Zoykaning kvartirasi

Birinchi nashr sanasi 1929 yil"Zoykaning kvartirasi" - Mixail Bulgakovning 1925 yilda yozilgan va 1926 yilda qayta ko'rib chiqilgan pyesasi. Yakuniy variantda spektakl 3 ta aktdan iborat; birinchi pardada 3 ta, ikkinchi va uchinchi pardada har biri ikkitadan sahnadan iborat.

Pyesa dastlab Vaxtangov teatrida sahnalashtirilgan; 1926-yil 28-oktabrda premyerasi bo‘lib o‘tdi

Yaratilish tarixi

1925 yilda Vaxtangov teatri Mixail Bulgakovni teatr sahnasida komediya yozish uchun taklif qildi. 1925 yil sentyabr oyida Bulgakov avans oldi. 1925 yil oxirida 4 pardali pyesa yozildi, 1926 yil 11 yanvarda Bulgakov uni teatr truppasiga o'qib berdi.

Vaxtangov teatrida mashg'ulotlar 1926 yil mart oyida boshlangan. Bir oy o'tgach, 24 aprel kuni kiyim-kechak mashqlari bo'lib o'tdi, unda spektaklni qayta ishlashga qaror qilindi. Iyul oyida yozilgan Aleksey Popovning maktubi Bulgakovning qayta ishlashga qarshilik ko'rsatganini ko'rsatadi: "Men so'rayman, - deb yozadi rejissyor, - ish manfaati uchun, spektakl va spektakl muvaffaqiyati manfaati uchun, uni kamaytirish uchun. uchta harakat, ya'ni men sizga maslahat berganimdek va siz rozi bo'lmagan narsalaringiz va uchinchi harakatni tark etishni taklif qilasiz ("Xitoy sevgisi" va "Toska"). ...Bunga men ham qo‘shib qo‘ygan bo‘lardim: ikkinchi pardaning 1 va 2-qismlarini bir suratga jamlagan bo‘lardim...”. Bunga Bulgakov shunday javob berdi: “...Men spektaklni studiyaga sotganimga ishonardim, studiya esa uni kanvas sifatida sotganimga ishonadi, u (studiya) xohlagancha kashta tikishi mumkin. [...] Qisqacha: “Zoykina” toʻrt pardali spektakldir. Uni uch pardali hikoyaga aylantirib bo‘lmaydi...”

Shunga qaramay, Bulgakov spektaklni qayta ishladi va uni uch qismga qisqartirdi. Tsenzura sabablarga ko'ra, "O'lik jasad" tomonidan ijro etilgan qo'shiq spektakldan chiqarib tashlandi: "Paroxod to'g'ridan-to'g'ri iskala tomon ketmoqda, biz baliqlarni kommunistlar bilan boqamiz" 15 sentyabr kuni teatrda dramaturg tomonidan o'qildi .

Premyeradan uch hafta oldin, 1926 yil 5 oktyabrda haftalik "Yangi tomoshabin" jurnalida Bulgakov bilan "Zoykaning kvartirasi" haqidagi intervyu e'lon qilindi, unda yozuvchi spektakl janrini quyidagicha aniqladi: "Bu fojiali buffonlik, unda bir qator Nepman ishbilarmonlari shu kunlarda Moskvada jarohatlangan niqoblar ko'rinishida namoyish etilgan.

Keyingi yillardagi rivojlanish

Premyeradan so'ng Bosh repertuar qo'mitasi qonun va ishchilar va dehqonlar militsiyasining g'alabasini ko'rsatishi kerak bo'lgan finalga qo'shimcha kiritishni talab qildi. Agar asl nusxada Ametistlar va Cherubimlar kvartiradan eson-omon qochib ketishgan bo'lsa, endi spektakldagi jinoiy qidiruv agenti telefon orqali xabar berdi: "Ha, ha, ular Ametistov va Cherubimni xizmatkor bilan olib ketishdi."

