Stilobat

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Segestaning Dorik ibodatxonasida tugallanmagan stilobatli uch bosqichli stereobanyo

Stilobat ( qadimgi yunoncha: στυλοβάτης qadimgi yunoncha: στυλοβάτης , qadimgi yunoncha: στῦλος qadimgi yunoncha: στῦλος - “ ustun, tayanch, ustun ” + qadimgi yunoncha: βαίνω qadimgi yunoncha: βαίνω - " Men qadam qo'yaman ") - "ustunlar qadam bosadigan tekislik", qadimgi binolarning devorlari, ustunlari, ustunlari o'rnatilgan uch o'lchamli (ko'p bosqichli) poydevorning yuqori tekisligi ( sterebat ). Ba'zida stilobat stereobatning butun yuqori bosqichi deb ataladi. Tor ma'noda stilobat - ustun ostidagi taglik kabi tosh plita[1] .

Zamonaviy arxitekturada binoning pog'onali podvalining yuqori qismi yoki bir nechta binolarni birlashtirgan umumiy podval. Bugungi kunda stilobatlar ko'p qavatli binolarni qurishda mashhur bo'lib, "nuqtalar" ("ko'rpa stollari", "minoralar", "shamlar") deb ataladi.

Stereobat[tahrir | manbasini tahrirlash]

Stereobat ( qadimgi yunoncha: στερεοβάτηςboshqa tilidan qadimgi yunoncha: στερεός - “ mustahkam, bardoshli ” + qadimgi yunoncha: βάτος - " o'tish mumkin ")[2] - qadimgi me'morlikda - uch o'lchamli poydevor, bino qurilgan balandlik. Qadimgi Rim me'mori Vitruvius binoning asosiy jabhasi tomonida toq sonli qadamlarni tavsiya qilgan va ularni Rim oyog'ining 5/6 qismidan oshmasligi kerak[3] . Qadimgi yunon ibodatxonalarida stereobat odatda uchta qadamga ega edi. Biroq, antik davrning eng mashhur binosi - Afina Akropolidagi Parfenon (miloddan avvalgi 447-438 yillar) har biri balandligi 0,55 m bo'lgan beshta marmar zinapoyadan iborat stereobatda qurilgan. Bunday qadamlar juda katta, go'yo ular odamlar uchun emas, balki xudolar uchun qilingan[4][5] .

Stereobat poydevorning erdan chiqib turadigan yuqori qismidagi katta toshlardan yotqizilgan, ayniqsa katta va bardoshli tosh plitalardan qurilgan. Qadimgi arxitekturada bu qism eutinterium deb ataladi ( qadimgi yunoncha: ευθετος qadimgi yunoncha: ευθετος - " yaxshi qurilgan "). Rimliklar bu kabi barcha holatlarda lotincha " podium " atamasidan foydalanishni afzal ko'rdilar.

Sterebatning kelib chiqishi tabiiy va sun'iy balandliklarda joylashgan qadimgi qurbongohlar, qurbongohlar bilan bog'liq. Stereobatning boshqa nomi - krepid yoki krepidoma ( qadimgi yunoncha: κρηπιδωμα qadimgi yunoncha: κρηπιδωμα - " uyning poydevori ", dan ( qadimgi yunoncha: κρηπίς qadimgi yunoncha: κρηπίς - " poyabzal "). Kattaroq mustahkamlik uchun tor chetiga vertikal ravishda joylashtirilgan poydevor yoki toshlar qatori deyiladi ortostat qadimgi yunoncha: ορθοστάτής qadimgi yunoncha: ορθοστάτής - " to'g'ri, vertikal o'rnatilgan ")[6] .

Eslatmalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  1. Власов В. Г.. Стилобат // Власов В. Г. Новый энциклопедический словарь изобразительного искусства. В 10 т. — СПб.: Азбука-Классика. — Т. IX, 2008. — С. 260
  2. Вейсман А. Д. Греческо-русский словарь. — С.-Петербург, 1899. — С. 247, 1153
  3. Витрувий. Десять книг об архитектуре. — М.: КомКнига, 2005. — С. 58 (III, 4: 4)
  4. Collignon M. La Parthenon. — Paris, 1912. — P. 37
  5. Брунов Н. И. Памятники Афинского акрополя. Парфенон и Эрехтейон. — М.: Искусство, 1973. — С. 65
  6. Власов В. Г.. Ортостат, орфостат // Власов В. Г. Новый энциклопедический словарь изобразительного искусства. В 10 т. — СПб.: Азбука-Классика. — Т. VI, 2007. — С. 532