Xavasupay

Xavasupay , xavasupai, oʻz nomi havasubaya , Havasu 'Baaja („feruza rangli suv odamlari“) — Arizonaning shimoli-gʻarbiy qismida yashovchi, hind qabilasi. 800-yildan ortiq yashagan, bu qabila, Katta Kanyonning zamonaviy aholisining eng qadimiysi ekanligi bilan mashhur.

Qabila — maʼmuriy birlik sifatida

Xavosupay qabilasi oʻz yurtlarida 800-yildan ortiq yashab kelgan. Ular yashash tarzi boʻyicha mavsumiy koʻchmanchilar hisoblanadi, chunki ular yoz va bahorni kanyonda dehqonchilik bilan shugʻullanib, qish va kuzni esa tekisliklarda ov qilib oʻtkazishadi. 1882-yilda AQSH hukumati kanyonda 2,1 km² lik Xavasupai hind rezervatsiyasini tashkil qilgan. 93-yil davomida ularning rezervatsiya doirasida chegaralangan boʻlib, bu esa qabila iqtisodiyotining qishloq xoʻjaligi va turizm daromadlariga yoʻnaltirilishiga olib kelgan. 1975-yilda AQSh hukumati 750 km² yerni Xavasupay qabilasiga qaytarib bergan. 2000-yilgi aholini roʻyxatga olish maʼlumotlariga koʻra, qabila 639 aʼzodan iborat boʻlib, yana 200 ga yaqin odam kelib chiqishini Xavasupay ekanligini daʼvo qiladi.

Qabilani, qabila aʼzolari demokratik ovoz berish yoʻli bilan saylanadigan, qabila kengashi boshqaradi. Rezervatsiya hududida huquq-tartibot ishlari Hindiston ishlari boʻyicha federal byuro tomonidan boshqariladi va federal Hindiston sogʻliqni saqlash xizmati tibbiy xizmatlarni taqdim etadi. Qabila, oʻz aʼzolariga, eng yirik ish beruvchidir; baʼzi ish oʻrinlari federal dasturlar, baʼzilari esa turizm biznesi tomonidan taqdim etiladi.

7 kishidan iborat qabila kengashi har ikki yilda saylanadi.

Tili

Xavasupay tili — Togʻli Yuman tilining dialekti boʻlib , Katta Kanyonning Xavasupai rezervatsiyasida 600 dan kam odam gapiradi. Bu AQShdagi, aholisi 100 % oʻz tilida gapiradigan, yagona mahalliy hindular tili hisoblanadi. Xavasupay tili, ikki qabila oʻrtasidagi koʻplab madaniy farqlarga qaramay, Valapay tiliga juda oʻxshaydi, (Kendall 1983: 5) va kamroq darajada Yavapay qabilasi tiliga oʻxshaydi. Marianna Mitun Xavasupai tilida grammatika, lugʻatlar va matnlarni nashr etgan (Mithun 1999: 578).

Diqqatga sazovor joylar

Qabilaning hududi ajoyib sharsharalar bilan ajralib turganligi tufayli sayyohlar ziyoratgohiga aylangan. Yana bir diqqatga sazovor joyi — Rancho-sharpadir Phantom Ranch. Mahalliy pochta hanuzgacha xachirlar orqali tashilganligi ham qiziqish uygʻotadi.

Yana qarang

• Katta Kanyon

Adabiyotlar

• „Men Katta Kanyonman: Xavosupai xalqining hikoyasi“ Hirst, Stiven, Arizona Press, 2007-yil
• „Havasupai tilining lugʻati“. Xinton, Leanne. Supai, Arizona, 1984-yil.
• „Gwe gnaavja“. Havasu Baaja / Havasupai qabilasi, Ikki tilli taʼlim dasturi. Supai, Arizona, 1985-yil.
• „Havsuw gwaawj tñudg siitja“. Havasupai ikki tilli taʼlim dasturi. Supai, Arizona 1970-yillar.
• „Baahj muhm hatm hwag gyu“. Xinton, Leanne va boshqalar, Havasupai ikki tilli taʼlim dasturi tomonidan tayyorlangan. Supai, Arizona, 1978-yil.
• „Tim: Tñuda Xobaja“. Hinton, Leanne va boshqalar, Havasupai ikki tilli taʼlim dasturi tomonidan tayyorlangan (mualliflar „Viya Tñudv Leanne Hinton-j, Rena Crook-m, Edith Putesoy-m hmug-g yoovjgwi. Klark Jek-j“). Supai, Arizona 1978-1984.
• Kendall, Marta B. 1983-yil. Yuman tillari. Janubi -gʻarbiy qismida, Alfonso Ortiz tomonidan tahrirlangan, pp. 4-12. Shimoliy Amerika hindularining qoʻllanmasi, Uilyam C. Sturtevant, bosh muharrir, jild. oʻn. Smitson instituti, Vashington, DC
• Mithun, Marianna. 1999-yil. Shimoliy Amerikaning mahalliy tillari. Kembrij universiteti matbuoti.

Havolalar

• Kamp Arizona-Havasupai lageri
• Havasupai bosh sahifasi (Wayback Machine saytida 2015-06-08 sanasida arxivlangan)
• Grand Canyon NP bosh sahifasi
• AZ Commerce (Wayback Machine saytida 2012-04-13 sanasida arxivlangan)
• Grand Canyon mehmonxonalari va sayohatlari
• Grand Canyon NP bosh sahifasi
• Ajoyib sarguzashtlar
• Havasupai bosh sahifasi (Wayback Machine saytida 2015-06-08 sanasida arxivlangan)
• Havasupai toshqinining maʼlumotlari, rasmlari va hikoyalari