Bulgakov frantsuz va ingliz tillariga tarjima qilish uchun 1935 yilda spektaklning qisqartirilgan versiyasini yaratdi, unda siyosiy arboblarga va 1920-yillarning ba'zi voqeliklariga havolalar olib tashlandi. Ushbu versiyada Obolyaninov familiyasi Abolyaninov bilan almashtirildi

Rollarda

• Zoya Denisovna Peltz - beva, 35 yoshda

• Pavel Fedorovich Obolyaninov - 35 yoshda

• Aleksandr Tarasovich Ametistov - administrator, 38 yoshda
• Manyushka - Zoyaning xizmatkori, 22 yoshda
• Anisim Zotikovich Halleluja - uy qo'mitasi raisi, 42 yosh
• Gan-Dza-Lin, aka Gazolin - xitoylik, 40 yoshda
• Cherub - Xitoy, 28 yosh
• Alla Vadimovna - 25 yoshda
• Boris Semyonovich Gus-Remontniy - o'tga chidamli metallar trestining tijorat direktori
• Lizanka - 23 yoshda
• Mymra - 35 yoshda
• Ivanova xonim - 30 yoshda
• Qaroqchi advokat a'zosi.
• Ivan Vasilevichning jasadi
• Juda mas'uliyatli Agnessa Ferapontovna
• 1-mas'uliyatsiz xonim
• 2 mas'uliyatsiz xonim
• 3-mas'uliyatsiz xonim
• Kesuvchi
• O'rtoq Pestruxin
• Semiz erkak
• Vanechka
• Tikuvchi
• Ovoz berish
• Fokstrot
• Shoir.
• Chekuvchi.

Qahramonlarning prototiplari

Tadqiqotchilar bosh qahramon Zoyaning prototipi sifatida ko'plab bir nechta real hayotdagi odamlarni nomlashdi:

Zoya Petrovna Shatova, fohishaxona egasi, 1921 yil bahorida Moskvada hibsga olingan. Uni hibsga olish vaqtida shoirlar Anatoliy Mariengof va Sergey Yesenin ham hibsga olingan. Ushbu versiya "Ogonyok" jurnalida (1929, № 10) Cheka tergovchisi Samsonovning "Yolg'onsiz roman + Zoykaning kvartirasi" maqolasi nashr etilgandan keyin asosiy hisoblanadi. Maqolada shunday deyilgan: “Zoykaning kvartirasi haqiqatda mavjud edi. Nikitskiy darvozasida, ettinchi qavatdagi katta qizil g'ishtli uyda biz intim uchrashuvlar uchun maxsus salonning taniqli egasi Zoya Shatovaning kvartirasiga tashrif buyurdik, u yer osti dunyosi, adabiy bogemiya, chayqovchilar, o'g'irlovchilar va boshqalar orasida mashhurdir. aksilinqilobchilar. Zoya Petrovna Shatovaning kvartirasiga hamma ham tashrif buyura olmadi. U hamma uchun ochiq va ochiq emas edi. Odamlar tavsiyalar, parollar va belgilar asosida Zoyaning kvartirasiga yashirincha kirishardi. Mast orgiyalar, aniq va jinoiy uchrashuvlar uchun Zoyaning Nikitskiy darvozasidagi kvartirasi qulay edi: katta uyning yuqori qavatida, alohida maydonchada, uchta devor hovliga qaragan, shuning uchun shovqin qo'shnilar tomonidan eshitilmasdi. Sovet tuzumiga dushman boʻlgan unsurlar bu yerda oʻzlarining shtab-kvartirasi, axborot byurosi sifatida toʻplanishgan”.

Zoya Buyalskaya. Belozerskayaning ta'kidlashicha, Bulgakov spektaklining syujeti Leningradning "Qizil gazetasi" da politsiya tomonidan tikuvchilik ustaxonasi niqobi ostida ishlagan Zoya Buyalskayaning karta uyi topilganligi haqidagi eslatmaga asoslangan. Ushbu versiya shubhali, chunki yozuv matni ijodkorlar tomonidan topilmagan.

