Tokugava Yosimune

Tokugava Yosimune
	徳川吉宗
Syogun
	Mansab davri; 1716 – 1745
Monarx	Nakamikado; Sakuramachi;
Oʻtmishdoshi	Tokugava Ietsugu
Vorisi	Tokugava Iesige
Shaxsiy maʼlumotlari
Tavalludi	27-noyabr 1684-yil
Vafoti	12-iyul 1751-yil ; (66 yoshda)
Millati	yapon
Bolalari	Tokugava Ieshige; Tokugava Munetake; Tokugava Munetada; Yosihime; va boshqalar...
Otasi	Tokugava Mitsusada
Kasbi	syogun
Dini	sintoizm
Imzosi
Unvoni	ogosho

Tokugava Yosimune (yaponcha: 徳川吉宗^?, 1684-yil 27-noyabr – 1751-yil 12-iyul) Yaponiyaning Tokugava syogunligini 1716-yildan 1745-yilgacha boshqargan syogun. Uning otasi Tokugava Mitsusada, bobosi Tokugava Yorinobu va katta bobosi Tokugava Ieyasu hisoblanadi.

Nasabi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Yosimune hech qanday sobiq syogunning oʻgʻli boʻlmagan. Aksincha, u Tokugava urugʻining kadet boʻlimining aʼzosi edi. Tokugava syogulignining asoschisi, 1219-yilda Minamoto shajarasi yoʻq boʻlib ketganidan yaxshi xabardor boʻlgan Tokugava Ieyasu, uning toʻgʻridan-toʻgʻri avlodlari oʻlib ketishi va Tokugava oilasini yoʻq boʻlib ketish xavfi ostida qolishi mumkinligini tushungan edi. Shunday qilib, uning oʻgʻli Tokugava Hidetada ikkinchi syogun boʻlsa-da, u erkak merosxoʻr boʻlmasa, syogun bilan taʼminlaydigan gosanke, irsiy uylarni qurish uchun yana uchta oʻgʻlini tanladi. Uchta gosanke Ovari, Kii va Mito shoxlari edi.

Yosimune Kii tarmogʻidan edi. Kii uyining asoschisi Tokugava Ieyasu oʻgʻillaridan biri Tokugava Yorinobu edi. Ieyasu uni Kii daimyosi etib tayinladi. Yorinobuning oʻrniga oʻgʻli Tokugava Mitsusada keldi. Mitsusadaning ikkita oʻgʻli uning oʻrnini egalladi va ular vafot etganida, Mitsusadaning toʻrtinchi oʻgʻli Tokugava Yosimune 1705-yilda Kii daimyosi, Keyinchalik u syogun boʻladi.

Yosimune Tokugava syogunlari bilan chambarchas bogʻliq edi. Uning bobosi Tokugava Yorinobu ikkinchi syogun Tokugava Hidetadaning ukasi, Yosimunening otasi Tokugava Mitsusada uchinchi syogun Tokugava Iemitsuning birinchi amakivachchasi edi. Shunday qilib, Yosimune toʻrtinchi va beshinchi syogun (ikkalasi aka-uka) Tokugava Ietsuna va Tokugava Tsunayosining ikkinchi amakivachchasi, yana, Tokugava Ienobuning oʻgʻli boʻlgan syogun Tokugava Tsunasigening ikkinchi amakivachchasi edi.

Yoahligi (1684—1716)[tahrir | manbasini tahrirlash]

Tokugava Yosimune 1684-yilda otasi Tokugava Mitsusada tomonidan boshqariladigan Kii boy hududida tugʻilgan. Yoshimunening bolalikdagi ismi Tokugava Genroku (徳川源六). Oʻsha paytda uning ikkinchi amakivachchasi Tokugava Tsunayosi Edoda syogun sifatida hukmron boʻlgan. Kiining 500 000 kokudan ortiq boy hudud bor edi, lekin u qarzdor hudud hisoblangan. Hatto Mitsusada davrida ham Kii katta qarzga botgan va syogunlikga katta ulush toʻlashi kerak edi.

