Sinfiy kurash
Sinfiy kurash – bu jamiyatdagi turli ijtimoiy sinflar o'rtasidagi iqtisodiy, siyosiy va mafkuraviy to'qnashuvdir. Bu tushuncha Karl Marks tomonidan ishlab chiqilgan bo‘lib, kapitalist jamiyatda asosiy kurash ishchilar sinfi (proletariat) va kapitalistlar sinfi (burjuaziya) o‘rtasida kechishini ta'kidlaydi.
Marks bo‘yicha sinfiy kurashning asosiy jihatlari:
[tahrir | manbasini tahrirlash]- Sinfiy farqlar – jamiyatdagi odamlar ishlab chiqarish vositalariga egalik qilishiga qarab sinflarga bo‘linadi:
- Burjuaziya – ishlab chiqarish vositalariga egalik qiluvchi boy sinf.
- Proletariat – ishlab chiqarish vositalariga ega bo‘lmagan, mehnatini sotishga majbur bo‘lgan ishchilar sinfi.
- Ziddiyatlar – Burjuaziya daromad olish uchun ishchilarni ekspluatatsiya qiladi, ishchilar esa yaxshiroq sharoitlar va tenglik uchun kurashadi.
- Inqilob va sinfsiz jamiyat – Marksga ko‘ra, ishchilar birlashib kapitalizmga qarshi kurashib, inqilob orqali sinfsiz jamiyat (kommunizm) qurishi kerak.
- Tarixiy materializm – Barcha tarixiy o‘zgarishlarning sababi sinflar o‘rtasidagi kurashdir. Feodalizm kapitalizmga o‘tganidek, kapitalizm ham proletariat inqilobi natijasida yo‘q bo‘ladi.
Bugungi kunda sinfiy kurash qanday namoyon bo‘lmoqda?
[tahrir | manbasini tahrirlash]- Ish haqi, mehnat huquqlari uchun harakatlar.
- Kasaba uyushmalari va ish tashlashlar.
- Boylikning notekis taqsimlanishi haqidagi bahslar.
- Raqamli iqtisodiyot va avtomatlashtirishning ishchilarga ta’siri.
Marks nazariyasi hanuz dolzarb bo‘lib, ko‘plab iqtisodiy va siyosiy harakatlarning asosini tashkil qiladi.