Xitoy jang san'ati

Ko'pincha kung fu ( /ˈkʌŋ ˈfuː/ nomlari bilan atalgan Xitoy jang san'ati/ˈkʌŋ ˈfuː/ ; xitoycha: 功夫 ), kuoshu ( xitoycha: 國術 ) yoki ushu ( xitoycha: 武術 ) - Buyuk Xitoyda asrlar davomida rivojlangan bir qancha jangovar uslublar sanaladi . Ushbu jangovar uslublar ko'pincha jang san'atlarining "oilalari" sifatida belgilangan umumiy belgilarga ko'ra tasniflanadi. Bunday fazilatlarga misollar: Shaolinquan ( xitoycha: 少林拳 ) jismoniy mashqlari, barcha boshqa hayvonlarga taqlid qilish yoki qadimgi Xitoy falsafalari, dinlari va afsonalaridan ilhomlangan xitoycha: 五形 usullari. Qi manipulyatsiyasiga e'tibor qaratadigan uslublar ichki usul 内家拳 ataladi ; nèijiāquán , mushaklar va yurak-qon tomir tizimini yaxshilashga e'tibor qaratadigan usul , boshqalar esa tashqi usul 外家拳 deb ataladi. Geografik assotsatsiya, xuddi shimolda 北拳 kabi ; běiquán ) va janubiy ( 南拳 ; nánquán ), yana bir mashhur tasniflash usuli hisoblanadi. Va bu uzoq tarixga borib taqaladi. Hatto uzoq tarix mobaynida jang san'ati maktablari ham shakllanib kelgan.

Terminologiya[tahrir | manbasini tahrirlash]

Kung fu (gongfu) va ushu mos ravishda kanton va mandarin tillaridan olingan so'zlar bo'lib, ingliz tilida Xitoy jang san'atiga murojaat qilish uchun ishlatiladi. Biroq, xitoycha kung fu va ushu (tinglang^ⓘ; Cantonese Yale: móuh seuht) alohida ma'nolarga ega hisoblanadi.^[1] "Xitoy jang san'ati" atamasining xitoycha ekvivalenti Zhongguo wushu sanaladi. Xitoy milliy jang san'atlari xitoyliklarning hayotining bir qismiga allaqachon aylanib ulgurgan. Va har tongda ushbu jang san'atlarida shug'ullanayotgan ko'plab xitoyliklarni uchratishingiz mumkin.

Xitoy tilida kung fu atamasi o'rganish yoki amaliyot orqali olingan har qanday mahoratni anglatadi. Bu "mehnat", "yutuq" yoki "xizmat" ma'nosini bildiruvchi gōng (gōng) va turli ma'noli zarracha yoki nominal qo'shimcha bo'lgan fū (fū) so'zlaridan tuzilgan qo'shma so'zdir. Va ikki so'zning birikuvidan kungfu so'zi hosil bo'ladi.

Ushu Xitoy milliy jang san'ati so'zma-so'z tarjima qilinganda " jang san'ati " degan ma'noni anglatadi. va u ikki xitoycha belgidan 武術 : 武 ( wǔ ), " harbiy " yoki " harbiy " degan 術 anglatadi yoki shù ( shù ), bu " san'at ", " intizom ", " mahorat " yoki " usul " deb tarjima qilinadi. Ushu atamasi, shuningdek, 1949-yildan beri ishlab chiqilgan nuqtalar uchun estetik mezonlar to'plamiga moslashtirilgan va xitoycha: 套路, yalang qo'l va qurol shakllarining ko'rgazmali va to'liq kontaktli sporti bo'lgan zamonaviy ushu sportining nomiga aylandi. Xitoy Respublikasi .^[2]^[3] Shuningdek Xitoy jang san'ati sanalmish wushu va kungfu ma'naviy va ichki xotirjamlikning asosiga quriladi.Xitoyda hatto Xitoy milliy jang san'ati ustalari ham yetishib chiqqan.

