USB Type-C

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
24 pinli USB Type-C ulagichi
MacBook noutbukidagi USB Type-C port (ulagich) va USB Type-C kabeli

USB Type-C yoki USB-C[1] (oʻqilishi:yu-ez-bi tayp si yoki yu-ez-bi si) – USB qurilmalar va USB kabellar uchun universal, ixcham, ikki tomonlama 24 pinli ulagich[2].

USB Type-C ulagichning 1.0 versiyasi USB Developers Forum tomonidan 2014-yil avgust oyida chop etilgan. USB 3.1 spetsifikatsiyasi bilan bir vaqtda ishlab chiqilgan.

USB Type-C ulagichidan periferiya qurilmalari va kompyuterlar foydalanishi mumkin. USB Type-C avvalgi USB standartlarining A va B tipi ulagichlari va kabellariga nisbatan yangi avloddir[3][4]. Oldingi versiyalardan farqli oʻlaroq, USB-C ulagichi gorizontal nosimmetrikdir va qurilmaga har ikki tomondan ulash imkoniyatini beradi.

USB Type-C ulagichidan foydalanish qurilmaning yuqori tezlikdagi USB 3.1 Gen1/Gen2 standarti yoki USB Power Delivery protokolini amalga oshirishiga kafolat bermaydi[5].

Spetsifikatsiyasi[tahrir | manbasini tahrirlash]

24 pinli ikki tomonlama ulagich juda ixcham, hajmi boʻyicha USB 2.0 standartidagi Micro-B ulagichlariga yaqin. Ulagichning oʻlchamlari 8,4 mm dan 2,6 mm gacha. Ulagich quvvat va tuproq uchun toʻrt juft kontaktdan, yuqori tezlikda maʼlumotlarni uzatish uchun ikkita differentsial juft D+/D−dan (juftlardan faqat bittasi USB Type-C kabeliga ulangan), toʻrtta differensial juftdan foydalanadi. SuperSpeed ​​yuqori tezlikdagi signallarini uzatish, ikkita yordamchi kontaktlar (yon tarmoqli), kabel yoʻnalishini aniqlash uchun ikkita konfiguratsiya pinlari, maxsus konfiguratsiya maʼlumotlar kanali (BMC kodlash – ikki fazali belgi kodi) va faol kabellar uchun +5 V quvvat pinlari[ 7][8][9]. Oldindan chiqarilgan qurilmalarni USB Type-C ulagichi bilan kompyuterga ulash uchun bir uchida A yoki B tipidagi vilka yoki ulagich, ikkinchi uchida USB Type-C vilkasi boʻlgan kabel yoki adapter kerak boʻladi. Standart USB Type-C ulagichiga ega adapterlarga ruxsat bermaydi, chunki ulardan foydalanish „koʻplab notoʻgʻri va potentsial xavfli“ kabel birikmalarini yaratishi mumkin[10].

Uchlarida ikkita USB-C vilkalari boʻlgan USB 3.1 kabeli spetsifikatsiyaga mos kelishi kerak – oʻtkazgichni oʻz ichiga olishi, faol boʻlishi, sotuvchi (VDM) tomonidan belgilanadigan kanal konfiguratsiyasi va xabarga qarab xususiyat identifikatorlari roʻyxatini koʻrsatadigan elektron identifikatsiya chipiga ega boʻlishi kerak. USB Power Delivery 2.0 spetsifikatsiyasidan. USB Type-C ulagichi asosiy quvvat manbaiga qoʻshimcha ravishda 5 V kuchlanishda 1,5 A yoki 3 A oqim bilan quvvat relslarini qoʻllab-quvvatlaydi. Elektr taʼminoti konfiguratsiya kanali orqali kuchaygan oqim haqida xabar berishi yoki konfiguratsiya pin (BMC kodlash) orqali USB Power Delivery spetsifikatsiyasini yoki VBUS pin orqali BFSK sifatida kodlangan eski signallarni qoʻllab-quvvatlashi kerak. SuperSpeed ​​boʻlmagan USB 2.0 kabeli, agar u 5A tokni oʻtkaza olmasa, elektron identifikatsiya chipini oʻz ichiga olmaydi.

Muqobil rejimlari[tahrir | manbasini tahrirlash]

USB Type-C ulagichi kontaktlari boshqa protokollar yordamida maʼlumotlarni uzatganda muqobil rejimlarda ham ishlaydi (inglizcha: alternate mode).

  1. DisplayPort alternativ rejimi[6];
  2. Muqobil rejim Mobile High-Definition Link (MHL)[7][8][9];
  3. Thunderbolt alternativ rejimi[10][11][12][13];
  4. HDMI muqobil rejimi[14][15][16][17].

DisplayPort va HDMI muqobil rejimlaridan foydalanish uchun uning jismoniy interfeysiga ulash uchun adapter kabelidan foydalaniladi. MHL va Thunderbolt (20Gbps) rejimlari uchun standart Type-C kabelidan foydalanish mumkin; Thunderbolt 3 yuqori tezlik rejimi (40Gbps), yuqori quvvatli USB Power Delivery 2.0 rejimlari uchun elektron chip bilan jihozlangan maxsus kabellar talab qilinadi.

