Syuzett blinchiklari
Syuzett blinchiklari (fransuzcha: Crêpes Suzette) — karamelizatsiyalangan shakar va sariyogʻ, mandarin yoki apelsin sharbati, sedrasidan tayyorlangan sousli blinlardan (kreplar) tashkil topgan fransuzcha desert, ustiga Grand Marnier likyori, tripl-sek yoki apelsin kyurasaosi quyilib, soʻngra flambirlanadi[1].
Tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Taomning kelib chiqishi va uning nomi bahsli. Bir daʼvoga koʻra, u 1895-yilda Monte-Karlodagi Café de Parisdagi Maitre restoranida Anri Sharpentyening oʻn toʻrt yoshli yordamchisining xatosi natijasida yaratilgan. U Uels shahzodasi, boʻlajak qirol Edvard VII uchun shirinlik tayyorlayotgan edi, uning mehmonlari orasida Syuzett ismli goʻzal fransuz qizi ham boʻlgan. Bu voqeani Sharpentyening oʻzi „A lya Anri hayoti“ avtobiografiyasida[2] aytib bergan, garchi u keyinchalik Larousse Gastronomique gastronomik ensiklopediyasi tomonidan rad etilgan boʻlsa ham.
"Men plita yonida ishlayotganimda, taom tasodifan yonib ketdi. U buzildi deb oʻyladim. Shahzoda va uning doʻstlari kutishardi. Qanday qilib qaytadan boshlashim mumkin edi? Men harakat qilib koʻrdim. Bu men tatib koʻrgan shirin taʼmlarning eng mazali aralashmasi deb oyladim. Men hali ham shunday deb oʻylayman. Bu yongʻin hodisasi ushbu turli xil asboblarni bir xil taʼm uygʻunligida birlashtirish uchun ayni kerak boʻlgan narsa edi … U vilkalar bilan kreplarni yedi; lekin u qolgan siropni qoshiq bilan yigʻib yedi. U mendan qanday zavq bilan yegan narsaning nomini soʻradi. Men unga Crêpes Princesse deb nomlanishini aytdim. …Xonim oʻrnidan turdi va kichkina yubkasini qoʻllari bilan ushlab, unga qarab egildi. — Siz, — dedi oliy hazratlari, — Crêpes Princesse nomini Crêpes Suzette nomiga almashtira olasizmi? „Shunday qilib, bu qandolat taomi tugʻildi, men uning bir taʼmi odamxo Crêpesrni madaniyatli jentlmenga aylantiradi, deb ishonaman. Ertasi kuni men shahzodadan sovgʻa oldim, qimmatbaho toshlar bilan bezalgan uzuk, panama shlyapa va hassa“.
Biroq, turli manbalar (masalan, Larousse Gastronomique) shahzodaga bosh ofitsiant emas, balki Sharpantye xizmat koʻrsatganiga shubha qiladi, chunki u juda yosh edi[1]. 1950-yillarda Elsi Lining u bilan bergan intervyusidan hayotiyroq versiya paydo boʻladi. Unda Sharpantye „uning murakkab versiyasi uning asrab olgan onasi maxsus holatlarda pishirgan mevali sousli blinlardan boshlangan“ ini batafsil tushuntirdi. Oʻsha paytda Parijdagi oshpazlar tez-tez likyor qoʻshishgan[3].
Boshqa bir daʼvoga koʻra, taom Syuzett nomi bilan professional ravishda ishlagan fransuz aktrisasi Syuzanna Reyxenberg (1853-1924)[4] sharafiga nomlangan. 1897-yilda Rayxenberg Komedi Fransezda xizmatkor sifatida paydo boʻldi va uning davomida sahnada blin tortgan Blinchiklar Marivaux restoranining egasi mesye Jozef tomonidan taqdim etilgan. U tomoshabinlar eʼtiborini jalb qilish va aktyorlarga ovqatni isitish uchun yupqa blinchiklar qovurishga qaror qildi. Keyinchalik, Jozef Parijdagi Paillard restoranining direktori boʻlgan va keyin Londondagi Savoy mehmonxonasida ishlagan.
1896-yilda Shveysariya-Amerika restavratori Oskar Chirki „Kazino uslubidagi blinchiklar“ retseptini chop etdi, unda yakuniy flambedan[5] tashqari hamma narsa tayyor boʻlgan.
Eskofye oʻzining 1907-yilgi Guide Culinaire (fransuz nashri 1903)ning inglizcha versiyasida Syuzett blinlarini xuddi shunday, yakuniy flambesiz tasvirlab bergan.
1898-yilga kelib, bu taom allaqachon Marieʼs fransuz restoranining oʻziga xos taomiga aylandi[6].
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ 1,0 1,1 Courtine, Robert J. (1984), Larousse gastronomique (French edition), Paris: Librairie Larousse.
- ↑ Charpentier, Henri & Sparkes, Boyden (2001), Life À La Henri — Being The Memories of Henri Charpentier, New York: The Modern Library, Paperback Edition. Originally published by Simon & Schuster, Inc., 1934.
- ↑ Lepard, Dan. „How to Bake Crêpes Suzette Tour d'Argent“. The Guardian (6-iyul 2007-yil), s. 61. 5-oktabr 2014-yilda asl nusxadan arxivlangan.
- ↑ Claiborne, Craig (1994) Craig Claiborneʼs The New York Times Food Encyclopedia, Random House Value Publishing.
- ↑ Oscar Tschirky, The Cook Book by „Oscar“ of the Waldorf, p. 629
- ↑ L. Daudet, Paris Vécu, 1929, p. 85