Tatjana Ždanoka
| Tatjana ŽdanokaTatjana Ždanoka | |
|---|---|
| Shaxsiy maʼlumotlari | |
| Tavalludi |
8-may 1950-yil Riga, Soviet Union |
| Fuqaroligi |
USSR (until 1991) stateless (1991—1996) Latvia (since 1996) |
| Siyosiy partiyasi |
Latvian Russian Union (since 2014) For Human Rights in a United Latvia (2007–2014-yillar) Equal Rights (1993–2007-yillar) Communist Party of Latvia (1971—1991-yillar) |
| Boshqa siyosiy birlashmalari |
European Free Alliance (2008-2022-yillarda) |
| Turmush oʻrtogʻi | Aleksandr Zhdanok (divorced) |
| Onasi | Tamara Ivanovna |
| Otasi | Arkady Khesin |
| Alma mater | Latvian State University |
Tatjana Ždanoka[1]yoki Tatyana Zhdanok[2](ruscha: Татья́на Арка́дьевна Ждано́к, Tatyana Arkadyevna Jdanok; Tatyana Khesin (Xesin) 1950-yil 8-mayda Riga shahrida tugʻilgan) — latviyalik siyosatchi, Yevropa parlamenti deputati. U 1993-yildan beri Latviya Rossiya Ittifoqi va uning oldingi partiyalari (Birlashgan Latviyada Teng huquqlar va inson huquqlari uchun) ham raisi boʻlib ishlaydi.
Siyosiy rahbarligi[tahrir | manbasini tahrirlash]
1988-yildan 1989-yilgacha u Latviyaning Sovet Ittifoqidan mustaqil boʻlishiga va tez bozor islohotlariga qarshi boʻlgan „Interfront“ siyosiy tashkiloti rahbarlaridan biri boʻlgan. U 1991-yil yanvar oyidan keyin partiya rahbariyati Latviya SSR hukumatiga qarshi davlat toʻntarishiga chaqirgandan keyin (mustaqillikni tiklashga qarshi) Latviya Kommunistik partiyasida faol boʻlib qoladi. 1997-yilda Ždanoka Riga munitsipal kengashiga saylangan, ammo 1999-yilda Kengashdagi mandatdan mahrum qilingan va Latviya qonunchiligiga koʻra, Latviya parlamenti yoki mahalliy kengashlarga saylanish uchun ilgari koʻrsatilishi mumkin emas, chunki u ilgari 1991-yil yanvarda Kommunistik partiyaga sodiq boʻlgan. Alfreds Rubiks bilan birgalikda u faqat Yevropa parlamentiga saylovlar bilan cheklanishining oʻziga xos holatida ishlagan[3].
Biografiyasi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Tatyana Khesin 1950-yilda Riga shahrida tugʻilgan, otasi — sovet floti ofitseri Arkadiy Khesin va matematika oʻqituvchisi Tamara Ivanovna onasi edi, kelib chiqishi aralash latviyalik yahudiy-rus boʻlgan. Ždanoka oilasining katta qismi 1941-yilda Latviyadagi Holocausqt paytida Latviya yordamchi politsiyasi tomonidan oʻldirilgan. 1975-yilda u Aleksandr Zhdanokga turmushga chiqdi, u 1980-yillarning oxirida ajrashgan.
1972-yilda Ždanoka Latviya davlat universitetining matematika fakultetini tamomlagan va 1990-yilgacha universitetda matematikadan dars berishni boshlagan edi.1980-yilda u Latviya davlat universitetida fizika-matematika fanlari nomzodi va 1992-yilda matematika fanlari doktori ilmiy darajasini olgan[2].
Siyosiy martaba[tahrir | manbasini tahrirlash]
Latviya siyosati (1988-2004-yillada)[tahrir | manbasini tahrirlash]
Ždanoka 1980-yillarning oxirida qayta qurish davrida, avvaliga Xalq fronti aʼzosi, soʻngra Latviyaning Sovet Ittifoqidan mustaqil boʻlishiga qarshi boʻlgan siyosiy tashkilot boʻlgan Interfront yetakchilaridan biri sifatida siyosiy faollik koʻrsatdi. 1989-yilda Riga shahar kengashiga, 1990-yilda esa Latviya SSR Oliy Kengashiga saylangan. 1971-yildan 1991-yilgacha Ždanoka Latviya Kommunistik partiyasining aʼzosi boʻlgan[2], lekin u „partiya ierarxiyasining bir qismi emas“ deb hisoblaydi[4].
Evropa parlamenti aʼzosi (2004-2018-yillarda)[tahrir | manbasini tahrirlash]
Sud ishi koʻrib chiqilayotganda, Latviya parlamenti 2004-yilgi Yevropa parlamentiga saylovlarda Kommunistik partiyaning sobiq aʼzolariga cheklovlar qoʻymaslikka qaror qiladi. Ždanoka 2004-yil iyun oyida Yevroparlamentga saylangan va bir necha kundan keyin sudda 5:2 hisobida gʻalaba qozongan[5]. Latviya Latviyaning bosib olinishi natijasida yuzaga kelgan totalitar boshqaruvdan Latviyaning chiqishi yetarlicha hisobga olinmaganligi sababli ushbu qaror ustidan Inson huquqlari bo‘yicha Yevropa sudining Katta palatasiga shikoyat qilgan edi, sud 4-Ždanokaning huquqlari buzilmagan 2006-yil 16-martda 13-sonli qaror chiqaradi[6].