Quánfǎ ( 拳法 ) xitoycha jang san'atlari uchun yana bir xitoy atamasi sanaladi. Bu "musht usuli" yoki "musht qonuni" degan ma'nolarni anglatadi ( quán "boks" yoki "musht" degan ma'noni anglatadi va fǎ "qonun", "yo'l" yoki "usul" degan ma'noni anglatadi), garchi qo'shma atama sifatida odatda shunday tarjima qilinadi "boks" yoki "jang texnikasi". Yapon jang san'ati kempō nomi xuddi shu hanzi belgilar bilan ifodalangan. Lekin Jang san'atida o'xshashliklar ko'p emas, usullar ham .

Tarix[tahrir | manbasini tahrirlash]

Xitoy jang san'atining kelib chiqishi tarixi avvalo qadimgi Xitoyda o'zini himoya qilish, ov qilish texnikasi va harbiy tayyorgarlikka bo'lgan ehtiyoj bilan uzviy bog'liq. Qadimgi Xitoy askarlarini tayyorlashda qo'l jangi va qurol-yarog' amaliyoti muhim ahamiyatga ega edi.^[4]^[5] Shuningdek milliy jang san'atidan foydalanib askarlarni tayyorlash keng miqyosda foydalanilgan

Xitoy jang san'atining holati va rivojlanishi to'g'risida batafsil ma'lumotlar Nankin o'n yilligidan (1928-1937) olingan, chunki Gomindan rejimi tomonidan tashkil etilgan Markaziy Guoshu instituti jang san'ati maktablarining entsiklopedik tadqiqotini tuzishga harakat qilgan va sport turidan foydalanishga katta e'tibor qaratgan. 1950-yillardan boshlab Xitoy Xalq Respublikasi Xitoy jang san'atini "ushu" sarlavhasi ostida ko'rgazma va to'liq aloqa sporti sifatida tashkil etdi. Dunyo e'tiborini o'ziga jalb qilgan jang san'ati sifatida dunyoga keng yoyildi.

Ushuning o'n sakkiz qo'li
Qattiq va yumshoq (jang san'ati)
Kung fu (aniqlash)
Xitoy jang san'atlari ro'yxati
Ushu (sport)
Kwoon
Xitoy mifologiyasida qurol va zirhlar

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

↑ Jamieson, John. Kung Fu (I): An Elementary Chinese Text. The Chinese University Press, 2002. ISBN 978-962-201-867-9.
↑ Price, Monroe. Owning the Olympics: Narratives of the New China. Chinese University of Michigan Press, 2008 — 309 bet. ISBN 978-0-472-07032-9.
↑ Fu, Zhongwen. Mastering Yang Style Taijiquan., Louis Swaine, Berkeley, California: Blue Snake Books [1996], 2006. ISBN 1-58394-152-5.
↑ Van de Ven, Hans J.. Warfare in Chinese History. Brill Academic Publishers, October 2000 — 328 bet. ISBN 90-04-11774-1.
↑ Graff, David Andrew. A Military History of China. Westview Press, March 2002 — 15–16 bet. ISBN 0-8133-3990-1. Peers, C.J.. Soldiers of the Dragon: Chinese Armies 1500 BC–1840 AD. Osprey Publishing, 2006-06-27 — 130 bet. ISBN 1-84603-098-6.

[Jamieson-1] Jamieson, John. Kung Fu (I): An Elementary Chinese Text. The Chinese University Press, 2002. ISBN 978-962-201-867-9.

[2] Price, Monroe. Owning the Olympics: Narratives of the New China. Chinese University of Michigan Press, 2008 — 309 bet. ISBN 978-0-472-07032-9.

[Mastering_Yang_Style_Taijiquan-3] Fu, Zhongwen. Mastering Yang Style Taijiquan., Louis Swaine, Berkeley, California: Blue Snake Books [1996], 2006. ISBN 1-58394-152-5.

[4] Van de Ven, Hans J.. Warfare in Chinese History. Brill Academic Publishers, October 2000 — 328 bet. ISBN 90-04-11774-1.

[5] Graff, David Andrew. A Military History of China. Westview Press, March 2002 — 15–16 bet. ISBN 0-8133-3990-1. Peers, C.J.. Soldiers of the Dragon: Chinese Armies 1500 BC–1840 AD. Osprey Publishing, 2006-06-27 — 130 bet. ISBN 1-84603-098-6.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]