1 „Ardem Patapoutian“. www.kavliprize.org (2021-yil 12-mart). 2021-yil 24-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 23-iyun. Manba xatosi: Invalid <ref> tag; name "kavli" defined multiple times with different content
  13. ↑ „Scripps Research neuroscientist Ardem Patapoutian receives 2021 Nobel Prize in Physiology“. Scripps Research (2021-yil 4-oktyabr). Qaraldi: 2021-yil 5-oktyabr.
  14. ↑ 14,0 14,1 „Ardem Patapoutian“. Scripps Research. 2021-yil 2-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 4-oktyabr. Manba xatosi: Invalid <ref> tag; name "Scripps Research" defined multiple times with different content
  15. ↑ „Medizin-Nobelpreis für Entschlüsselung des Taststinns“ (de). tagesschau.de (2021-yil 4-oktyabr). Qaraldi: 2021-yil 6-oktyabr.
  16. ↑ Robbins, Gary. „Del Mar's Ardem Patapoutian receives Nobel Prize during special ceremony in Irvine“. Del Mar Times. The San Diego Union-Tribune (2021-yil 9-dekabr). 2021-yil 9-dekabrda asl nusxadan arxivlangan.
  17. ↑ Robbins, Gary. „San Diego's Ardem Patapoutian experiences the dizzying, fragile joy of winning the Nobel Prize“. The San Diego Union-Tribune (2021-yil 7-noyabr). 2021-yil 25-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. „...Patapoutian and his wife, venture capitalist Nancy Hong...“.
  18. ↑ „Nobel Prize Laureate Finds Out He Won While in Bed, Check Out Viral Picture Here“. The Quint (2021-yil 5-oktyabr). 2021-yil 5-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan.
  19. ↑ „New medicine laureate Ardem Patapoutian and his son Luca, watching the #NobelPrize press conference shortly after finding out the happy news“. Twitter. The Nobel Prize (2021-yil 4-oktyabr). 2021-yil 25-dekabrda asl nusxadan arxivlangan.
  20. ↑ 20,0 20,1 „Medizin-Nobelpreis – US-Forscher David Julius und Ardem Patapoutian ausgezeichnet“ (de). Deutschlandfunk (2019-yil 15-aprel). 2021-yil 4-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 4-oktyabr.
  21. ↑ 21,0 21,1 21,2 21,3 „Nobel Prize in Medicine Awarded to David Julius and Ardem Patapoutian“. The New York Times (2021-yil 4-oktyabr). Qaraldi: 2021-yil 4-oktyabr. Manba xatosi: Invalid <ref> tag; name "The New York Times 2021" defined multiple times with different content
  22. ↑ 22,0 22,1 22,2 „The Nobel Prize in Physiology or Medicine 2021“. NobelPrize.org (2021-yil 4-oktyabr). Qaraldi: 2021-yil 4-oktyabr.
  23. ↑ 23,0 23,1 „Medizin-Nobelpreis: Wie Nervenzellen Temperaturen und Berührungen erkennen“ (de). Deutsches Ärzteblatt (2021-yil 4-oktyabr). Qaraldi: 2021-yil 5-oktyabr. Manba xatosi: Invalid <ref> tag; name "GmbH 2021" defined multiple times with different content
  24. ↑ Syeda, Ruhma; Qiu, Zhaozhu; Dubin, Adrienne E.; Murthy, Swetha E.; Florendo, Maria N.; Mason, Daniel E.; Mathur, Jayanti; Cahalan, Stuart M. et al. (January 28, 2016). "LRRC8 Proteins Form Volume-Regulated Anion Channels that Sense Ionic Strength". Cell 164 (3): 499–511. doi:10.1016/j.cell.2015.12.031. ISSN 1097-4172. PMID 26824658. PMC 4733249. //www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&artid=4733249. 