Latviya siyosatiga qaytish (2018-2019)[tahrir | manbasini tahrirlash]
2018-yil yanvar oyida Ždanoka Yevropa parlamentini tark etdi va 2018-yil oktyabr oyida boʻlib oʻtadigan Latviya parlament saylovlarida qatnashish niyatida Latviya siyosatiga qaytdi[7]. U Latviya Rossiya Ittifoqining Vidzeme viloyati[8]№ 1 chiptasi deb topildi, biroq Latviya Markaziy saylov komissiyasi uni 1999-yilda saylovda qatnashishni taqiqlagan asosda nomzodlar ro‘yxatidan olib tashladi[9]. Maʼmuriy okrug sudi, biroq sud Markaziy saylov komissiyasi qarorini oʻz kuchida qoldirdi[10][11]. Ždanoka Inson huquqlari boʻyicha Yevropa sudiga murojaat qildi, u oʻz arizasini 2021-yilda Latviya hukumatiga yetkazdi[12].
Evropa parlamenti aʼzosi (2019-yildan)[tahrir | manbasini tahrirlash]
2019-yilgi Yevroparlament saylovida uning partiyasi 6,24% ovoz yigʻib oladi, bu esa unga Yevroparlamentda bitta oʻrin egallashga imkoniyat berdi, uni yana shaxsan 18098 plyus olgan va 739 marta chizib tashlangan Ždanoka toʻldirdi[13]. U Murojaatlar qo‘mitasi raisining o‘rinbosari, Bandlik va jamoatchilik bilan aloqalar qo‘mitasida uning o‘rnini bosuvchi aʼzo bo‘lib ishlay boshladi va Yevropa Ittifoqida yoshlar va pensiyagacha bo‘lgan bandlik, yosh oilalar uchun nafaqalar qabul qilish va ijtimoiy huquqlarni tenglashtirishni o‘zining ustuvor yo‘nalishlari deb atadi[14].
Tanqidi[tahrir | manbasini tahrirlash]
2020-yilda Ždanoka oʻz partiyadoshlari Miroslav Mitrofanov va Andreys Mamikins bilan birgalikda Rossiyadagi bahsli saylovlarni va Ukrainadagi separatistik hududlarni qoʻllab-quvvatlagani uchun Demokratik saylovlar boʻyicha Yevropa platformasi maʼlumotlar bazasiga kiritib qoʻygan edi[15].
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ „Ždanoka Tatjana, LRU co-chairwoman“. Latvian Russian Union (24-fevral 2015-yil). Qaraldi: 22-avgust 2018-yil.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 „Tatyana Zhdanok“. Russians of Latvia. Institute of the Russian heritage of Latvia. Qaraldi: 22-avgust 2018-yil.
- ↑ Näf. „The European elections strengthened Russians of Latvian“ (Estonian). Postimees (11-iyun 2009-yil). Qaraldi: 11-iyun 2009-yil.
- ↑ Coleman. „Most stubborn survivor speaks out“. The Baltic Times (17-may 2001-yil). Qaraldi: 8-aprel 2005-yil.
- ↑ Eglitis. „Zdanoka wins case in human rights court“. The Baltic Times (1-iyul 2004-yil). Qaraldi: 8-aprel 2005-yil.
- ↑ ECtHR Grand Chamber judgment in Ždanoka v. Latvia para. 135
- ↑ „Ždanoka quits Brussels to run Saeima campaign for party“. Public Broadcasting of Latvia (15-yanvar 2018-yil). Qaraldi: 18-fevral 2018-yil.
- ↑ „Latvia's Russian Union leader Zdanoka barred from running in Saeima elections“. The Baltic Times (30-avgust 2018-yil). Qaraldi: 22-avgust 2018-yil.
- ↑ „Russian Union leader Ždanoka nixed from Saeima elections“. Public Broadcasting of Latvia (21-avgust 2018-yil). Qaraldi: 22-avgust 2018-yil.
- ↑ „No Saeima election run for Ždanoka“. Public Broadcasting of Latvia. LETA (4-sentabr 2018-yil). Qaraldi: 26-sentabr 2018-yil.
- ↑ „Court upholds Central Election Commission's decision banning Zdanoka from running in Saeima elections“. The Baltic Times (4-sentabr 2018-yil). Qaraldi: 26-sentabr 2018-yil.
- ↑ Ždanoka v. Latvia European Court of Human Rights
- ↑ „European Parliament election results announced in Latvia“. Public Broadcasting of Latvia (27-may 2019-yil). Qaraldi: 29-sentabr 2020-yil.
- ↑ „Latvian MEPs explain their priorities in European Parliament committees“. Baltic News Network (23-sentabr 2019-yil). Qaraldi: 29-sentabr 2020-yil.
- ↑ „Five Latvian politicians named as 'politically biased election observers'“. Public Broadcasting of Latvia (3-iyul 2020-yil). Qaraldi: 19-iyul 2020-yil.
Havolalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- Tatjana Ždanoka Yevropa parlamentida
- Yevropa Parlamentidagi HRUL: Sovet merosining yevropalashuvi? A. Vysotskaya tomonidan
- Ždanoka vs. Latviya, 2004-yil
- B. Bouring pluralistik demokratiyani inkor etadi: Inson huquqlari bo‘yicha Yevropa sudi saylovchilarning huquqlarini unutadi // Prava Cheloveka: Praktika Yevropeiskovo Suda po pravam cheloveka (Inson huquqlari: Inson huquqlari bo‘yicha Yevropa sudining sud amaliyoti) 6 (27), pp. . 28-80.