Adel Adolfovna Trostyanskaya, u Leningradda tikuv ustaxonasi va massaj va manikyur saloni nomi ostida hangout va yig'ilish uyini tashkil qilgan. Trostyanskaya ustidan sud jarayoni 1924 yil oktyabr oyida "Krasnaya gazeta" tomonidan yoritilgan.

Natalya Yulievna Shiff, rassom Georgiy Yakulovning rafiqasi. Ushbu versiyaga V. A. Levshin va Bulgakovning birinchi rafiqasi Tatyana Lappa rioya qilgan.

Postanovkalar

Vaxtangov teatridagi spektakl

Asarni sahnalashtirishga 21 oktyabr kuni Bosh repertuar qo‘mitasidan ruxsat olindi va nihoyat, 28 oktyabr kuni premyera bo‘lib o‘tdi.

Rejissyor Aleksey Popov spektakldagi asosiy satirani NEPning jilmayishlariga qaratdi. Spektakldagi rollarni ijro etganlar: Sesiliya Mansurova - Zoyka; Ruben Simonov - Ametist; Jozef Tolchanov - xitoylik Gan-dza-lin; Antoliy Goryunov - makkor karub, Aleksandr Kozlovskiy - Obolyaninov, Osvald Glazunov - g'oz, Vera Makarova - Mymra, Yelizaveta Alekseeva - Ivanova, Nikolay Yanovskiy - qaroqchi, Boris Shchukin - o'lik, Mariya Sinelnikova - mas'ul xodim - mas'ul xodim , Anna Zaporojets - 2, Aleksandra Remizova - 3, Boris Zaxava - Halleluja, Valeriya Tumskaya - Alla Vadimovna, Z. K. Bajanova yoki Elena Berseneva - Lizanka, Valentina Vagrina - kesuvchi, Elena Ponsova - tikuvchi, Vasiliy Vanya Konech, - Boris Shuxmin - Tolstyak, B. A. Semyonov - 1-chi farrosh, B. S. Baratov - 2.

Aleksey Popovning spektakllari juda yorqin bo'lib chiqdi; Taqrizchilar aktyorlikni maqtashdi, lekin dramaturgni tanqid qilishdi. "Kechki Moskva"dagi premyeradan uch kun o'tgach, M. Zagorskiy shunday deb yozgan edi: "Mana, o'zining dramatik mayda va bo'shligini aqlli nayranglar va hiylalar bilan yashirishni biladigan muallif".

Bulgakovning ikkinchi xotini Lyubov Belozerskaya o'z xotiralarida teatrdagi spektakl haqida shunday yozadi:

“Biz aktyorlarga adolat berishimiz kerak - ular katta ishtiyoq bilan o'ynashdi. Albatta, o'sha yillarda Sovet sahnasi to'yingan ijobiy personajlar fonida salbiylarni o'ynash juda hayajonli edi (biz bilganimizdek, vitse-sahna ranglari ko'proq!). Bu erda hamma salbiy edi ... Bu (o'yin) katta muvaffaqiyat edi va ikki yildan ortiq davom etdi. Qoʻl berib, uning jinoyati nima ekanligini, nima uchun taqiqlanganini tushunolmayapman”.

