Shon-shuhrat yodgorligi (Aqtoʻbe)

Fuqarolar urushi va Ulugʻ Vatan urushi yillarida oʻz vatanlari uchun janglarda qurbon boʻlgan aqtoʻbeliklar sharafiga Shon-sharaf yodgorligi (qozoqcha: Азамат соғысы мен Ұлы Отан соғысы жылдарында Отан үшін майданда қаза тапқан ақтөбеліктерге орнатылған Даңқ обелискі) — Qozogʻistonning Aqtoʻbe shahridagi yodgorlik. Mahalliy ahamiyatga ega tarix va madaniyat yodgorliklari roʻyxatiga kiritilgan^[1].

1969-yilda oʻsha paytdagi Aqtyubinskning yangi tumanlaridan biridagi xiyobonda tosh oʻrnatildi: „Fuqarolar va Ulugʻ Vatan urushlari yillarida Vatan uchun janglarda qurbon boʻlgan aqtoʻbeliklarga shon-sharaf obeliskisi“ shu yerda quriladi". 1970-yilda Shon-sharaf obeliski Oktabrskiy bulvarida (hozir: Abay shohkoʻchasi) Sovetlar uyi (hozirgi: Aqtoʻbe viloyati hokimligi) qarshisida oʻrnatildi. Loyiha mualliflari arxitektor Toʻxtagazi Janisbekov va haykaltarosh N. S. Sobolev edi^[2]. Obelisk yonidagi abadiy alanga 1970-yil 24-avgustda KPSS viloyat qoʻmitasining birinchi kotibi Nikolay Jurin tomonidan yoqildi^[3].

1983-yilda Sovetlar uyi oldida, Shon-sharaf obeliskining toʻgʻridan-toʻgʻri roʻparasida Lenin haykalining tantanali ochilishi boʻlib oʻtdi (mualliflar: N. A. Sherbakov, S. P. Xojibaronov). Bir yil oʻtgach, obelisk hozirgi joyiga — Eset-Botir koʻchasi chorrahasiga koʻchirildi (sobiq Kirov koʻchasi) va Aliya Moldagulova prospekti^[3].

2015-yilda yodgorlik va unga tutash hududni rekonstruksiya qilish ishlari olib borilib, buning uchun 92 987 462 tenge (oʻsha vaqtdagi kurs boʻyicha 500 ming AQSH dollari) sarflangan. Qayta qurish loyihasi „Aktyubgrajdanproyekt“ ishlab chiqarish kooperativi (arxitektor: Aubakir Ajgaliyev) tomonidan yaratilgan va Gʻalabaning 70 yilligi sharafiga shaharga tuhfa etilgan. Yodgorlik yonidagi maydondagi yoʻlka toshlari va mangu alanga jihozlari almashtirilganidan tashqari, yodgorlik orqasida yarim doira shaklida granit devor qurilgan boʻlib, u besh qirrali latun yulduz va qahramon shaharlarning nomlari bilan bezatilgan. Qayta qurishda foydalanilgan 500 m² va qalinligi 30-250 mm boʻlgan granit plitalarining umumiy ogʻirligi 160 tonnani tashkil etdi. Granitdan oʻrnatilgan bordyurlarning uzunligi 826 m^[4].

Bir yilda Shon-shuhrat yodgorligi yaqinidagi mangu olov 53 m³ tabiiy gaz sarflaydi, bu mahalliy byudjetga 253 ming tengega (2012)^[3] tushadi.

Manbalar

↑ „Об утверждении Государственного списка памятников истории и культуры местного значения Актюбинской области“. adilet.zan.kz. Информационно-правовая система нормативных правовых актов Республики Казахстан (2010-yil 4-iyun). 2019-yil 18-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 18-aprel.
↑ Казахская ССР: краткая энциклопедия. Главная редакция Казахской Советской энциклопедии, 1991 — 382-bet. ISBN 9785898000233.
↑ ^3,0 ^3,1 ^3,2 Алишбаева, А.. „Вечному огню в Актобе скоро исполнится 42 года“. diapazon.kz (2012-yil 1-may). 2019-yil 18-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 18-aprel.
↑ Макеенко, Н.. „Большая звезда на мемориале «Вечный огонь» стоит больше 3 миллионов“. diapazon.kz (2015-yil 19-may). 2019-yil 18-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 18-aprel.

[адилет-1] „Об утверждении Государственного списка памятников истории и культуры местного значения Актюбинской области“. adilet.zan.kz. Информационно-правовая система нормативных правовых актов Республики Казахстан (2010-yil 4-iyun). 2019-yil 18-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 18-aprel.

[2] Казахская ССР: краткая энциклопедия. Главная редакция Казахской Советской энциклопедии, 1991 — 382-bet. ISBN 9785898000233.

[диапазон-3] 3,0 ^3,1 ^3,2 Алишбаева, А.. „Вечному огню в Актобе скоро исполнится 42 года“. diapazon.kz (2012-yil 1-may). 2019-yil 18-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 18-aprel.

[4] Макеенко, Н.. „Большая звезда на мемориале «Вечный огонь» стоит больше 3 миллионов“. diapazon.kz (2015-yil 19-may). 2019-yil 18-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 18-aprel.

[1]

[2]

[3]

[4]