Tuproq namligi
Tuproqning namligi — tuproqqa xos xususiyat boʻlib, tarkibida turli toifadagi suvlar mavjudligi sabab boʻladi. Tuproq namligi namlikning turli miqdoriy koʻrsatkichlari bilan tavsiflanadi. Tuproqning namligini namlik sigʻimi bilan aralashtirib yubormaslik kerak.
Namlik koʻrsatkichlari
[tahrir | manbasini tahrirlash]Ogʻirlik namligi (w) — tuproq tarkibidagi nisbiy suv massasi (ogʻirlik) miqdori, son jihatdan tuproqdagi suv massasining (m w) tuproqning qattiq davri massasi (msk) nisbatiga teng: w= (m w / m sk)100. U birlikning foiz yoki nisbiy ulushlar kasrlarda ifodalanadi. Uning tuproqdagi miqdori 0 % dan (mutlaq quruq tuproq) tuproq turi va uning suv bilan toʻyinganlik darajasiga qarab oʻnlab va yuzlab foizgacha farq qilishi mumkin.
Hajmli namlik (wn) — tuproqdagi suv hajmining (Vw) butun tuproq hajmiga (Vtot) nisbatan son jihatdan teng boʻlgan tuproqdagi hajmli nisbiy suv miqdori: w n\u003d Vw./Vtot)100. U foizlarda (%) yoki nisbiy birlik ulushlarida (kasr) (birlik ulushi) ifodalanadi. Uning tuproqdagi miqdori 0 %dan (mutlaq quruq tuproq) suv bilan toʻliq toʻyinganlik holatiga qarab 100 % gacha farq qilishi mumkin.
Namlik dinamikasi
[tahrir | manbasini tahrirlash]Tuproq namligi, ayniqsa yuqori gorizontlarda yoki aeratsiya zonasida, odatda doimiy emas va tuproq joylashgan hududdagi turli shart-sharoitlarga qarab oʻzgarib turadi. U yil fasllari hamda turli xil texnogen omillarga bogʻliq ravishda oʻzgarib turadi. Tuproqning tabiiy koʻrinishida boʻlgan namunasidagi namlik tabiiy tuproq namligi deb ataladi.
Adabiyotlar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- Yershunoslik / Darslik. Ed. V. T. Trofimova, 6-nashr. — M.: Moskva davlat universiteti nashriyoti, 2005, 1024 p.
- Korolev V. A. Tuproqning namlik sigʻimi / Rus geologik entsiklopediyasi. Uch jildda. 1-jild (A-I). — M. — Sankt-Peterburg: VSEGEI nashriyoti, 2010. S. 198-199
- Muhandislik geologiyasi va ekologik geologiyaning asosiy tushunchalari : 280 ta asosiy atamalar. / Ed. V. T. Trofimova. — M., OAJ Geomarketing, 2012, 320 b.
Bu andozani aniqrogʻiga almashtirish kerak. |