Tatar adabiyoti
Tatar adabiyoti (tatarcha: tatar әdәbiyati) – Rossiyadagi Tatariston Respublikasida yashab keluvchi, turkiy tillar oilasiga mansub boʻlgan tatar tilida soʻzlashuvchi xalqning adabiyoti. Tatar adabiyoti tatar jamiyatining bir qismi boʻlib, tatar davlati mavjud boʻlganidan beri tatar tarixining asosiy qismlaridan biri boʻlib kelgan[1]. Mashhur tatar shoirlari orasida Qosim Bikqulov, Ğabdulla Toʻqay va Näqi Isänbät kabi oʻz davrining mashhur ijodkorlari bor.
Tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Tatar adabiyoti bundan bir necha ming yil avval boshlangan. Ilk tatar adabiyotining eng mashhur asari Qol Ghalining qalamiga mansub „Yusuf qissasi“ hisoblanadi[2][3]. Tatar adabiy tili grammatikasi standart tatar tilidan biroz farq qilar edi, chunki unda fors, arab va eski turkiy soʻzlar nisbatan koʻproq boʻlgan. Rossiyaning Tataristonga bostirib kirishi va bosib olinishi davrida tatar shoirlari arab yozuvidan foydalanishar edi. Keyinchalik esa bunday yozuvlar Rossiya hukumati tomonidan taqiqlangan[4]. Tatarlar ham oʻz dinlari boʻlgan Islom dinining rivoji uchun adabiyotdan unumli foydalanganlar[5]. XVIII asrda ijod qilgan mashhur qozoq shoiri Abay Kunanbayev ham tatar tilida koʻplab sheʼrlar yozib qoldirgan[6]. Tatar adabiyoti XX asrda va butun sovet davrida, ayniqsa Kosmik poyga davrida anchagina ommalasha boshladi[7]. Bundan tashqari, Qozon shahri ham tatar va rus tillarida asarlar yozgan shoir Muso Jalil tufayli oʻz adabiyoti bilan juda mashhur boʻlgan[8].
Bugungi kundagi holati[tahrir | manbasini tahrirlash]
Tatariston hukumati tatar adabiyotini rivojlantirish maqsadida tatar adabiyoti boʻlimi deb nomlangan maxsus tatar adabiyoti tashkilotini tuzdi[9].
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ The modern Tatar literature in the context of the cultures of peoples of Russia
- ↑ „Culture“.
- ↑ Bukharaev, Ravilʹ; Matthews, David John. Historical Anthology of Kazan Tatar Verse: Voices of Eternity (en). Psychology Press, 2000 — 5–6 bet. ISBN 978-0-7007-1077-5.
- ↑ Voinov, Vitaly (January 1, 2018). "A Grammar of the Contemporary Tatar Literary Language by Gustav Burbiel". Tatar Grammar. https://www.academia.edu/40820189.
- ↑ Zaynullin, Gabdulzyamil G. (June 30, 2015). "The Role of Spiritual and Theological Literature in Tatar Culture of the XVIII and Early XX Centuries". Journal of Sustainable Development 8 (7). doi:10.5539/jsd.v8n7p193. https://ccsenet.org/journal/index.php/jsd/article/view/50633.
- ↑ The creative writings of Abay Kunanbayev in the Tatar literary reception (PDF)
- ↑ Sayfulina, F. S.; Gafiyatova, E. V.; Husnutdinov, D. H.; Sagdieva, R. K.; Iskakova, Z. M. (July 22, 2020). "Ecology Problem Updating in Tatar Literature of the 2nd-Half of the 20th-Century". Utopía y Praxis Latinoamericana 25 (Esp.6): 454–465. https://www.redalyc.org/journal/279/27964115043/html/.
- ↑ „Kazan city people (Tatars) language, literature, poets“. aboutkazan.com.
- ↑ „The Department of Tatar literature\Gabdulla Tukay Higher School of National Culture and Education - Kazan (Volga region) Federal University“.