1928 yil boshida Bosh repertuar qo'mitasining yangi rahbari Fyodor Raskolnikov o'z tashabbusi bilan spektaklni teatrning hozirgi repertuaridan chiqarib tashladi. Vaxtangov. Taxminlarga ko'ra, dramaturg Raskolnikov Bulgakovni o'zining adabiy raqibi deb hisoblagani uchun spektaklni taqiqlagan. Lunacharskiy ham matbuotda "Zoykaning kvartirasi" ni tanqid qilib, spektaklni taqiqlashni yoqlab chiqdi. I. Stalin spektakl uchun o‘rnidan turdi. 1928-yil 23-fevraldagi Siyosiy byuro majlisi bayonnomasining “Zoykaning kvartirasi to‘g‘risida”gi 19-bandida shunday yozilgan edi: “Zoykaning kvartirasi” Vaxtangov teatrining asosiy mavjudlik manbai ekanligini hisobga olib, ruxsat bering. ishlab chiqarishga qo‘yilgan taqiqning vaqtincha bekor qilinishi”. Protokolni S. Kosior, N. Buxarin va Stalin imzoladilar. 1928 yil aprel oyida spektakl teatr sahnasiga qaytarildi.

"Zoykaning kvartirasi" 1929 yil 17 martda Xalq ta'limi komissarligi kollegiyasi tomonidan tasdiqlangan Bosh repertuar qo'mitasining qarori bilan "Sovet voqeligini buzib ko'rsatganlik uchun" degan tahrirda olib tashlandi. O'sha paytdagi gazetalar spektaklni darhol repertuar xatosi deb atashdi va shunday deb yozdilar: "Nihoyat, mafkuraviy axlat tozalanadi", "Teatrlar Bulgakov spektakllaridan ozod qilinmoqda". Umuman olganda, teatr premyerasidan buyon 198 ta spektakl namoyish etgan.

Pyesaning olib tashlanishi, birinchi navbatda, uning mazmuni bilan emas, balki 1920-yillarning oxirida Bulgakov pyesalari taqiqlanishiga qaratilgan umumiy tendentsiya bilan bog'liq, deb ishoniladi. Ehtimol, taqiq, NEPning jilmayishlarini fosh qilish ahamiyatsiz bo'lib qolganligi va spektakl qahramonlarining obrazlarida nafaqat satirik, balki fojiaviy xususiyatlar ham ko'rinib qolganligi bilan bog'liqdir.

Boshqa SSSR postanovkalari

1920-yillarda asar SSSRning boshqa teatrlarida ham qoʻyilgan. Vaxtangov teatridagi premyeradan oldin, 1926 yil 10 aprelda Bulgakov Bolshoy drama teatrida spektakl yaratish uchun shartnoma tuzdi. Vaxtangov teatridagi premyeradan bir necha kun o'tgach, Xalq ta'limi komissarligi hay'ati prezidiumi Bulgakovning spektaklni viloyatlarda sahnalashtirishga ruxsat berish haqidagi iltimosini rad etdi, ammo dekabr oyida tegishli ruxsat olindi. 20-yillarning oxirida bu asar Kiev rus drama teatri, Rostov-Dondagi Lunacharskiy nomidagi drama teatri, Tiflis ishchilar teatri, Qrim davlat drama teatri, Sverdlovsk va Boku teatrlari tomonidan sahnalashtirilgan.

Uzoq tanaffusdan so'ng, "Zoykaning kvartirasi" sahnasiga qaytish 1984 yil 10 mayda Saratov akademik drama teatrida (rejissyor - Aleksandr Jekun) bo'lib o'tdi va 1989 yilda spektakl bir vaqtning o'zida ikkita Moskva teatri tomonidan sahnalashtirildi: Gorkiy nomidagi Moskva badiiy teatri (rejissyor va bosh rol ijrochisi - Tatyana Doronina) va Vaxtangov teatri (rejissyor - G. Chernyaxovskiy)

Dovon ortidagi postanovkalar

1928 yilda yolg'on o'zini M. A. Bulgakovning chet eldagi mualliflik huquqi vakili sifatida taqdim etib, pyesaning nemis tilida nashr etilishini tashkil qildi va shu bilan yozuvchini talon-taroj qildi. 1928 yil 8 oktyabrda M. A. Bulgakov ushbu masala bo'yicha Ladyjnikov nashriyotiga (Berlin) tushuntirish yozdi.

