Turgʻisin (qishloq)
Turgʻisin qozoqcha: Тұрғысын | |
|---|---|
| Qishloq | |
| 49°46′6.21″N 84°0′17.75″E / 49.7683917°N 84.0049306°E G OKoordinatalari: 49°46′6.21″N 84°0′17.75″E / 49.7683917°N 84.0049306°E G O | |
| Asos solingan | 1781 |
| Aholisi (2009) |
1 256 |
| Vaqt mintaqasi | UTCUTC+6:00 |
| Telefon kodi | +7 72335 |
| Pochta indeks(lar)i | 070829 |
| Avtomobil kodi | 16 (ранее F, U) |
|
| |
Turgʻisin (qozoqcha: Тұрғысын) — Qozogʻistonning Sharqiy Qozogʻiston viloyati Ziryanov tumanidagi qishloq. Turgʻisin (qishloq) QFYning maʼmuriy markazidagi punkti.
Geografik joylashuvi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Tuman markazi Ziryanov shahridan 28 km gʻarbda, daryo yaqinada joylashgan. Buqtirma.
Tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Chor hukumati Buqtirma viloyatidagi qochqin dehqonlar haqida 1740-yillarning oʻrtalarida ma'lum bo'lgan. Ammo ularning yashash joylarini topishning iloji boʻlmagan. Faqat 1761-yilda praporshik Grin Buqtirmaning irmogʻi boʻlmish Turg'isin daryosi yaqinida Eski imonlilarning yashirin manzilgohini (Buqtirma masonlar) topilgan. 1781-yilda Eski imonlilar qishlogʻi rasmiy hokimiyat tomonidan tan olingan. Qishloqdan oqib turgan daryo – Turg‘isin nomini olgan. Ziryanov konining oʻzlashtirilishi qishloqning ahamiyatini ancha oshirdi. Dehqonlar ham qishloq xoʻjaligi bilan band boʻlgan (ruda eksport qilish, yogʻoch kesish va boshqa ishlar) bilan shugʻullangan.
1897-yilgi aholini roʻyxatga olish ma'lumotlariga koʻra, qishloqda 944 kishi istiqomat qilgan. Qishloqda namozxona, savodxonlik maktabi, do‘kon, non do‘konlari bor edi. Qishloq Buqtirma volostidagi eng yirik qishloqlardan biriga aylangan. 1918-yilda Turgʻisinda qishloq soveti tashkil etilgan.
1902-yil mart oyida Turgʻisin daryosida GES quriladi. Ammo o'sha yilning may oyida suv toshqini tufayli elektr stantsiyasini yuvib ketgan. GES 1935-yil sentyabr oyida qayta tiklandi. Turgʻisin GESi Ziryanov tumanini elektr energiyasi bilan ta'minlash muammosini hal qilib berdi. Qudratli Ust-Kamenogorsk GESi va Buqtirma GESi ishga tushirilgandan keyin Turg'isin GESini ahamiyati sezilarli darajada pasayadi. 1957-yil 15-yildga kelib Turgʻisin GESi tugatildi.
Qishloqda yogʻoch sanoati korxonasi, “1-may”, “Qizil bayroq” kolxozlari, “Turgʻisin” sovxozlari tashkil etildi. SSSR parchalanishi bilan qishloqda iqtisodiyot tizimi toʻxtildi.
Aholisi[tahrir | manbasini tahrirlash]
1999-yilda qishloq aholisi 1677 kishini (844 erkak va 833 ayol) tashkil etdi[1]. 2009-yilgi aholini roʻyxatga olish ma'lumotlariga koʻra, qishloqda 1256 kishi (620 erkak va 636 ayol) istiqomat qilgan[1].
Iqtisodiyoti[tahrir | manbasini tahrirlash]
Hozirda qishloqda “Mirit” va “Turgeo” mas’uliyati cheklangan jamiyatlari asosan asalarichilik, o‘simlikchilik va chorvachilik bilan shug‘ullanib keladi.
Xususiy tomorqadan foydalanishda aholi qoramol, qoʻy, choʻchqa, parrandachilik bilan shugʻullanadi.Qishloqda asalarichilik rivojlangan.
Ijtimoiy sohasi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Qishloqda o‘rta maktab, oilaviy vrachlik punkti, pochta bo‘limlari mavjud.
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ 1,0 1,1 „Итоги Национальной переписи населения Республики Казахстан 2009 года“. Агентство Республики Казахстан по статистике. 2013-yil 13-mayda asl nusxadan arxivlangan.
Havolalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- Buqtirma eski imonlilari: Ekspeditsiya tadqiqot komissiyasi materiallari. L., 1930-yil
- Ingovatov V.Yu., Staruxin N.A. Altay jamoalari misolida qadimgi imonlilarning davlat hokimiyati bilan munosabatlari tarixi masalasiga // Qadimgi imonlilar: tarix, madaniyat, zamonaviylik. M., 1998-yil.
- Ziryanov, Komp.: S.E. Chernix, V.A. Gorbunov. - Olma-Ota : Qozog‘iston, 1991. 192 b. - ISBN 5-615-00857-1
- „деревня Тургусунская“.
[sayt ishlamaydi] 1899 -yilda Tomsk viloyatining aholi punktlari roʻyxatiga kiritilgan
- „Тургусунский сельский округ“. 2016-yil 4-martda asl nusxadan arxivlangan.
Ziryanov tumani hokimining veb-saytida