1697-yilda Genroku oʻtish marosimlarini oʻtkazdi va Tokugava Sinnosuke (徳川新之助) ismini oldi. 1705-yilda endigina 21 yoshga toʻlgan Shinnosukening otasi Mitsusada va ikkita katta akasi vafot etadi. Shunday qilib, hukmron syogun Tokugava Tsunayosi uni Kii daimyosi etib tayinladi. U Tokugava Yorimasa (頼方) ismini oladi va viloyatni boshqara boshlaydi. Uning davriga kelib ham domenning syogunlikka toʻlash kerak boʻlgan qarz oshib boraveradi. 1707-yildagi sunami Kii provinsiyasining qirgʻoqboʻyi hududlarida koʻplab hududlarni vayron qilib, koʻp odamlar halok qiladi, bu esa vaziyatni yanada oʻgʻirlashtiradi. Yorimasa Edo rahbariyatiga tayanib Kiidagi vaziyatni barqarorlashtirish uchun qoʻlidan kelganicha harakat qildi.

1712-yilda syogun Ienobu vafot etdi va uning oʻrniga uning oʻgʻli syogun Tokugava Ietsugu keldi. Yorimasa Edodagi Arai Hakuseki kabi konservativ konfutsiychilarga tayanmasligiga qaror qildi va Kii domenini barqarorlashtirish uchun qoʻlidan kelganini qildi. Oʻzgarishlarni amalga oshirishdan oldin, 1716-yil boshida syogun Ietsugu vafot etadi. U bor-yoʻgʻi yetti yoshda edi va oʻzidan merosxoʻr qoldirmaydi, shuning uchun syogunlik boshqaruvi kursant qatorlaridan biridan keyingi syogunni tanlaydi.

Oilasi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Otasi: Tokugava Mitsusada
Onasi: Oyuri no Kata keyinroq Joenin (1655—1726)
Tutingan aka-ukalar:
- Tokugava Tsunanori (1665—1705) Kisuning 4-daimyosi va 5-syogun Tokugava Tsunayosining qizi Tsuruximega uylandi.
- Jirokichi
- Tokugava Yorimoto (1680—1705) Kisuning 5-daimyosi
- Sakae-Hime Yonezava domenidan Uesugi Tsunanori bilan turmush qurdi
- Norihime Ichidzo Kaneteruga uylandi
- Tsunahime
- Ikuhime Satake Yoshimitsuga uylandi
Xotini: Fusimi-no-Miya Masako (1691—1710), keyinroq Kontokuin
Kanizaklari:
- Osuma no Kata (1688—1713), keyinchalik Sintokuin
- Okon no Kata (1696—1723), keyinroq Hontokuin
- Oume no Kata keyinroq Shinshinʼin (1700—1721)
- Okume no Kata keyin Kakudzuin (1697—1777)
- Osatsu no Kata
Bolalari:
- Tokugava Iesige Osuma no Kataning farzandi
- Tokugawa Munetake Okon no Kataning farzandi
- Tokugava Gendzo (1719—1720) Oumening farzandi
- Tokugava Munetada Oumening farzandi
- Yosihime (1721—1722) keyinchalik Dendzuin, Okumening farzandi
Noqonuniy oʻgʻli: Tenichi (onasi Sirabyosi edi; Yosimune hukmronligi davrida oʻlimga hukm qilingan)
asrab olingan qizlar:
- Tonehime, Sendai domenidan Sana Munemuraga turmushga chiqqan
- Takehime (1705—1772), Hirosada Seikanʼinning qizi va Tokugava Tsunayosi tomonidan asrab olingan va keyinchalik Joganin nomi bilan tanilgan Satsuma domenidan Shimazu Tsugutoyoga turmushga chiqqan, Kikuhime ismli bir qizi bor.

Syogunlik davri (1716—1745)[tahrir | manbasini tahrirlash]

Yosimune Sotoku −1da sogun lavozimini egalladi (1716)^[1]. Uning syogun davri 30 yil davom etdi. Yosimune Tokugava syogunlarining eng yaxshilaridan biri hisoblanadi^[2].