  25. ↑ Qiu, Zhaozhu; Dubin, Adrienne E.; Mathur, Jayanti; Tu, Buu; Reddy, Kritika; Miraglia, Loren J.; Reinhardt, Jürgen; Orth, Anthony P. et al. (2014). "SWELL1, a Plasma Membrane Protein, Is an Essential Component of Volume-Regulated Anion Channel". Cell (Elsevier BV) 157 (2): 447–458. doi:10.1016/j.cell.2014.03.024. ISSN 0092-8674. PMID 24725410. PMC 4023864. //www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&artid=4023864. 
  26. ↑ Woo, Seung-Hyun; Lukacs, Viktor; de Nooij, Joriene C; Zaytseva, Dasha; Criddle, Connor R; Francisco, Allain; Jessell, Thomas M; Wilkinson, Katherine A et al. (November 9, 2015). "Piezo2 is the principal mechanotransduction channel for proprioception". Nature Neuroscience (Springer Science and Business Media LLC) 18 (12): 1756–1762. doi:10.1038/nn.4162. ISSN 1097-6256. PMID 26551544. PMC 4661126. //www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&artid=4661126. 
  27. ↑ „Piezo channels in mechanotransduction: Sensory biology to disease – Ardem Patapoutian“. Wu Tsai Neurosciences Institute (2019-yil 17-dekabr). 2021-yil 4-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 4-oktyabr.
  28. ↑ Syeda, Ruhma; Xu, Jie; Dubin, Adrienne E; Coste, Bertrand; Mathur, Jayanti; Huynh, Truc; Matzen, Jason; Lao, Jianmin et al. (May 22, 2015). "Chemical activation of the mechanotransduction channel Piezo1". eLife (eLife Sciences Publications, Ltd) 4. doi:10.7554/elife.07369. ISSN 2050-084X. PMID 26001275. PMC 4456433. //www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&artid=4456433. 
  29. ↑ Murthy, Swetha E.; Dubin, Adrienne E.; Patapoutian, Ardem (October 4, 2017). "Piezos thrive under pressure: mechanically activated ion channels in health and disease". Nature Reviews Molecular Cell Biology (Springer Science and Business Media LLC) 18 (12): 771–783. doi:10.1038/nrm.2017.92. ISSN 1471-0072. PMID 28974772. 
  30. ↑ „Patapoutian, Ardem“ (en). scopus.com. Scopus. 2021-yil 4-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan.
  31. ↑ „Ardem Patapoutian“. www.nasonline.org. 2020-yil 3-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 30-yanvar.
  32. ↑ „Members Elected in 2020“. American Academy of Arts & Sciences. 2021-yil 22-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 30-yanvar.
  33. ↑ „The Thirty-Ninth Annual W. Alden Spencer Award and Lecture“. Kavli Institute for Brain Science (2020-yil 4-iyun). 2020-yil 27-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 30-yanvar.
  34. ↑ „Lewis S. Rosenstiel Award for Distinguished Work in Basic Medical Research“. www.brandeis.edu. 2021-yil 15-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 30-yanvar.
  35. ↑ „2020 Kavli Prize in Neuroscience“. www.kavliprize.org (2021-yil 12-mart). 2021-yil 24-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 23-iyun.
  36. ↑ „Fundación BBVA“. FBBVA. 2021-yil 30-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 30-yanvar.
  37. ↑ „Armenian President congratulates Ardem Patapoutian on winning the Nobel Prize in Medicine“. Public Radio of Armenia (2021-yil 4-oktyabr). Qaraldi: 2021-yil 5-oktyabr.
  38. ↑ „Armenian President congratulates Ardem Patapoutian on winning the Nobel Prize in Medicine“ (en-US). Public Radio of Armenia. Qaraldi: 2021-yil 15-oktyabr.
  39. ↑ „Nobel prize winner Ardem Patapoutian awarded Lebanese Order of Merit“. The National (2021-yil 6-oktyabr). 2021-yil 8-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan.
  40. ↑ „Golden Plate Awardees of the American Academy of Achievement“. www.achievement.org. American Academy of Achievement.

Tashqi havolalar

"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Ardem_Patapoutian&oldid=2641950" dan olindi