Chet eldagi birinchi premyera 1929 yilda Latviyada Sovet elchisi A. I. Sviderskiy ko'magida bo'lib o'tdi (Riga, Rus drama teatri).

Frantsiyada premyera 1937 yil 9 fevralda Parijdagi Old Dovecote teatrida bo'lib o'tdi. Bulgakov rejissyor Mari Reynxardga o'zining "ishlab chiqarish rejasini" taqdim etdi. "Bu erda, - deb yozadi Neya Zorkaya, "to'rt a'zolik tuzilmasidan tashqari, direktor boshchiligidagi Vaxtangov jamoasi uni bezovta qilgan barcha talablar qabul qilinadi: "ustaxona" dagi sahnaga parallel ravishda, Alla. “Ishga qabul qilish” moda modeli sifatida davom etmoqda, so'nggi pardada aysh-ishrat sahnasi paydo bo'ladi va hokazo d. Asardagi barcha sur'atlar tez, qotillik birdaniga kar bo'lishi ta'kidlanadi. Bularning barchasi Popovning spektaklida edi, lekin sehr, sir yoki Zoya kvartirasining shayton vasvasasi mavzusi yo'q edi. Bulgakov o'zining "rejissyorligida" doimo yorug'likning maxsus effektlari, tezkor o'zgarishlar haqida gapiradi ..."

Rossiyaning Postsovetidagi postanovkalar

Zamonaviy Rossiyada "Zoykaning kvartirasi" ko'plab teatrlar tomonidan sahnalashtirilgan: Chelyabinsk davlat akademik drama teatri (1990), Novosibirsk "Qizil mash'al" drama teatri, Gorkiy nomidagi Nijniy Novgorod akademik drama teatri, Cheboksaridagi rus drama teatri, Ermitaj teatri (yilda). ikkinchisi, Lyubov "Polishchuk" spektaklida o'ynagan), Mari El nomidagi akademik rus drama teatri. G. V. Konstantinov (1993, rejissyor Vladislav Konstantinov), Krasnoyarsk davlat musiqali komediya teatri (2009, rejissyor Aleksandr Zikov), Novokuznetsk drama teatri (2010, rejissyor Pyotr Shereshevskiy) va boshqalar.

Chet eldagi birinchi premyerasi 1929 yilda Latviyada Sovet elchisi A. I. Sviderskiy ko‘magida bo‘lib o‘tgan (Riga, Rus drama teatri).

2011 yilda spektakl rejissyor A. Fedorov tomonidan sahnalashtirilgan, aktyorlar S. A. Gerasimov nomidagi Butunrossiya davlat kinematografiya universiteti (VGIK) 4-kurs talabalari edi.

2012 yilda rejissyor Kirill Serebrennikov spektaklni Moskva badiiy teatrida sahnalashtirdi. Chexov. Lika Rulla Zoika rolini o'ynashga taklif qilindi [manba 238 kun ko'rsatilmagan.

2014-yil 1-mart kuni Novosibirsk teatrida Yelizaveta Dorofeeva [manba 238 kun koʻrsatilmagan] bosh rolni ijro etgan Mixail Zaets rejissyori, Yuliy Kim librettosi muallifi Vladimir Dashkevich bastalagan “Tragifars” musiqiy komediyasining musiqiy versiyasini sahnalashtirdi.

2015 yil noyabr oyida Sverdlovsk davlat akademik drama teatrida "Zoykaning kvartirasi" spektaklining premyerasi bo'lib o'tdi. Spektaklni SaunDrama studiyasi rahbari Vladimir Pankov boshchiligidagi jamoasi sahnalashtirgan.

2015-yil dekabr oyida Sankt-Peterburg Boltiq uyi teatrida spektakl premyerasi bo‘lib o‘tdi. Rejissor Yuriy Yadrovskiy.

