Vatikan shahri bayrogʻi

Vatikan bayrogʻi
Mamlakat	Vatikan
Mutanosibligi	2:3
Qabul qilindi	7-iyun, 1929-yil (94 yil avval)

Vatikan bayrogʻi 1929-yil 7-iyunda, Papa Piy XI Italiya bilan Lateran shartnomasini imzolagan va Muqaddas Taxt tomonidan boshqariladigan yangi mustaqil davlatni yaratgan yili qabul qilingan. Vatikan bayrogʻi oldingi Papa davlatlarining 1808-yildagi sariq va oq bayrogʻi asosida yaratilgan boʻlib, keyinchalik unga papa tiarasi va kalitlari qoʻshilgan. Vatikan (va Muqaddas Taxt) ham uni Muqaddas Taxtning bayrogʻi deb ataydi.^[1]

Tavsifi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Bayroq ikkita vertikal tasmadan iborat boʻlib, biri oltin yoki sariq (koʻtaruvchi tomoni), ikkinchisi oq rangda boʻlib, markazda oq chiziqda joylashgan Sankt-Peter va Papa Tiarasining kesishgan kalitlari joylashgan. Kesilgan kalitlar oltin va kumush kalitlardan iborat boʻlib, unda kumush kalit oʻng holatda joylashtirilgan. Bayroqning kvadrat shaklida ekanligi haqidagi keng tarqalgan fikrga qaramay^[2] uning nisbati konstitutsiyada belgilanmagan.^[3]

Vatikan gerbi bayroqning oq yarmida mavjud. Gerb quyidagilardan iborat:

papa tiarasi (Pius XI pontifikati ostida ishlatilgan);
Iso Masih tomonidan Avliyo Butrusga berilgan Osmon kalitlarini ifodalovchi ikkita kalit (Matto Xushxabari 16:19 ga koʻra). Rim papalari Pyotrning vorisi sifatida qabul qilinadi va oltin va kumush kalitlar 13-asrdan beri Muqaddas Taxt ramzining muhim elementlari boʻlib kelgan. Oltin ruhiy kuchni, kumush kalit esa dunyoviy kuchni ifodalaydi. Vatikan gerbidagi kalitlarning tartibi Muqaddas Taxtning gerbining teskari tomonida boʻlib, ikki shaxsni farqlash uchun is^{[ <span title="This claim needs references to reliable sources. (February 2022)">iqtibos kerak</span> ]}hlatiladi.
kalitlarni bogʻlaydigan qizil tasma.

Bayroqning sariq va oq ranglari kalitlarga ham tegishli — geraldik terminologiyada sariq va oltin oʻrtasida ham, oq va kumush (argent) oʻrtasida ham farq yoʻq. Livanlik tarixchi Anis Freixaga koʻra, Argent rangi Livanning oq togʻlari va Bibliyadagi Miye ou Miye shahri bilan bogʻliqligi haqida xabar berilgan.

Oltin va oqni yonma-yon qoʻyish geraldikaning baʼzi qoidalarini buzish hisoblanadi;^[4] koʻz uchun bu ikki bandni farqlash qiyin boʻlishi mumkin.^[5] Armorist Bruno Xeym bayroqni kumush kalitlar oq maydonga qoʻyilgani uchun tanqid qildi va markazda Papa qoʻllari boʻlgan qizil qalqonda yangi bayroqni taklif qildi.^[6]

Foydalanish[tahrir | manbasini tahrirlash]

Bayroq butun dunyo boʻylab koʻplab katolik cherkovlari va muassasalarida, koʻpincha cherkov yoki muassasa joylashgan davlat bayrogʻi bilan birga koʻrsatiladi.

2018-yilda Rim papasi Frensisning Irlandiyaga tashrifi chogʻida Janubiy Dublin okrugi kengashi Vatikan bayrogʻini koʻtarishdan bosh tortdi; mahalliy yoqilgʻi quyish shoxobchasi bunga javoban bayroqni koʻtara boshladi.^[7]

Politsiya Shotlandiya bayroqlari roʻyxatiga Vatikan bayrogʻi kiritilgan; Shotlandiyada, ayniqsa Glazgoda mazhabparastlik keng tarqalgan va Vatikan bayrogʻi protestant qoʻshnilarini qoʻrqitish uchun katolik kimligining belgisi sifatida osib qoʻyilgan boʻlishi mumkin.^[8]

