Tuproq eroziyasi haqida

Tuproq eroziyasi – bu tuproqning yuqori qatlamining denudatsiyasi yoki oʻzgarishi. Bu tuproq degradatsiyasining bir shakli. Bu tabiiy jarayon eroziv moddalar, yaʼni suv, muz (muzliklar), qor, havo (shamol), oʻsimliklar va hayvonlarning (shu jumladan odamlar) dinamik faolligi tufayli yuzaga keladi. Ushbu agrentlarga koʻra, eroziya baʼzan suv eroziyasi, muzlik eroziyasi, qor eroziyasi, shamol (eol) eroziyasi, zoogen eroziya va tuproq eroziyasi kabi antropogen eroziyaga boʻlinadi^[1]. Tuproq eroziyasi nisbatan sezilmasdan davom etuvchi sekin jarayon boʻlishi mumkin yoki u qoʻrqinchli tezlikda sodir boʻlib, ustki qatlamning jiddiy yoʻqolishiga olib kelishi mumkin. Qishloq xoʻjaligi yerlaridan tuproqning yoʻqolishi oʻsimlik ishlab chiqarish salohiyatining pasayishi, yer usti suvlari sifatining pasayishi va drenaj tarmoqlarining shikastlanishida aks etishi mumkin.

Inson faoliyati butun dunyo boʻylab eroziya sodir boʻlish tezligidan 10-50 baravar oshdi. Joylardagi taʼsirlar qishloq xoʻjaligi mahsuldorligining pasayishi va (tabiiy landshaftlarda) tuproqning ozuqa moddalariga boy yuqori qatlamlarini yoʻqotish tufayli ekologik buzilishlarni oʻz ichiga oladi. Baʼzi hollarda, yakuniy natija choʻllanishdir . Bundan tashqari taʼsirlar suv yoʻllarining choʻkishi va suv havzalarining evtrofikatsiyasi, shuningdek, yoʻllar va uylarning choʻkindi bilan bogʻliq shikastlanishini oʻz ichiga oladi. Suv va shamol eroziyasi yer degradatsiyasining ikkita asosiy sababidir. Ular degradatsiyaga uchragan yerlarning global hajmining qariyb 84% uchun javobgardir, bu esa haddan tashqari eroziyani butun dunyodagi eng muhim ekologik muammolardan biriga aylantiradi.^[2]^[3]^[4]

↑ Apollo, M., Andreychouk, V., Bhattarai, S.S. (2018-03-24). „Short-Term Impacts of Livestock Grazing on Vegetation & Track Formation in a High Mountain Environment“. Sustainability. 10-jild, № 4. 951-bet. doi:10.3390/su10040951. ISSN 2071-1050.{{cite magazine}}: CS1 maint: multiple names: authors list ()
↑ Blanco, Humberto „Soil and water conservation“,. Principles of Soil Conservation & Management. Springer, 2010 — 2 bet. ISBN 978-90-481-8529-0.
↑ Toy, Terrence J.. Soil Erosion: Processes, Prediction, Measurement, and Control. John Wiley & Sons, 2002 — 1 bet. ISBN 978-0-471-38369-7.
↑ Pimentel, David (2006-02-01). „Soil Erosion: A Food and Environmental Threat“. Environment, Development and Sustainability (inglizcha). 8-jild, № 1. 119–137-bet. doi:10.1007/s10668-005-1262-8. ISSN 1573-2975.

[dx.doi.org-1] Apollo, M., Andreychouk, V., Bhattarai, S.S. (2018-03-24). „Short-Term Impacts of Livestock Grazing on Vegetation & Track Formation in a High Mountain Environment“. Sustainability. 10-jild, № 4. 951-bet. doi:10.3390/su10040951. ISSN 2071-1050.{{cite magazine}}: CS1 maint: multiple names: authors list ()

[Springer-2] Blanco, Humberto „Soil and water conservation“,. Principles of Soil Conservation & Management. Springer, 2010 — 2 bet. ISBN 978-90-481-8529-0.

[toy-2002-p1-3] Toy, Terrence J.. Soil Erosion: Processes, Prediction, Measurement, and Control. John Wiley & Sons, 2002 — 1 bet. ISBN 978-0-471-38369-7.

[4] Pimentel, David (2006-02-01). „Soil Erosion: A Food and Environmental Threat“. Environment, Development and Sustainability (inglizcha). 8-jild, № 1. 119–137-bet. doi:10.1007/s10668-005-1262-8. ISSN 1573-2975.

[1]

[2]

[3]

[4]