Yosimune gosankeni koʻpaytirish (yoki oʻrnini bosish) uchun gosankyoni yaratdi. Uning ikkita oʻgʻli oʻz vorisi Iesigening ikkinchi oʻgʻli bilan birgalikda Tayasu, Hitotsubashi va Simizu shajaralarining asoschilariga aylandi. Gosankedan farqli oʻlaroq, ular domenlarni boshqarmadilar. Shunga qaramay, ular Tokugava hukmronligining oxirigacha mashhur boʻlib qoldilar va keyinchalik baʼzi syogunlar Xitotsubashi shajarasidan ham tanlangan.

Yosimune moliyaviy islohotlari bilan mashhur. U konservativ maslahatchi boʻlmish Arai Hakusekini ishdan boʻshatadi va u Kyoho islohotlari deb nomlana boshladi.

Yosimune, shuningdek, yapon qilichbozlik anʼanasini qayta tiklashga harakat qildi. Edo davrining boshidan beri temirchilar uchun mablagʻ yoʻqligi sababli tirikchilik qilish va daimyolar tomonidan qoʻllab-quvvatlanishi juda qiyin edi. Ammo Yosimune bu vaziyatdan juda norozi boʻladi, chunki ustalar mahorati pasayishiga olib kelgandi. Shunday qilib, u 1721-yilda buyuk tanlov uchun daimyo feodallar yer-mulklaridan temirchilarni yigʻdi. Toʻrtta gʻolibning barchasi buyuk ustalar edi: Mondo no So Masakiyo (主水正正清), Ippei Yasuyo (一平安代), 4-avlod Nanki Sigekuni (南紀重国) va Nobukuni Shigekane (信国重包). Ammo zamonaviy Yaponiyadagi turnirlar kabi qiziqish uygʻotish yaxshi bermaydi.

Yosimune, shuningdek, butun Yaponiya boʻylab eng yaxshi va eng mashhur qilichlarni sanab oʻtgan Kyoho Meibutsu Cho (享保名物帳) toʻplamini tuzishni buyurdi. Ushbu kitob Nihonto tarixining Sisinto davrining boshlanishiga imkon berdi va Yaponiya taslim boʻlishidan oldin va keyin nihonto anʼanasini himoya qilgan Gassan maktabiga bilvosita hissa qoʻshdi.

1640-yildan beri xorijiy kitoblar qatʼiyan taqiqlangan boʻlsa-da, Yosimune 1720-yilda qoidalarni yumshatib, Yaponiyaga xorijiy kitoblar va ularning tarjimalari oqimi kirib kelishiga ruxsat beradi va gʻarbshunoslik yoki rangakuni rivojlanishiboshladi^[3]. Yosimunening qoidalarni yengillashishiga astronom va faylasuf Nishikava Jokenning uning oldida oʻqigan bir qator maʼruzalari taʼsir qilgan boʻlishi mumkin^[3].

Ogosho (1745—1751)[tahrir | manbasini tahrirlash]

1745-yilda Yosimune nafaqaga chiqdi, ogosho unvonini oldi va davlat lavozimini katta oʻgʻliga qoldirdi. Bu unvon Tokugava Ieyasu oʻz oʻgʻli Hidetada foydasiga nafaqaga chiqqanida ham xuddi shunday unvonni olgan.

Yosimune Kanʼen-4 yilning 5 oyining 20-kuni (1751-yil 12-iyul) vafot etdi.^[4] Uning buddist nomi Yutokuin edi va u Kanʼei-dzida dafn etilgan.

Taniqli avlodlari[tahrir | manbasini tahrirlash]

Tokugava Iesige

Tokugava Sigeyosi
Tokugava Ieharu
- Tokugava Iemoto (1762—1779)
- Tokugava Teydziro (1762—1763)
- Manjuhime (1761—1773)
- Chiyohime (1756—1757)

