Rittberger
Rittberger, xorijiy[1] va eski adabiyotlarda[2] halqali sakrash (inglizcha: loop) — figurali uchishda uchta chekka sakrashlardan biri. Kaskadda ikkinchi va uchinchi boʻlib qoʻllanilishi mumkin. Ushbu sakrash nemis figurali uchuvchisi Werner Rittberger sharafiga nomlangan, uni birinchi marta 1910-yilda amalga oshirgan, ammo ingliz va fransuz tillarida soʻzlashuvchi mamlakatlarda sakrash „loop“ deb ataladi (inglizcha: loop, fransuzcha: boucle). Birinchi uchlik rittberger 1952-yilgi Olimpiadada Dick Button tomonidan, ayollar oʻrtasida — taniqli murabbiy Jutta Myullerning qizi va shogirdi Gabi Zayfert tomonidan 1968-yildagi Yevropa chempionatida ijro etilgan. 2016-yilda Monrealdagi Autumn Classic International turnirida birinchi marta Yuzuru Xanyu tomonidan toʻrtlik rittberger muvaffaqiyatli tarzda amalga oshirdi. 2020-yil dekabr oyida Sofiya Samodelkina ayollar oʻrtasida birinchi marta Moskva shahar chempionatida toʻrttalik rittbergerni amalga oshirishga urinib koʻrdi, ammo sakrashdan yiqildi[3][4][5]. Bir yil oʻtgach, Perm shahrida boʻlib oʻtgan Rossiya kubogi bosqichida, figurali uchish tarixida birinchi marta, Adelia Petrosyan bir dasturda ikkita toʻrttalik rittbergerni bajarishga urinib koʻrdi, buni ilgari na erkaklar, na ayollar bajara olmagan. Shu bilan birga, kaskadda ikkitalik halqa bilan bajarilgan birinchi toʻrttalik rittbergerni hakamlar chorak baho qoʻyishdi va sportchi toʻrtlik rittbergerning ikkinchisidan yiqildi[6]. Ammo bir oy oʻtgach, Adelia Petrosyan Sankt-Peterburgda boʻlib oʻtgan 2022-yilgi Rossiya chempionatida bitta dasturda ikkita toʻrttalik rittbergerni bajarishga muvaffaq boʻldi, ulardan biri ikkitalik halqada kaskad bilan kombinatsiyada edi[7].
Kurt Browning birinchi boʻlib uchlik salchow + uchlik rittberger kombinatsiyasini amalga oshirdi.
Yangi hakamlik tizimiga koʻra, bittalik rittberger 0,5 ball, ikkilik — 1,8 ball bilan baholanadi. Sportchilarni ragʻbatlantirish uchun ISU toʻrttalik sakrash summasini doimiy ravishda oshirib bormoqda. Shunday qilib, 2010/2011 yilgi mavsumdan boshlab, toʻrttalik rittberger 12,0 ballga baholanadi. Uchlik rittbergerning narxi ham oʻzgartirildi: 5,0 dan 5,1 ballgacha.
Texnikasi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Chap burilishli konkida uchuvchisi oʻng oyogʻini orqaga, aylana ichiga qaratgan holda, erkin (chap) oyogʻini oldinga choʻzadi. Butun tana, qoʻllab-quvvatlovchi (oʻng) oyoqdan tashqari, soat miliga teskari buriladi, shu bilan birga oʻng oyoqdan itarilish amalga oshiriladi. Qolgan sakrashlarda boʻlgani kabi qoʻnishda, oʻng oyoqni orqaga chiqariladi.
Burchak tezligini qoʻshish uchun uchlikdan oldinga-ichkariga yoki hatto ikki tomonlama uchlikdan (orqa-tashqariga — oldinga-ichkariga) surish yoyiga oʻtadilar. Masalan, Irina Slutskaya, hatto sport karerasini tugatgandan keyin bir necha yil oʻtgach, u uch martalik rittbergerni ijro etdi, ammo bundan oldin u uchlik burilishni amalga oshirdi.
