Yuyutsu

Yuyutsu

sanskrit. युयुत्सू
Jins	erkak
Otasi	Dhritarashtra

Yuyutsu (sanskrit. युयुत्सू „jangga tashna“) — qadimgi hind dostoni „Mahabharata“ qahramoni, podshoh Dhritarashtraning xizmatkordan boʻlgan oʻgʻli va Kauravasning oʻgay ukasi — Dhritarashtra va qirolicha Gandharining yuzta oʻgʻlidan biri. „Gandhari tobora ortib borayotgan qorni bilan azoblanganida, Vaishya Varnalik bir qiz kuchli qurolli Dhritarashtraga xizmat qildi. Oʻsha yili Dhritarashtradan ulugʻvor va dono Yuyutsu tugʻildi“. Yuyutsu Duryodhan va Gandharining boshqa oʻgʻillaridan kattasi. Pandavalar va Kauravalar oʻrtasidagi nizoda Yuyutsu har doim pandavalar yonini olib, ularni akalarining fitnalari haqida ogohlantirgan. Yuyutsu Kurukshetra jangiga olib kelgan halokatli zar oʻyinini qoralaganlar orasida edi. Ikki qoʻshinning shakllanishi oldidagi jang boshlanishidan oldin, Pandava qiroli Yudxishthira Pandavalar tomoniga oʻtishni istagan barchani taklif qildi. Yuyutsu darhol javob berdi va Yudxishthira va Krishna tomonidan sharaf bilan Pandava lageriga qabul qilindi. Yudxishthira bir vaqtning oʻzida Dhritarashtraning oʻgʻillaridan biri boʻlgan Yuyutsu jangda omon qolib, naslni davom ettirishini bashoratli ravishda eʼlon qildi. Yuyutsu akalari bilan oxirigacha kurashdi, xuddi Pandavalar Karnaning ukasi Kauravalar tomonida jang qilganidek. Qahramonlik eposi uchun noyob boʻlgan bu tanlov Karnni oʻrganish bobining mavzusidir. Yuyutsu Dhritarashtra oʻgʻillarining eng kattasi edi. Ehtimol, Vaishyaning dono va jasur oʻgʻlining kattaligi Kaurava knyazlarining unga nisbatan dushmanligini orttirdi va uning Pandavalar tomoniga oʻtishiga sharoit yaratdi. Kurukshetradagi Yuyutsu haqida gapirganda, afsonalar, birinchidan, uning jasorati va kuchini doimo taʼkidlaydi, ikkinchidan, u Pandavalar tomonida jang qilganini eslaydi.

Jangning oʻn sakkizinchi kuni Kauravalarning barcha tarafdorlari vahima ichida harbiy lagerdan poytaxtga qochib ketishganida, Yuyutsu oʻzini xoindek his qilib, pushaymon boʻlib azob chekdi: "Bhishma va Drona boshchiligidagi barcha Kauravalar halok boʻldilar! Faqat men tasodifan taqdirning aralashuvi tufayli omon qoldim. Yuyutsu Hastinapurada yuqori lavozimlarni egallab, Pandavalarga sodiqligi uchun juda koʻp mukofotlangan. Yudxishthira oʻrmonga ketish niyati haqida gapirganda, Dhritarashtraga: „Oʻz oʻgʻling Yuyutsu shoh boʻlsin“, deb taklif qiladi. Shunga qaramay, Yudxishthira yana yigirma yil hukmronlik qiladi. Shu vaqt ichida Yuyutsu Yudxishthiraning ishonchli odami va muhim amaldor boʻlgan. Pandavalar ketishgan vaqtda Yuyutsu poytaxtni qoʻriqlash uchun qoldi. Uzoq hukmronlikdan soʻng qirol Yudxishthira oʻz fikrlarini bu dunyoni tark etishga qaratdi. Keyin Yuyutsuni olib kelishni buyurib, Yudxishthira toʻliq hokimiyatni Vaishyaning ushbu oʻgʻliga topshirdi. Anʼanaga koʻra hokimiyat merosxoʻrlarning eng kattasiga, yaʼni Yuyutsuga haqli ravishda oʻtishi kerak edi. Yuyutsu akalariga qarshi chiqib Pandavalar yonini oldi, xuddi Kauravalar tomonida Pandava akalariga qarshi kurashgan Karna kabi. Shu bilan birga, olijanob va gʻolib qahramonlarga qoʻshilgan Yuyutsu, Karnadan farqli oʻlaroq, oʻz tanlovi uchun mukofotlangan.

Adabiyotlar

• A. R. Ibrohimov. Mahabharatadagi Karna surati. Hind eposining fojiali qahramoni haqidagi soʻrovlar. M., 2009-yil.