Toʻrtta SuperSpeed juftligi va ikkita yon tarmoqli pinlari olinadigan kabellarni muqobil rejimda ishlatish uchun qoʻllash mumkin. Docking stansiyalari, qoʻshimcha qurilmalar va (doimiy) kabellar uchun siz ikkita D+/D-pin va bitta konfiguratsiya pinidan ham foydalanishingiz mumkin. Tartiblar vendor tomonidan belgilangan (VDM) konfiguratsiya yordamida pin orqali sozlanadi.

USB Type-C ulagichi boʻlgan har bir qurilmada barcha muqobil rejimlarni qoʻllash imkoniyati mavjud emas; Qoʻllab-quvvatlanadigan muqobil rejimlar ulagich yonidagi tegishli logotiplar bilan koʻrsatilgan[18] .

Hozirda ushbu ulagichni boshqa yuqori tezlikdagi ketma-ket protokollar, masalan, PCI Express va Base-T Ethernet[19] bilan ishlatish imkoniyati oʻrganilmoqda.

Qurilmadagi USB-C ulagichi.
Ulanish kabelidagi USB-C ulagichi.

Dasturiy taʼminotni qoʻllab-quvvatlash[tahrir | manbasini tahrirlash]

  • Linux 2.6.31 yadro versiyasidan beri USB 3.0 va 4.6 yadro versiyasidan beri USB 3.1 ni qoʻllab-quvvatlaydi.
  • Apple MacOS USB 3.1, USB Type-C, muqobil rejimlar va USB quvvat yetkazib berishni qoʻllab-quvvatlaydi[20].
  • Mobil qurilmalar uchun Microsoft Windows 10 va Microsoft Windows 10 USB 3.1, USB Type-C, Alternativ rejimlar, USB quvvat yetkazib berish, audio aksessuarlar va USB „Dual Role“ [21]ni qoʻllab-quvvatlaydi. Microsoft Windows 8.1 yangilanishlari USB Type-C[22]ni qoʻllab-quvvatladi.
  • Google Android 6 Marshmallow USB 3.1 va USB Type-C ni qoʻllab-quvvatlaydi[23].
  • Google Chrome OS Chromebook Pixel 2015 dan boshlab USB 3.1 va USB Type-C ni qoʻllab-quvvatlaydi va muqobil rejimlar va USB quvvat yetkazib berishni qoʻllab-quvvatlaydi[24].

Uskunalarni qoʻllab-quvvatlash[tahrir | manbasini tahrirlash]

2014-yildan keyin chiqarilgan platalar, noutbuklar, planshetlar, smartfonlar, qattiq disklar, USB hublar va boshqa qurilmalarning USB Type-C ulagichini qoʻllab-quvvatlaydigan xilma-xilligi asta-sekin oʻsib bormoqda.

Bir uchida USB Type-C vilkasi va boshqa tomonida standart A yoki Micro-B ulagichli nostandart kabellar konfiguratsiya kanallarini (CC) 10 kOhm tortishish rezistori orqali belgilangan 56-KOhm qarshilik oʻrniga elektr tarmogʻiga notoʻgʻri ulaydi. Natijada, kabelga ulangan qurilma ruxsat etilgan quvvatni notoʻgʻri aniqlaydi, bu bir qator mahsulotlar, jumladan Apple va Google mahsulotlari bilan notoʻgʻri ishlashga olib keladi va baʼzi hollarda kompyuterning quvvat manbai, hub yoki USB portiga zarar yetishiga olib keladi[25][26][27].

Baʼzi ishlab chiqaruvchilar, jumladan Apple, USB Type-C ulagichini belgilamaydi, bu esa mos keladigan tashqi qurilmalarni tanlashni qiyinlashtiradi[28].

2023-yilning sentabr oyida taqdim etilgan iPhone 15 qurilmasida, Apple tarixida birinchi marta iPhone qurilmasi USB Type-C ulagichidan foydalangan holda ishlab chiqarilishini eʼlon qildi[29]

Hukumat yordami[tahrir | manbasini tahrirlash]

Yevropa Ittifoqi mobil telefonlar, planshet, kompyuterlar, raqamli kameralar, naushniklar va oʻyin pristavkalari ishlab chiqaruvchilariga, 2024-yil 28-dekabrgacha simli zaryadlovchi qurilmalar uchun yagona port sifatida USB Type-C standartiga oʻtish majburiyatini yuklagan[30].

