Strandja milliy bogʻi
| Strandja | |
 | |
| Mamlakat |  Bolgariya |
| Yaqinidagi shahar | Ahtopol, Malko-Tarnovo |
| Maydon | 1,161 km² |
| Tashkil topgan sanasi | 1995-yil 25-yanvar |
Strandja milliy bogʻi (bolgarcha: Природен парк Странджа) — Bolgariyadagi eng katta qoʻriqxona, hududi 1,161 kvadrat kilometr maydonni egallaydi va xuddi shu nomdagi togʻ yonbagʻrida, mamlakatning janubi-sharqiy qismida, Turkiya bilan chegarada joylashgan.
Bogʻ 1995-yil 25-yanvarda mintaqaning ekotizimlari va biologik xilma-xilligini, shuningdek, anʼanaviy madaniy, tarixiy va folklor merosini muhofaza qilish maqsadida tashkil etilgan. Relyefning balandligi 710 metrgacha oʻzgarib turadi, atrof-muhitni muhofaza qilish zonasi g'arbdan sharqqa oʻrtacha 50 kilometr va shimoldan janubga 20 kilometrni tashkil qiladi. Tabiat bogʻi Burgas viloyatida joylashgan boʻlib, uning hududida ikkita shahar — Malko—Tarnovo va Ahtopol shaharlari joylashgan[1]. Park beshta qoʻriqxonani oʻz ichiga oladi: Silkosiya, Sredoka, Tisovitsa, Uzunbo'jak va Vitanovo. Silkosiya Bolgariyadagi eng qadimgi qoʻriqxona boʻlib, 1933-yilda tashkil etilgan, Uzunboʻjak esa Yuneskoning Inson va biosfera dasturi doirasida Butunjahon biosfera rezervatlari tarmogʻiga kiritilgan[2]. Parkning butun hududi Yevropa Ittifoqining „Natura 2000“ qoʻriqlanadigan hududlar tarmogʻiga kiradi.
Bogʻda topilgan odamlarning eng qadimiy izlari neolit davriga toʻgʻri keladi[3] The directorate implements the state policy for the management and control of the protected area, aiming at the long-term conservation of the unique nature and ensuring the sustainable social and economic development of the region.[4]. Miloddan avvalgi 1-ming yillik oʻrtalariga kelib Strandjada bir nechta Frakiya qirolliklarining bir qismini tashkil etgan frakiyalik qabilalar yashagan. Aynan ushbu hudud miloddan avvalgi 45 yilda Rim imperiyasi tomonidan qoʻshib olinmaguncha[5]. Oʻrta asrlarda bu hudud 14-asr oxirida Usmonli turklari tomonidan bosib olinmaguncha, Vizantiya va Bolgariya imperiyalari oʻrtasidagi kurashda sahna vazifasini bajarib bergan. 1878-yilda mustaqil Bolgariya tashkil etilgandan soʻng, Strandja bogʻi hududi Usmonli imperiyasining bir qismi boʻlib qoldi, bu esa 1903-yilda 'Ilindenʼ qoʻzgʻoloniga olib keldi. Viloyat 1912-yilda Birinchi Bolqon urushi paytida Bolgariya nazoratiga oʻtgan[6][7].
Bogʻ administratsiyasi
[tahrir | manbasini tahrirlash]Strandja milliy bogʻi qisman Burgas viloyatidagi Malko Tarnovo hududlarida joylashgan. Bu hududda 7,000 aholi, 19 qishloq, shuningdek, Malko Tarnovo va Axtopol shaharlari kiradi[8].