Tokugava Munetada

Yasuhime, Shimazu Sigehidega turmushga chiqqan
Sennosuke
Matsudaira Sigemasa
Kanejiro
Kenzaburo
Kuroda Haruyuki (1753—1781)
- Morosaburo
Matsudaira Shigetomi
- Matsudaira Haruyoshi
  - Matsudaira Naritaka
  - Ogimaru
  - 3 qizi qornida vafot etgan
  - Zendo
  - Norihime, Abe Masahiroga turmushga chiqqan
  - Matsudaira Naritsugu
    - Kikuhime
    - Yosimaru
    - Kuninosuke
Tokugava Harusada
- Kiihime, Hosokava Naritatsuga turmushga chiqqan
- Tokugawa Ienari
- Matsudaira Yosisue (1785—1804)
- Kuroda Naritaka (1777—1795)
  - Kuroda Narikiyo (1795—1851)
    - Junhime, Kuroda Nagahiroga turmushga chiqqan
- Tokugava Harukuni (1776—1793)
  - Tokugava Naritomo
- Tokugava Nariatsu
  - Katsuchiyo
  - Tokugava Narinori (1803—1830)
  - Nobunosuke
  - Rikihime, Arima Yorinoriga turmushga chiqqan
  - Kikuhime, Okudaira Nobumasaga turmushga chiqqan
  - Tsunehime (1805—1858),Shimazu Nariakiraga turmushga chiqqan
    - Kikusaburo
- Tokugava Narimasa
  - Kinhime (1800—1830), Hitotsubasi-Tokugava oilasidan boʻlmish Tokugava Narinoriga turmushga chiqqan
  - Sizuhime (1803—1803)
  - Tokugava Masatoki (1805—1839)
  - Naohime (1807—1872), Tokugawa Naritakagq turmushga chiqqan
  - Takesisuke (1799—1800)
  - Tsuhime (1800—1801)
  - Hi-hime (1805—1860), Kuvana domenidan boʻlmish Matsudaira Sadamachiga turmushga chiqqan
  - Aihime (1813—1832), Tokugava Nariharuga turmushga chiqqan
  - Tokugava Yosihisa (1823—1847), Hitotsubasi-Tokugawa oilasidan
  - Sonosuke (1824—1825)
  - Miru’in (1807—1807)
  - Kenzaburo (1814—1817)
  - Suruda-hime (1807—1820), Tsugaru Nobuyukiga turmushga chiqqan
  - Kinhime (1809—1851), Tsugaru Nobuyukiga turmushga chiqqan
  - Kihime (1811—1817), Kuvana domenidan boʻlmish Matsudaira Sadakazuga turmushga chiqqan
  - San-sen hime (1818—1820)
  - Sendzuhime (1821—1860), Hamada domenidan boʻlmish Matsudaira Takesigega turmushga chiqqan
  - Tsunehime (1815—1819)
  - Tosihime (1816—1818)
  - Tokugava Narikura (1818—1837), Hitotsubasi-Tokugava oilasidan
  - Junhime (1821—1906),Yanagava domenidan boʻlmish Tachibana Akitomoga turmushga chiqqan
  - Yaehime (1823—1826)
  - Ikunosuke (1825—1826)
  - Itarihime (1824—1826)
    - Fudehime (1830—1886), Nabesima Naomasaga turmushga chiqqan
    - Tokugava Yositsugu
  - Matsudaira Sungaku
    - Rokunosuke (1872)
    - Naohime (1873)
    - Kotai (1875)
    - Yasuhime (1860—1865)
    - Sadahime (1865)
    - Setsuko (1876—1936) married Matsudaira Yasutaka
    - Matsudaira Yoshichika, Ovari Tokugava tarmogʻidan
    - Chiyoko, Sanjo Kinyoshiga turmushga chiqqan
    - Matsudaira Yoshitami
      - Matsudaira Nagayosi
    - Masako, Mori Goroga turmushga chiqqan
      - Mori Motoyosi
    - Satoko (1878—1955), Atsushi Tokuga turmushga chiqqan
      - Tokugava Yosihiro
      - Tokugava Yositomi
      - Tokugava Yoshinao
      - Tokugava Yositomo
      - Tokugava Hisako
      - Tokugava Yosikuni
      - Tokugava Kivako, Todo Toyotoraga turmushga chiqqan
  - Tokugava Yosiyori, Tayasu-Tokugava oilasidan
    - Haruhime (1868—1868)
    - Okimaru (1871—1871)
    - Ryumaro (1862—1862)
    - Sizuhime (1866—1912), Sakai Tadazumiga turmushga chiqqan
    - Kagahime (1867—1868)
    - Kikuhime (1856—1865)
    - Tokugawa Takachiyo
    - Shiunʼin (1862—1862)
    - Tokugava Iesato
    - Tokugava Yorimichi (1872—1925), Kii-Tokugava oilasidan
      - Senman
      - Tokugava Haru
      - Tokugava Yorisada
        Tokugava Yoriaki
        