Yana qarang[tahrir | manbasini tahrirlash]

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  1. ↑ „Архивированная копия“. 2018-yil 5-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 4-noyabr.
  2. ↑ Hruska, Joel. „USB-C vs. USB 3.1: What's the difference?“. ExtremeTech (2015-yil 13-mart). 2015-yil 11-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 9-aprel.
  3. ↑ Ngo, Dong „USB Type-C: One cable to connect them all“. CNET. 2015-yil 7-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 18-iyun.
  4. ↑ „USB Type-C Connector Specifications Finalized“. AnandTech.com. 2017-yil 18-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 18-iyun.
  5. ↑ „USB Type-C Cable and Connector : Language Usage Guidelines from USB-IF“ (PDF). Usb.org. 2018-yil 5-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 18-iyun.
  6. ↑ „VESA® Brings DisplayPort™ to New USB Type-C Connector“. DisplayPort (2014-yil 22-sentyabr). 2015-yil 5-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 18-iyun.
  7. ↑ „MHL® – Expand Your World“. MHLTech.org. 2015-yil 2-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 18-iyun.
  8. ↑ „DisplayPort Alternate Mode for USB Type-C Announced - Video, Power, & Data All Over Type-C“. AnandTech.com. 2014-yil 18-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 18-iyun.
  9. ↑ „MHL® – Expand Your World“. MHLTech.org (2014-yil 17-noyabr). 2014-yil 29-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 18-iyun.
  10. ↑ „Thunderbolt 3 – The USB-C That Does It All | Thunderbolt Technology Community“. Thunderbolttechnology.net. 2015-yil 5-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 18-iyun.
  11. ↑ One port to rule them all: Thunderbolt 3 and USB Type-C join forces, qaraldi: 2015-06-02 „Источник“. 2015-yil 2-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2016-yil 16-sentyabr.
  12. ↑ Thunderbolt 3 is twice as fast and uses reversible USB-C, qaraldi: 2015-06-02 „Источник“. 2015-yil 14-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2016-yil 16-sentyabr.
  13. ↑ Thunderbolt 3 embraces USB Type-C connector, doubles bandwidth to 40Gbps, qaraldi: 2015-06-02 „Источник“. 2015-yil 3-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2016-yil 16-sentyabr.
  14. ↑ „HDMI Press Release: HDMI Releases Alternate Mode for USB Type-C™ Connector“. hdmi.org. 2018-yil 24-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2016-yil 16-sentyabr.
  15. ↑ „HDMI Alt Mode for USB Type-C Announced“. anandtech.com. 2016-yil 15-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2016-yil 16-sentyabr.
  16. ↑ „A new standard will allow your USB-C devices to connect to HDMI“. neowin.net. 2016-yil 24-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2016-yil 16-sentyabr.
  17. ↑ „HDMI Alt Mode for USB Type-C™ Connector“. hdmi.org. 2016-yil 19-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2016-yil 16-sentyabr.
  18. ↑ Cunningham, Andrew „USB 3.1 and Type-C: The only stuff at CES that everyone is going to use | Ars Technica UK“. ArsTechnica.co.uk (2015-yil 9-yanvar). 2015-yil 18-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 18-iyun.
  19. ↑ „[802.3_DIALOG USB-C Ethernet Alternate Mode“]. ieee (2015-yil 26-mart). 2016-yil 3-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2016-yil 16-sentyabr.
  20. ↑ „Using the USB-C port and adapters on your MacBook (Retina, 12-inch, Early 2015) - Apple Support“. Support.Apple.com (2015-yil 28-may). 2015-yil 19-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 18-iyun.
  21. ↑ „Windows support for USB Type-C connectors“. Microsoft MSDN. 2017-yil 24-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 30-sentyabr.
  22. ↑ „Update for USB Type-C billboard support and Kingston thumb drive is enumerated incorrectly in Windows“. 2015-yil 10-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 8-dekabr.
  23. ↑ „Android – Marshmallow“. 2019-yil 9-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 12-oktyabr.
  24. ↑ „Charge your Chromebook Pixel (2015)“. 2019-yil 11-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 31-oktyabr.
  25. ↑ Kif Leswing. „Google Engineer Reviews Defective USB Cables on Amazon - Fortune“. Fortune (2015-yil 5-noyabr). 2017-yil 2-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2016-yil 16-sentyabr.
  26. ↑ Universal Serial Bus Type-C Cable and Connector Specification Revision 1.1 (April 3, 2015), page 60, table 3-13, note 1
  27. ↑ „In response to the Type-C cable discussions“. oneplus.net. 2017-yil 24-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2016-yil 16-sentyabr.
  28. ↑ „Total Nightmare: USB-C and Thunderbolt 3“ (en). fosketts.net (2016-yil 29-oktyabr). 2016-yil 31-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2016-yil 31-oktyabr.
  29. ↑ „Apple внедрила USB-C в iPhone 15: какой путь прошли разъемы за 60 лет“ (2023-yil 13-sentyabr). Qaraldi: 2023-yil 11-oktyabr.
  30. ↑ „ЕС назвал крайний срок по внедрению USB Type-C как стандарта для зарядки электроники — 28 декабря 2024 года“. 2022-yil 11-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 11-dekabr.

Havolalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=USB_Type-C&oldid=3912643" dan olindi