Rittberger kombinatsiyadagi ikkinchi sakrash boʻlishi mumkin, bunday sakrash texnikasi biroz boshqacharoq boʻladi.[8]
Yordamchi mashqlar[tahrir | manbasini tahrirlash]
Nisbatan oddiy salchovdan soʻng, rittberger qiyinlik qilishi mumkin, aylanish oʻqini his qilish va „qoʻllar bilan uchishni“ amalga oshirish kerak. Birinchisi, sport zalida va muzda sakrash texnikasini takomillashtirish orqali ishlab chiqiladi. Ikkinchisi — „uchlik rittberger“ texnikasi, „rittberger burilish“: RBO → uchtalik orqaga chiqish, RFI → mohawk, LBI → oyoq oʻzgarishi, RBO.
Variantlar[tahrir | manbasini tahrirlash]
Yarim rittberger[tahrir | manbasini tahrirlash]
Yarim Rittberger (inglizcha: falling leaf) — rittbergerning kirib kelishi bilan boʻlingan sakrashning bir turi. Konkida uchuvchi, agar haqiqiy boʻlinish boʻlmasa, kamida uzoq qadamni bajaradi, shundan soʻng u chap tirgak va oʻng chetiga oldinga tushadi.
Euler[tahrir | manbasini tahrirlash]
Euler (inglizcha: half-loop, Euler jump) — bir burilishli sakrash rittberger kabi chap oyoq orqasiga tushish. Shuningdek, u qattiq guruhda emas, balki shpagatda amalga oshiriladi. U odatda oraliq sifatida ishlatiladi — undan soʻng salchov yoki flipni amalga oshirish mumkin, shuningdek, oʻng oyoqqa, halqa yoki rittbergergga oyoq qoʻyish ham mumkin.
2010-2012 yilgi qoidalarga koʻra, kaskadning oʻrtasida bajariladigan euler bitta rittbergerga tenglashtiriladi. Bundan tashqari, u ISU tizimi hali yetib borolmagan rolikli konkida keng qoʻllaniladi va ikki burilishdan ortiq sakrash muammoli hisoblanadi.
Walley[tahrir | manbasini tahrirlash]
Walley yoki tsak (inglizcha: Walley jump) — lutz va rittberger oʻrtasidagi oʻzaro bogʻliqlik, oʻng oyoqning ichki chetidan tashqi oʻngning chetiga aylanish orqali amalga oshiriladi. Juda qiyin boʻlib, ikkilik walley rekord hisoblanadi. Qarama-qarshi yoʻnalishda qilingan walley baʼzan lutzga chiqish sifatida ishlatiladi. ISU tizimida u birlashtiruvchi sakrash hisoblanadi, shuning uchun u juda kamdan-kam hollarda amalga oshiriladi.
Walleyning keng versiyasi — „two-walley“ — odatiy toe loop sifatida baholanadi.
Ichki aksel[tahrir | manbasini tahrirlash]
Oʻng konkining ichki chetidan oldinga bir yarim burilishda sakrash (RFI → RBO). Nomiga qaramay, spin-up mexanikasi nuqtai nazaridan, bu sakrash rittbergerning yaqin qarindoshi.
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ Angliyskoy, fransuzskoy, shvedskoy, polskoy i dr.
- ↑ С. Глязер. Азбука начинающего фигуриста. М.: Физкультура и спорт, 1969 — 94 bet.
- ↑ Яна Левхина. „Уникальная юная фигуристка установила редкое достижение. Софья затмит учениц Тутберидзе?“ (ru). www.championat.com. 2022-yil 25-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 25-yanvar.
- ↑ „Фигуристка ЦСКА показала судьям четверной риттбергер. Самоделкина идет на рекорд“ (ru). sport-express.ru (2020-yil 14-dekabr). 2022-yil 25-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 25-yanvar.
- ↑ „Sofia Samodelkina FS — Чемпионат города Москвы 2020“ (ru-RU). 2022-yil 25-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 25-yanvar.
- ↑ „Появилось видео исторического четверного риттбергера фигуристки Петросян“ (ru). РИА Новости Спорт (19-noyabr). 2022-yil 25-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 25-yanvar.
- ↑ Антон Мозговой. „Петросян выполнила два четверных риттбергера во время произвольной программы на ЧР“ (ru). www.championat.com. 2022-yil 25-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 25-yanvar.
- ↑ „Каскады прыжков — Прыжки в фигурном катании (Мишин А. Н.)“. 2019-yil 14-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2011-yil 2-iyul.