        Takako, Tokugava Tsuyoshiga turmushga chiqqan
    - Tokugawa Satotaka
      - Sumiko, kyokolik Naoyoshi Mizoguchiga turmushga chiqqan
      - Tokiko, Tsuchiya Kennaoga turmushga chiqqan
      - Tsuyako, Tachibana Kantokuga turmushga chiqqan
      - Keiko, Okubo Kanʼichiga turmushga chiqqan
      - Shuko, Matsudo-Tokugava oilasidan boʻlmish Tokugava Takesadaga turmushga chiqqan
        Tokugava Hirotake
      - Satonari Tokugawa
        Munefusa Tokugava
        
        Masako, Ovari-Tokugava oilasidan boʻlmish Tokugava Yosiyasuga turmushga chiqqan
        
        Tokugava Munemasa (1930—1999)
        
        Tokugava Munehiro
        
        Sumiko, Hitoguchi Michiobuga turmushga chiqqan
        
        Matsudaira Munetosi (tugʻ.1940-yil)
        Matsudaira Teruyasu
        
        Matsudaira Satoko
        
        Matsudaira Uketamasa
  - Ryohime (1808—1890), Sakai Tadaakiga turmushga chiqqan
    - Sakai Tadamichi
      - Sakai Tadahisa
        Kikuko, Sakai Tadaatsuga turmushga chiqqan
        
        Masako, Sadzi Hidesatoga turmushga chiqqan
        
        Kimiko, Simohara Hideoga turmushga chiqqan
        
        Kokiko, Saeki Teruakiga turmushga chiqqan
        
        Satoko, Takegava Junpeiga turmushga chiqqan
        
        Kishiko, Saeki Tomoakiga turmushga chiqqan
        
        Hisako
        
        Kivako
      - Sakai Tadanaga
        Kiyoko, Nishio Nakamitsuga turmushga chiqqan
        
        Kazuk, Omura Junyukiga turmushga chiqqan
        
        Chizuyo,Sakai Tadayasuga turmushga chiqqan
        Sumiko, Ogoshi Tsuyosiga turmushga chiqqan
        
        Tsuruko, Oguri Katsuhidega turmushga chiqqan
        
        Sakai Tadaharu
        
        Sakai Tadaakira
        Sakai Tadahisa
        
        Sakai Tadahito
        
        Noriko, Fudzi Mitsunagaga turmushga chiqqan
        
        Mashiko, Isihara Sigechikaga turmushga chiqqan

Tokugava Munetake

Mikuzumi (1747—1753)
Tanehime (1765—1794) Tokugava Harutomiga turmushga chiqqan
Sadahime (1767—1813) Matsudari Xaruyoshiga turmushga chiqqan
Otogiku (1752—1753)
Osamuhime (1756—1820) Sakai Tadanori bilan turmush qurgan
Keydziro (1745—1753)
Tokugava Haruaki
Makotohime (1741—1759), Sigemuraning kelini
Yuhime (1743—1743)
Tetsunosuke (1747—1752)
Shukuhime (1744—1815), Nabesima Sigeharuga turmushga chiqqan
Setsuhime (1756—1815), Mori Hauchikaga turmushga chiqqan
Nakaxime (1751—1779) Ikeda Shigenobuga uylandi
- Ikeda Haruyuki (1765—1781)
Matsudaira Sadakuni (1757—1804) Iyo-Matsuyama domenini meros qilib oldi.
- Matsudaira Sadanori (1793—1803)
- qizi Sakai Tadayori turmushga chiqdi
- Matsudaira Sadamichi (1805—1835)
  - qizi Hisamatsu-Matsudaira oilasidan Matsudaira Katsusigega turmushga chiqdi
Matsudaira Sadanobu
- qizi Kato Yasuzumiga uylangan
- qizi Matsudaira Terutake turmushga chiqdi
- Fukuhime Matsudaira Sadanori bilan turmush qurdi
- qizi Matsura Hiromga turmushga chiqdi
- Kotoxime Nagaoka domenidan Makino Tadatsune bilan turmush qurdi, keyinchalik Naito Nobuatsuga turmushga chiqqan.
  - Naito Nobuchika
    - Naito Nobunin
- Sanada Yukitsura (1791—1852)
  - qizi Fukuchiyama domenidan Kutsuki Tsunaedaga turmushga chiqqan
  - Sanada Yukiyoshi (1814—1844)
    - Sadahime Kuvana domenidan Matsudaira Sadamichiga uylandi
    - Sanada Yukinori (1836—1869)
      - Masahime Ishikava Shigenori bilan turmush qurdi
      - Yoshixime Honda Tadaatsuga uylandi
      - Sanada Yukiyo (1870—1948)
        Sanada Yukikuni
        