Tarix[tahrir | manbasini tahrirlash]

Papa davlatlari anʼanaviy ravishda Rim Senati va Rim xalqining anʼanaviy ranglari boʻlgan sariq va qizil kokadadan foydalanganlar. Biroq, bu ranglar bayroqlarda ishlatilmagan. 1808-yilda Papa Pius VII Vatikanning zodagon gvardiyasiga va boshqa qoʻshinlarga ularni Napoleon armiyasiga kiritilgan qoʻshinlardan farqlash uchun qizil rangni oq rangga almashtirishni buyurdi.^[9]

1803-yilda Papa davlatlari markazida Papa gerbi tasvirlangan oq savdo bayrogʻidan foydalanishni boshladilar. Ushbu bayroq 1815-yil 7-iyunda rasmiylashtirildi. 1825-yil 17-sentabrda u oʻz ranglarini kalit materiallaridan olgan sariq va oq bayroq bilan almashtirdi (oltin uchun sariq, kumush uchun oq).^[10] Bu ranglar, ehtimol, Palatin gvardiyasining 1808-yilgi bayrogʻidan olingan. Bu Papa davlatlari tomonidan ishlatiladigan birinchi ikki rangli bayroq va Vatikan shahrining zamonaviy bayrogʻining ajdodi edi.^[11] Savdogar bayrogʻi quruqlikda ham davlat bayrogʻi boʻlib xizmat qilgan.

1831-yildan boshlab papaning piyoda askarlari toʻrtburchak sariq va oq bayroqlarni koʻtardilar. Avvaliga ular diagonal boʻlingan, ammo 1849-yildan keyin ular savdogar bayrogʻi kabi vertikal ravishda boʻlingan. 1862-yilda qabul qilingan oxirgi piyoda rangi oddiy kvadrat oq va sariq bayroq edi.^[11]

1849-yil 8-fevralda Papa Piy IX Gaetada surgunda boʻlganida, Rim respublikasi eʼlon qilindi. Yangi hukumat bayrogʻi markaziy chiziqda „Dio e Popolo“ shiori tushirilgan Italiya uch rangli bayrogʻi edi. Papa hukumati va uning bayroqlari 1849-yil 2- iyulda tiklandi. 1870-yil 20-sentabrda Papa davlatlari Italiya tomonidan bosib olindi va sariq va oq bayroqlar rasmiy foydalanishdan chiqarildi.

1929-yilda Lateran shartnomasi imzolangandan soʻng, papa hokimiyati 1825-yilgi savdo bayrogʻidan yaqinda mustaqil boʻladigan Vatikan davlatining davlat bayrogʻi sifatida foydalanishga qaror qildi. Biroq, konstitutsiyadagi rasmiy rasmda shablon sifatida 1862-yilgi piyoda askarlar bayrogʻi kvadratining chizmasi ishlatilgan. Shartnoma 1929-yil 7-iyunda kuchga kirdi va u bilan birga yangi kvadrat shakldagi Vatikan bayrogʻi paydo boʻldi.^[12]

Galereya[tahrir | manbasini tahrirlash]

754-va 1803-yillar oraligʻida turli vaqt oraligʻida ishlatilgan Papa davlatlarining ranglari
Rim papasi Aleksandr VI bayrogʻi
Papa Leo X tomonidan qoʻllanilgan Medici qoʻllari tushirilgan bayroq
Varianti 1520-yillarda tasdiqlangan
Papa Klemens VII ning chiziqli bayrogʻi
Papalik Palazzo Farnese bayrogʻi
Papa davlatlarining bayrogʻi (1803-1825)
Papa davlatlarining bayrogʻi (1825-1870)
Rim Respublikasi bayrogʻi (19-asr)
Papa davlatlarining bayrogʻi (1808-1870)
Papa Zouaves bayrogʻi
Vatikan-shahar-oy-bayrogʻi
Vatikan bayrogʻi
Pontifik dengiz floti Petrus Paulus bayrogʻi

Yana qarang[tahrir | manbasini tahrirlash]

Papalik bayroqlari roʻyxati
Xristian bayroqlari tarixi
Xristian bayrogʻi
Vatikan shahriga oid maqolalar indeksi

