Qozog'istonda sog'liqni saqlash tizimi
Jahon sogʻliqni saqlash tashkiloti (JSST) 2000-yilda Qozogʻiston sogʻliqni saqlash tizimini umumiy koʻrsatkichlar boʻyicha 64-oʻrinni va sogʻliqni saqlashning umumiy darajasi boʻyicha 135-oʻrinni (tadqiqotga kiritilgan 191 aʼzo davlatlar orasida) egalladi.
Salamatty Qozogʻiston — sogʻliqni saqlashni rivojlantirish davlat dasturi.[1]
Inson huquqlarini oʻlchash tashabbusi[2] Qozogʻiston oʻzining daromad darajasidan kelib chiqib, sogʻliqni saqlash huquqi uchun bajarilishi kerak boʻlgan 79,7 % ni bajarayotganini aniqladi.[3] Bolalarga nisbatan sogʻliqni saqlash huquqiga nazar tashlaydigan boʻlsak, Qozogʻiston oʻzining joriy daromadi boʻyicha kutilayotgan koʻrsatkichning 96,1 foiziga erishadi.[4] Voyaga yetgan aholi oʻrtasida sogʻliqni saqlash huquqiga kelsak, mamlakat milliy daromad darajasidan kelib chiqqan holda kutilganidan atigi 80,9 % ga yetadi.[5] Qozogʻiston reproduktiv salomatlik huquqini baholashda „juda yomon“ toifaga kiradi, chunki mamlakat mavjud resurslar (daromadlar) asosida mamlakat erishmoqchi boʻlgan narsaning atigi 62,1 foizini bajarmoqda.[6]
Sogʻliqni saqlash tizimi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Qozogʻistonda sogʻliqni saqlash birinchi, ikkinchi va uchinchi darajali tibbiy muassasalar tarmogʻi orqali amalga oshiriladi. Sogʻliqni saqlash muassasalari asosan Sogʻliqni saqlash vazirligi tomonidan taqdim etilgan davlat sektoriga tegishli va shu tashkilot tomonidan boshqariladi. Sogʻliqni saqlash sugʻurtasi endi birinchi navbatda davlat sektorida hukumat tomonidan taʼminlanadi.
Provayderlar[tahrir | manbasini tahrirlash]
Qozogʻistonda tibbiy yordam koʻrsatuvchi tashkilotlar individual tibbiyot xodimlari, sogʻliqni saqlash muassasalari va tibbiy mahsulotlarni oʻz ichiga oladi.
Imkoniyatlar[tahrir | manbasini tahrirlash]
Davlat shifoxonalarining umumiy kasalxona sigʻimidagi ulushi oʻnlab yillar davomida nisbatan barqaror boʻlib qoldi (taxminan 70 %). Shuningdek, ayrim joylarda, asosan, okrug va shahar hokimiyatlariga tegishli boʻlgan, xususiy foyda koʻruvchi shifoxonalar, shuningdek, davlat shifoxonalari mavjud.
Davlat tasarrufidagi tibbiyot muassasalarining keng jamoatchilik uchun ochiq davlat tizimi mavjud. Milliy Mudofaa vazirligi faol harbiy xizmatchilarga harbiy yordam koʻrsatish uchun dala kasalxonalari va doimiy kasalxonalarni (Harbiy sogʻliqni saqlash tizimi) boshqaradi.
Kasalxonalar oʻzlarining tez yordam xonalarida va ixtisoslashgan klinikalarida baʼzi ambulatoriya yordamini koʻrsatadilar, lekin birinchi navbatda statsionar yordam koʻrsatish uchun mavjud. Kasalxonaning tez yordam boʻlimlari va shoshilinch tibbiy yordam markazlari muammoga yoʻnaltirilgan muntazam yordam manbalari hisoblanadi. Olti oy yoki undan kam umr koʻrishi kutilayotgan oʻta kasal boʻlganlar uchun hospis xizmatlari koʻpincha xayriya tashkilotlari va hukumat tomonidan subsidiyalanadi. Prenatal, oilani rejalashtirish yordami davlat tomonidan moliyalashtiriladigan akusherlik va ginekologiya mutaxassisligi boʻlib, birlamchi tibbiy yordam muassasalarida taqdim etiladi va odatda amaliyot hamshiralari (doyalar) tomonidan taʼminlanadi.