        Sanada Yukikazu
- qizi, Suva Tadahiroga turmushga chiqdi
  - Suva Tadamori
- Matsudaira Sadanaga
  - Matsudaira Chikayoshi
  - Matsudaira Sadakazu (1812—1841)
    - Toyoko Kuroda Nagatomoga turmushga chiqqan
    - Matsudaira Sadamichi (1834—1859)
      - Hatsuko Matsudaira Sadaakiga turmushga chiqqan
      - Matsudaira Sadanori (1857—1899)
        Eiko Matsudaira Sadaharuga turmushga chiqqan
  - Itakura Katsukiyo
    - Itakura Katsukira
  - Toki Yoriyuki (1826—1873)
    - Sugoko Ohara Sigetomoga turmushga chiqqan
    - Suzuko Tamura Takaakiga turmushga chiqqan
    - Tori Yorioki (1848—1911)
      - qizi Oyamada Nobukuraga turmushga chiqdi
      - qizi Okubo Tatsuga turmushga chiqdi
      - Tori Yoritosi (vaf. 1911)
      - Tori Yuki (vaf. 1918-yil)

Yoshimune hukmronligi davri[tahrir | manbasini tahrirlash]

Yosimune syogun boʻlgan yillar aniqroq bir necha davr nomi yoki nengō bilan belgilanadi^[1].

Sotoku (1711—1716)
Kyoho (1716—1736)
Genbun (1736—1741)
Kanpo (1741—1744)
Enkyo (1744—1748)

Ajdodlari[tahrir | manbasini tahrirlash]

16. Matsudaira Hirotada (1526—1549)

8. Tokugava Ieyasu, Tokugava syogunligining 1-syoguni (1543—1616)

17. O-dainokata (1528—1602)

4. Tokugava Yorinobu, Kishuning 1-daimyosi;(1602—1671)

18. Masaki Yoritada (1551—1622)

9. Yodzuin (1580—1653)

19. Hodzo

2. Tokugava Mitsusada, Kishu domenining 2-daimyosi (1627—1705)

5. Nakagava-dono

1. Tokugava Yosimune, Tokugava syogunligining 8-syoguni

3. Joenin (1655—1726)

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

↑ ^1,0 ^1,1 Titsingh, Isaac. (1834). Annales des empereurs du Japon, p. 417.
↑ Screech, T. (2006). Secret Memoirs of the Shoguns: Isaac Titsingh and Japan, 1779-1822. pp. 99, 238.
↑ ^3,0 ^3,1 Josephson, Jason. The Invention of Religion in Japan. Chicago: University of Chicago Press, 2012 — 106 bet. ISBN 9780226412351.
↑ Screech, p. 128.

[t417-1] 1,0 ^1,1 Titsingh, Isaac. (1834). Annales des empereurs du Japon, p. 417.

[2] Screech, T. (2006). Secret Memoirs of the Shoguns: Isaac Titsingh and Japan, 1779-1822. pp. 99, 238.

[Josephson-3] 3,0 ^3,1 Josephson, Jason. The Invention of Religion in Japan. Chicago: University of Chicago Press, 2012 — 106 bet. ISBN 9780226412351.

[4] Screech, p. 128.

[1]

[2]

[3]

[4]