Saidiy xalqlari

Saidiy ( Misr Arab , Kopt : ⲣⲉⲙⲣⲏⲥ Remris ) — Yuqori Misrdan ( arabcha: صعيد مصر ) , Kopt : ⲙⲁⲣⲏⲥ Maris ). ^[1]

Etimologiyasi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Bu so‘z lug‘aviy ma’noda “Saiddan” (ya’ni Yuqori Misrdan) va u yerda paydo bo'lgan musiqa shakliga ^[2] yoki Sa ' idis gapiradigan dialektga ham murojaat qilishi mumkin. Arabcha Ṣaid so'zi geografik atama sifatida "tog'lik, tepalik, plato" degan ma'noni anglatadi ^[3] . “ -i ” qo‘shimchasi sifatdoshni bildiradi. Ṣa'idi so'zi shevaning o'zida [sˤɑˈʕiːdi] yoki [sˤɑˈʕiːdej], ko'plik esa [sˤɑˈʕɑːjda] yoki [sˤɑˈʕɑːjde] deb talaffuz qilinadi, Misrda esa arabcha (shimoliy Misrda) [sˤeˈʕiːdi] va koʻplik [sˤɑˈʕɑjdɑ] talaffuz qilinadi. .

Kopt tilining sahidiy (yuqori Misr) lahjasida yuqori Misrdan bo'lgan kishining ismi (talaffuzi rem/rīs) "janub odami" yoki (rem/pma/rīs yoki rem/ma/rīs deb talaffuz qilinadi) “Yuqori Misr odami)" ^[4].

Stereotiplar va hazillar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Saidiylar va ularning lahjalari ko'plab Misr stereotiplari va etnik hazillarining mavzusi bo'lib, asosan Misrning yirik shaharlarida biznesga ega bo'lgan va qurilish sohalarida yuqori misrlik ishchilarni yollagan yuqori tabaqali misrliklar orasida tarqalgan. Ular boshqa misrliklar tomonidan oddiy qishloq odamlari deb tan olinadi. Bunday stereotiplarga misol sifatida 1998-yilda suratga olingan Mohamed Henedi ishtirokidagi mashhur Ṣa'īdi fil-Gama'a al-Amrikiya ("Amerika universitetida saidiy") filmini keltirish mumkin ^[5], uning bosh qahramoni Qohiradagi Amerika universitetining boshqa misrlik talabalariga nisbatan zamondan ortda qolgan qilib tasvirlangan.

Ijtimoiy-iqtisodiy holat[tahrir | manbasini tahrirlash]

Misrliklarning qariyb 40% i Yuqori Misrda yashaydi va ular Misr qashshoq aholisining 80% ini tashkil qiladi ^[6] . 1940-yillardan beri oiladagi nizolarni o'qotar qurollar (ko'pincha eskirgan, masalan, Mauzer miltig'i ) bilan hal qilish jamiyatda, ayniqsa Hamradum va Nag Hammadi hududlaridagi madaniy tendensiyadir. Hududda Liviya va Sudandan olib kelingan qurol kontrabandasi ham diqqatga sazovor ^[7] .

Yuqori Misrda din[tahrir | manbasini tahrirlash]

Yuqori misrliklar islom va nasroniylikka ergashadilar, chunki Yuqori Misrda sezilarli xristian aholisi va boy kopt nasroniy tarixi mavjud. Misol uchun, Sahidiy islomgacha bo'lgan davrda yetakchi kopt lahjasi edi. So'nggi bir necha o'n yilliklarda Yuqori Misrdagi kopt nasroniylarining yuqori ulushi ba'zi nasroniylarga u yerda taniqli siyosiy lavozimlarni egallashga imkon berdi. Masalan, Qena gubernatorligida 2011 yilda qibtiy nasroniy gubernator saylandi. Kopt tilining sahid lahjasi ruhoniylar va Saidiy koptlar orasida liturgik til sifatida ishlatiladi.

Yana qarang[tahrir | manbasini tahrirlash]

Do'stim
Nubiya xalqi
Beja odamlari
Yuqori Misr
Saidiy arabcha (Saidiylar gapiradigan lahja)
Sahidik kopt
Tahtib

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

↑ Abu-Lughod, Lila. Local Contexts of Islamism in Popular Media. Amsterdam University Press, 2006 — 24 pages bet. ISBN 90-5356-824-7.
↑ Zuhur, Sherifa. Colors of Enchantment. American University in Cairo Press, 2001 — 456 pages bet. ISBN 977-424-607-1.
↑ Wehr, Hans, 1979.
↑ WE Crum, A Coptic Dictionary, 1939, p. 300
↑ Sa'eedi fil gamaa el amrekeia IMDbda
↑ „Young People in Upper Egypt: New Voices, New Perspectives“.
↑ „Tea and Guns with the Sa'idi of Egypt“ (en-US). Roads & Kingdoms (2014-yil 9-may). Qaraldi: 2022-yil 8-iyul.

[1] Abu-Lughod, Lila. Local Contexts of Islamism in Popular Media. Amsterdam University Press, 2006 — 24 pages bet. ISBN 90-5356-824-7.

[2] Zuhur, Sherifa. Colors of Enchantment. American University in Cairo Press, 2001 — 456 pages bet. ISBN 977-424-607-1.

[3] Wehr, Hans, 1979.

[4] WE Crum, A Coptic Dictionary, 1939, p. 300

[5] Sa'eedi fil gamaa el amrekeia IMDbda

[6] „Young People in Upper Egypt: New Voices, New Perspectives“.

[7] „Tea and Guns with the Sa'idi of Egypt“ (en-US). Roads & Kingdoms (2014-yil 9-may). Qaraldi: 2022-yil 8-iyul.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]