Tibbiy yordamning katta qismi ambulatoriya va poliklinikalar deb ataladigan birlamchi tibbiy yordam muassasalarining keng tarmogʻi orqali amalga oshiriladi.
Kasalxonalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
Qozogʻistondagi kasalxonalarga quyidagilar kiradi:
- Olmaota tez tibbiy yordam kasalxonasi
- Olmaotadagi bolalar kasalxonasi
Sogʻliqni saqlash vazirligi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Qozogʻiston Sogʻliqni saqlash vazirligi Qozogʻiston hukumatining ijroiya organlaridan biri boʻlib, sogʻliqni saqlash va tibbiy yordam sohasida ijtimoiy xizmatlar koʻrsatishni nazorat qilish, tartibga solish va tashkil etishdir. Ofis mudirlaridan biri Salidat Qayirbekova edi.
Tibbiyot universitetlari[tahrir | manbasini tahrirlash]
- UIB, Xalqaro tibbiyot maktabi, Olmaota (Wayback Machine saytida 2022-09-29 sanasida arxivlangan)
- Qozoq milliy tibbiyot universiteti
- Qaragʻanda davlat tibbiyot universiteti
- Ostona tibbiyot universiteti
- Semey tibbiyot universiteti
- Janubiy Qozogʻiston tibbiyot akademiyasi
Milliy tibbiyot xoldingi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Milliy tibbiy xolding — bu poytaxt Nur-Sulton shahrida joylashgan eksperimental sogʻliqni saqlash tizimi. Uning maqsadi „tibbiy klaster“ boʻlishdir, shuning uchun yangi sogʻliqni saqlash texnologiyalarini sotib olish, ishlab chiqish va butun mamlakat boʻylab tarqatish mumkin. U markazlashgan boshqaruv ostidagi bir nechta shifoxonalarni oʻz ichiga oladi va 2012-yildan boshlab Nazarboyev universitetiga boʻysunadi.
Nodavlat notijorat tashkilotlari[tahrir | manbasini tahrirlash]
Koʻplab mahalliy va xalqaro sogʻliqni saqlash tashkilotlari Qozogʻistonda oʻz ishlarini olib boradilar. Jahon sogʻliqni saqlash tashkilotining Nur-Sulton shahrida mamlakat vakolatxonasi mavjud boʻlib, Sogʻliqni saqlash vazirligi va sogʻliqni saqlash tashkilotlari bilan davolash, profilaktika va taʼlim boʻyicha tashabbuslar ustida ish olib boradi.[7]
Qozogʻistonda tibbiy yordam sifati[tahrir | manbasini tahrirlash]
2010-yilda qabul qilingan yangi Sogʻliqni saqlash kodeksi sogʻliqni saqlash sifatini taʼminlash boʻyicha mavjud tartiblarga bir nechta oʻzgartirishlarni taklif qildi.
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ „Kazakhstan Health System Review“. who.int. WHO. 2022-yil 19-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 29-sentyabr.
- ↑ „Human Rights Measurement Initiative – The first global initiative to track the human rights performance of countries“. humanrightsmeasurement.org. Qaraldi: 2022-yil 18-mart.
- ↑ „Kazakhstan - HRMI Rights Tracker“ (en). rightstracker.org. Qaraldi: 2022-yil 18-mart.
- ↑ „Kazakhstan - HRMI Rights Tracker“ (en). rightstracker.org. Qaraldi: 2022-yil 18-mart.
- ↑ „Kazakhstan - HRMI Rights Tracker“ (en). rightstracker.org. Qaraldi: 2022-yil 18-mart.
- ↑ „Kazakhstan - HRMI Rights Tracker“ (en). rightstracker.org. Qaraldi: 2022-yil 18-mart.
- ↑ „Kazakhstan Country Site“. who.int. WHO. 2021-yil 2-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 29-sentyabr.