Nashrlar

Asarning nemis tiliga birinchi tarjimasi 1929 yilda I. P. Ladijnikovning Berlin nashriyoti tomonidan nashr etilgan. Tarjima uchun tegishli ruxsat 1928 yil 8 oktyabrda Bulgakovdan olingan. Asar birinchi marta 1969-1970 yillarda AQShda “New Journal”da rus tilida chop etilgan. SSSRda spektakl faqat 1982 yilda nashr etilgan.

Tarjimalar

1929 yilda asar nemis tiliga tarjima qilingan. 1935-yilda aktrisa Mariya Reynxard spektaklni frantsuz tiliga, shu yilning may oyida sovet yozuvchisi Emmanuel Lvovich Juxovitskiy va AQShning Moskvadagi elchixonasi kotibi Charlz Boulen asarni ingliz tiliga tarjima qildilar.

Adabiy xotiralar

1928 yilda yolg'on Z. L. [ruxsatsiz manba] o'zini M. A. Bulgakovning chet eldagi mualliflik huquqi vakili sifatida taqdim etib, pyesaning nemis tilida nashr etilishini tashkil qildi va shu bilan yozuvchini talon-taroj qildi. 1928 yil 8 oktyabrda M. A. Bulgakov ushbu masala bo'yicha Ladyjnikov nashriyotiga (Berlin) tushuntirish yozdi.

Chet eldagi birinchi premyerasi 1929 yilda Latviyada Sovet elchisi A. I. Sviderskiy ko‘magida bo‘lib o‘tgan (Riga, Rus drama teatri).

A. B. Levin Bulgakov pyesasi qahramonlari va Ilf va Petrovning "O'n ikki stul" romanidagi qahramonlar o'rtasida dadil o'xshashlikni o'rnatdi, bu ish 1927 yilda, ya'ni spektakl premerasidan ko'p o'tmay boshlangan. Uning ta'kidlashicha, ametist Ostap Benderning prototipi, Obolyaninov esa Kisa Vorobyaninovning prototipi.[ruxsatsiz manba] Ametist kelajakdagi qahramon Ostap Benderga matn jihatdan ham ta'sir ko'rsatdi. Asardagi Ametistov, aka-uka Putinkovskiy, aka Anton Siguradze romandagi bo'lajak Ostap Benderga o'xshaydi: maftunkor yolg'onchi, badiiy qaroqchi, nafis firibgar, o'zini turli vaziyatlardan chiqarib yuboradigan juda faol va notiq. Ametist, xuddi Bender kabi, spektaklda birinchi marta chiqishidan oldin qamoqdan ozod qilingan. Ametist xuddi Benderni Moskvada pichoqlab o'ldirilganidek, Bokuda otib tashlandi - lekin ikkalasi ham mo''jizaviy tarzda tirildi. Ametistovning ko'k orzusi - Kot-d'Azur va oq shimlar ("- Oh, yaxshi, yaxshi!.. [qarang. Oh, Rio, Rio!..] Kot d'Azur va men uning qirg'og'idaman - yilda oq shim!")

Faktlar

Asarda Zoykinaning kvartirasining manzili ko'rsatilgan - Moskva, Sadovaya ko'chasi, 105-uy. 104. Bunday uy hech qachon bo'lmagan. 1920-yillarning o'rtalarida Bulgakovning o'zi Sadovaya 10, kvartirada yashagan. 50 (yomon kvartiraga qarang).

Asarda tasvirlangan inqilobdan oldingi, inqilobiy va NEP Moskvaning xususiyatlaridan biri, qoida tariqasida, kir yuvish, mayda savdo va ko'pincha jinoyatchilik bilan shug'ullanadigan xitoylarning mavjudligi edi.

Asarda sovet chervonetslari 1920-yillarning jarangida "qurtlar" yoki "qurtlar" deb ataladi.

2004 yilda Vladivostokda Zoykina Apartment restorani ochildi, u erda ular 1920-yillarning atmosferasini qayta tiklashga harakat qilishdi.

.

Категория:Википедия:Статьи с утверждениями, основанными на неавторитетном источнике