Susana Lima

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Susana Lima

Susana Q. Lima — portugaliyalik nevrolog va Portugaliyaning Lissabon shahridagi Champalimaud nomaʼlumlar markazining bosh tadqiqotchisi hisoblanadi[1]. Uning tadqiqoti jinsiy xulq-atvor va turmush oʻrtoq tanlashning neyron mexanizmlarini oʻrganadi.

Avvalgi hayoti va taʼlimi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Lima Azor orollarida tugʻilgan va yoshlik paytida Shimoliy Portugaliyaga koʻchib oʻtgan. U Portugaliyaning Portu yaqinidagi oʻrta maktablarda oʻqidi. Portugaliyadagi soʻnggi olti oylik universitetda Lima Amsterdamda chet eldagi loyihada ishtirok etdi, u yerda xamirturushdagi issiqlik zarbasi taʼsirini qiziqish bilan oʻrganadi.

Lima 2005-yilda Gulbenkian nomidagi fan institutida biologiya va tibbiyot boʻyicha doktorlik dasturidan doktorlik dissertatsiyasini oladi. Bu vaqt ichida u New-Yorkdagi Memorial Sloan Kettering va Yel universitetida Gero Miesenböck nazorati ostida chet elda oʻqishga muvaffaq boʻldi. Doktorlik dissertatsiyasidan so‘ng Lima neyrolog Anthony Zador boshchiligidagi Cold Spring Harbor laboratoriyasida doktorlikdan keyingi tadqiqotini yakunlab nihoyasiga yetkazdi[2].

Tadqiqot faoliyati[tahrir | manbasini tahrirlash]

Lima doktorlik dissertatsiyasini tamomlagan. New-Yorkdagi Memorial Sloan Kettering saraton markazida Gero Miesenböck laboratoriyasida ishlaydi. U besh yil davomida neyron tomonidan faollashtirilgan jarayonlarni oʻrganish uchun bitta neyronni faollashtirish uchun yorugʻlikdan foydalanadigan tadqiqot usuli boʻlgan optogenetikani tadqiq qildi va ishlab chiqdi. Uning 2005-yilda Cell jurnalida chop etilgan topilmalari optogenetikaning birinchi qoʻllanilishi haqida xabar berilgan[3]. Lima ATP ning fotosensitiv shakli yordamida oʻziga xos neyronlarni faollashtirish uchun ATP tomonidan faollashtirilgan P2X2 retseptorlarini chivinlarga kiritdi. Shu tariqa, u transgen chivinlarga nur sochish orqali chivinlarning sakrashi va uchish mexanizmini boshqaradigan o‘ziga xos neyron yo‘lni faollashtira oldi, shu orqali oʻz ishini amalga oshirdi[4].

Uning soʻnggi tadqiqotlaridan baʼzilari elektrofiziologiya, optogenetika, anatomiya va xulq-atvorni oʻrganish orqali miya jinsiy xulq-atvorni qanday boshqarishini oʻrganishni oʻz ichiga oladi. Uning nashrlari orasida eyakulyatsiyadan keyingi refrakter davrda prolaktinning ishtiroki[5], miyaning ventromedial gipotalamusi juftlashish xatti-harakatlarini nazorat qilish uchun qanday xizmat qilishi[6], jinsiy aloqa boʻlajak juftlarni namuna olishda tartib taʼsirini qanday bekor qilishi[7]va koʻpayish uchun neyron davrlarini koʻrsatadi[8]. Uning laboratoriyasining uzoq muddatli maqsadi juft tanlash jinsiy xatti-harakatlarni tartibga solishga taʼsir qiladi degan gipotezani sinab koʻrish asosiy maqsadi boʻlgan.

Shaxsiy hayoti[tahrir | manbasini tahrirlash]

Nikohdan soʻng koʻp muddat oʻtmay, Lima va uning eri Zachari Mainen bilan Champalimaud nevrologiya dasturini boshlashda yordam berish uchun Portugaliyaga qaytib kelishdi[9].

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  1. ↑ „Why It's Important To Be Open About Animal Research“ (en). neuronline.sfn.org. Qaraldi: 2021-yil 1-dekabr.
  2. ↑ „Episode 14: Susana Lima, PhD“ (en-US). Conjugate: Illustration and Science Blog. Qaraldi: 2021-yil 29-noyabr.
  3. ↑ „Episode 14: Susana Lima, PhD“ (en-US). Conjugate: Illustration and Science Blog. Qaraldi: 2021-yil 29-noyabr. „Episode 14: Susana Lima, PhD“. Conjugate: Illustration and Science Blog. Retrieved 2021-11-29.
  4. ↑ Lima, Susana Q.; Miesenböck, Gero (2005-04-08). "Remote Control of Behavior through Genetically Targeted Photostimulation of Neurons" (English). Cell 121 (1): 141–152. doi:10.1016/j.cell.2005.02.004. ISSN 0092-8674. PMID 15820685. https://www.cell.com/cell/abstract/S0092-8674(05)00115-7. 
  5. ↑ Valente, Susana; Marques, Tiago; Lima, Susana Q. (2021-01-04). "No evidence for prolactin's involvement in the post-ejaculatory refractory period" (en). Communications Biology 4 (1): 10. doi:10.1038/s42003-020-01570-4. ISSN 2399-3642. PMID 33398068. PMC 7782750. //www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&artid=7782750. 
  6. ↑ Dias, Inês C.; Gutierrez-Castellanos, Nicolas; Ferreira, Liliana; Lima, Susana Q. (2021-05-01). "The Structural and Electrophysiological Properties of Progesterone Receptor-Expressing Neurons Vary along the Anterior-Posterior Axis of the Ventromedial Hypothalamus and Undergo Local Changes across the Reproductive Cycle" (en). eNeuro 8 (3). doi:10.1523/ENEURO.0049-21.2021. ISSN 2373-2822. PMID 33879568. PMC 8184219. https://www.eneuro.org/content/8/3/ENEURO.0049-21.2021. 
  7. ↑ Moreira, Luís; Zinck, Léa; Nomoto, Kensaku; Lima, Susana Q. (2020-03-23). "Sexual imprinting overrides order effects during sampling of prospective mates" (en). Current Biology 30 (6): R259–R260. doi:10.1016/j.cub.2020.02.033. ISSN 0960-9822. PMID 32208146. https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0960982220302062. 
  8. ↑ Lenschow, Constanze; Lima, Susana Q (2020-02-01). "In the mood for sex: neural circuits for reproduction" (en). Current Opinion in Neurobiology. Neurobiology of Behavior 60: 155–168. doi:10.1016/j.conb.2019.12.001. ISSN 0959-4388. PMID 31901622. https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0959438819301369. 
  9. ↑ „Episode 14: Susana Lima, PhD“ (en-US). Conjugate: Illustration and Science Blog. Qaraldi: 2021-yil 29-noyabr. 
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Susana_Lima&oldid=3309818" dan olindi