Iqlimi
[tahrir | manbasini tahrirlash]Strandja iqlimiga Qora, Marmara va Egey dengizlarining yaqinligi taʼsir qiladi. Bu mahalliy iqlimni Bolgariyaning qolgan qismidan ajratib turadi[9]. Mintaqa mamlakatdagi eng issiq hududlar qatoriga kiradi. Qishda harorat kamdan-kam hollarda 0 °C dan pastga tushadi va Qora dengizning sovutish taʼsiri tufayli yozda 24 °C dan yuqori koʻtariladi[9].
| Malko Tarnovo iqlim koʻrsatkichlari | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Oy | Yanvar | Fevral | Mart | Aprel | May | Iyun | Iyul | Avgust | Sentyabr | Oktyabr | Noyabr | Dekabr | Yil |
| Oʻrtacha yuqori harorat °C (°F) | 5.1 (41.2) |
6.7 (44.1) |
8.1 (46.6) |
15.6 (60.1) |
20.8 (69.4) |
24.6 (76.3) |
27.1 (80.8) |
27.9 (82.2) |
23.5 (74.3) |
17.9 (64.2) |
12.9 (55.2) |
7.9 (46.2) |
16.6 (61.9) |
| Kunlik oʻrtacha harorat °C (°F) | 1.4 (34.5) |
2.8 (37.0) |
4.5 (40.1) |
10.0 (50.0) |
14.9 (58.8) |
18.6 (65.5) |
20.6 (69.1) |
20.7 (69.3) |
16.6 (61.9) |
12.2 (54.0) |
8.5 (47.3) |
4.5 (40.1) |
11.3 (52.3) |
| Oʻrtacha past harorat °C (°F) | −2.1 (28.2) |
−0.7 (30.7) |
0.7 (33.3) |
5.2 (41.4) |
9.6 (49.3) |
12.5 (54.5) |
13.6 (56.5) |
14.2 (57.6) |
11.0 (51.8) |
7.9 (46.2) |
5.1 (41.2) |
1.1 (34.0) |
6.5 (43.7) |
| Oʻrtacha yogʻingarchilik sm (dyuym) | 120 (4.7) |
91 (3.6) |
74 (2.9) |
65 (2.6) |
64 (2.5) |
64 (2.5) |
40 (1.6) |
34 (1.3) |
62 (2.4) |
102 (4.0) |
121 (4.8) |
131 (5.2) |
968 (38.1) |
| Manba: Bolgariya iqlimi (harorat 1931–1970; yog'ingarchilik 1931–1985)[10] | |||||||||||||
Galereya
[tahrir | manbasini tahrirlash]-
Strandja milliy bogʻi xaritasi -
Veleka daryosi qirg'oqlarida kuz -
Tisovitsa qo'riqxonasidagi oʻrmon -
Sinemoretsdagi Veleka daryosining ogʻzi -
Pontic rhododendron, Strandja milliy bogʻining ramzi -
Strandja milliy bogʻidagi oltin shoqol -
Strandja milliy bogʻidagi koʻr ilon -
Strandja milliy bogʻining manzarasi
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ „Ecoregions of Bulgaria“. Qaraldi: 2015-yil 14-fevral.
- ↑ „Ouzounboudjak Biosphere Reserve“. Official Site of UNESCO. Qaraldi: 2015-yil 14-fevral.
- ↑ „Strandzha Nature Park: Organization Structure and Administration“. Official Site of Strandzha Nature Park. Qaraldi: 2015-yil 4-iyul.
- ↑ IUCN 2005, s. 11
- ↑ „Strandzha Nature Park: Geographic Location and Climate“. Official Site of Strandzha Nature Park. Qaraldi: 2015-yil 4-iyul.
- ↑ „Strandzha Nature Park: Information Centre“. Official Site of Strandzha Nature Park. Qaraldi: 2015-yil 4-iyul.
- ↑ „Strandzha Nature Park“. Official Tourism Portal of Bulgaria. 2015-yil 2-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 25-fevral.
- ↑ „Strandzha Nature Park: Ethnographic Aspect and Population“. Official Site of Strandzha Nature Park. Qaraldi: 2015-yil 4-iyul.
- ↑ 9,0 9,1 Donchev & Karakashev 2004, s. 122
- ↑ Climate data for Malko Tarnovo
- temperature: Kichukova, M (1983). "Climate Guide of Bulgaria". Sofia, Bulgaria: National Institute of Meteorology and Hydrology, Bulgarian Academy of Sciences.
- precipitation: „Climate data for Malko Tarnovo“. Stringmeteo. Qaraldi: 2016-yil 14-fevral.