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

↑ „United Nations to Raise Holy See Flag on September 25“. En.radiovaticana.va. Qaraldi: 2015-yil 20-oktyabr.
↑ „The Flag of the Vatican City“. — „The Vatican City State flag is square in shape, with yellow and white vertically divided on each side of the flag.“. Qaraldi: 2021-yil 26-sentyabr.
↑ „Legge fondamentale dello Stato della Città del Vaticano 26 novembre 2000“ (it). Qaraldi: 2021-yil 26-sentyabr.
↑ Flag of Vatican City
↑ Burgers, A. P.. The South African Flag Book: The History of South African Flags from Dias to Mandela. Protea Book House, 23-dekabr 2008-yil. ISBN 9781869191122.
↑ „Papal Heraldic Expert Wanted To Change The Vatican Flag“ (20-aprel 2019-yil).
↑ Finn. „South Dublin Council won't be flying the Vatican flag, but this Texaco is“. TheJournal.ie.
↑ „Flying Vatican flag in a 'provocative manner' could be a criminal act, say Scottish police“ (3-oktabr 2018-yil).
↑ „Bandiera pontificia“ (it). Stato della cità del Vaticano. — „Anticamente la bandiera dello Stato pontificio era giallorossa (o per meglio dire amaranto e rossa, colori derivati dai colori dello stemma della Santa Sede), i due colori tradizionali del Senato e del Popolo romano, che vennero tuttavia sostituiti con il bianco e il giallo nel 1808, allorché Pio VII“. 2008-yil 15-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2008-yil 9-iyul.
↑ Breschi. „Stato Pontifico“ (it). Qaraldi: 9-fevral 2014-yil.
↑ ^11,0 ^11,1 Becker. „Flag of Vatican City“. Qaraldi: 9-fevral 2014-yil. Manba xatosi: Invalid <ref> tag; name "vatflag" defined multiple times with different content
↑ Becker, Rev. Dr. William M. (Jan–Mar 2012). „The Vatican Flag: Proportions & Alternatives“ (PDF). NAVA News. Trenton, New Jersey: North American Vexillological Association. 6–iyun 2021–yilda asl nusxadan (PDF) arxivlandi. Qaraldi: 9–fevral 2014–yil.{{cite magazine}}: CS1 maint: date format ()

[1] „United Nations to Raise Holy See Flag on September 25“. En.radiovaticana.va. Qaraldi: 2015-yil 20-oktyabr.

[2] „The Flag of the Vatican City“. — „The Vatican City State flag is square in shape, with yellow and white vertically divided on each side of the flag.“. Qaraldi: 2021-yil 26-sentyabr.

[3] „Legge fondamentale dello Stato della Città del Vaticano 26 novembre 2000“ (it). Qaraldi: 2021-yil 26-sentyabr.

[4] Flag of Vatican City

[5] Burgers, A. P.. The South African Flag Book: The History of South African Flags from Dias to Mandela. Protea Book House, 23-dekabr 2008-yil. ISBN 9781869191122.

[6] „Papal Heraldic Expert Wanted To Change The Vatican Flag“ (20-aprel 2019-yil).

[7] Finn. „South Dublin Council won't be flying the Vatican flag, but this Texaco is“. TheJournal.ie.

[8] „Flying Vatican flag in a 'provocative manner' could be a criminal act, say Scottish police“ (3-oktabr 2018-yil).

[bandiera-9] „Bandiera pontificia“ (it). Stato della cità del Vaticano. — „Anticamente la bandiera dello Stato pontificio era giallorossa (o per meglio dire amaranto e rossa, colori derivati dai colori dello stemma della Santa Sede), i due colori tradizionali del Senato e del Popolo romano, che vennero tuttavia sostituiti con il bianco e il giallo nel 1808, allorché Pio VII“. 2008-yil 15-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2008-yil 9-iyul.

[breschi-10] Breschi. „Stato Pontifico“ (it). Qaraldi: 9-fevral 2014-yil.

[vatflag-11] 11,0 ^11,1 Becker. „Flag of Vatican City“. Qaraldi: 9-fevral 2014-yil. Manba xatosi: Invalid <ref> tag; name "vatflag" defined multiple times with different content

[12] Becker, Rev. Dr. William M. (Jan–Mar 2012). „The Vatican Flag: Proportions & Alternatives“ (PDF). NAVA News. Trenton, New Jersey: North American Vexillological Association. 6–iyun 2021–yilda asl nusxadan (PDF) arxivlandi. Qaraldi: 9–fevral 2014–yil.{{cite magazine}}: CS1 maint: date format ()

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]