Qizil cherkov
| Qizil cherkov | |
|---|---|
Червена църква | |
 Qizil cherkov qoldiqlari | |
| Umumiy maʼlumot | |
| Mamlakat | Bolgariya |
| Koordinatalar | 42°4′27″N 24°33′22″E / 42.07417°N 24.55611°E |
| Qizil cherkov | |
Qizil cherkov (bolgarcha: Червена църква, Chervena tsarkva) – markaziy Bolgariya janubidagi katta qismi saqlanib qolgan cherkov. V asr oxiri, VI asr boshlariga oid cherkov Plovdivning gʻarbiy qismidagi Perushtitsa shahri yaqinida, Plovdiv shahridan 15 km (9,3 milya) janubi-gʻarbda joylashgan. Qizil cherkov Bolgariyadagi soʻnggi antik davrdagi cherkovda qattiq gʻisht qurilishining noyob namunasidir va bu cherkovga oʻz nomini bergan gʻishtlarning qizil rangi edi[1].
Tarixi va arxitekturasi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Ehtimol, imperator Anastasiya I (491–518) davrida qurilgan Qizil cherkov dastlab 32,70 metrga 25,90 metr (107,3 futga 85,0 fut) oʻlchamda boʻlgan[1]. Eng yaxshi saqlanib qolgan shimoliy devor balandligi taxminan 14 metrga (46 fut) yetadi. Cherkovda toʻrtta yarim gumbaz, narteks va tashqi narteks (eksonarteks) mavjud. Binoning simmetriyasi narteksning shimoliy devoriga oʻrnatilgan piskina bilan choʻqintirish xonasi va cherkovning janubiy tomonidagi yarim gumbaz ostida joylashgan cherkov tomonidan buziladi. Choʻqintirish xonasidagi piskina pushti marmar bilan qoplangan edi[2]. Cherkov dastlab gumbazli edi, ammo gumbazning deyarli hech biri saqlanib qolmagan[3].
Cherkovning devori mozaika bilan qoplangan va ichki qismi freskalar bilan bezatilgan[1][4]. Qizil cherkovning dastlabki devoriy rasmlari oʻsha paytda sodir boʻlgan xristian cherkovlarining ichki bezaklarida murakkab mozaikadan freskalarga bosqichma-bosqich oʻtishini koʻrsatadi[5]. Baʼzi bezaklar Sofiyadagi Milliy tarix muzeyida saqlanadi. Hozirda yoʻqolgan boʻlsa-da, oʻsha ilk freskalarning bir qismi Yelizaveta parvozi va Yahyo choʻqintiruvchining ota-onasi Zakariyoning oʻldirilishining apokrifiy sahnalari edi[6].
Qizil cherkov dastlab mashhur avliyoning qoldiqlari joylashgan shahidlar maqbarasi boʻlgan deb taxmin qilinadi. Cherkov oʻrta asrlarda rekonstruksiya qilingan. X—XI asrlarda cherkovning oʻzidan olingan gʻishtlar yordamida bir qancha yon yoʻlaklari berkitilgan, apsis oldidagi boʻshliq qoʻshaloq panjara yordamida izolyatsiya qilingan. Cherkov atrofidagi nekropol ham oʻrta asrlarga tegishli boʻlib, oʻsha davrda freskalarning ikkinchi qatlami qoʻshilgan[4].
Galereya[tahrir | manbasini tahrirlash]
-
Tepadan ko'rinishi -
Tepadan ko'rinishi -
Rekonstruksiyadan oldingi ko'rinishi -
Shikastlangan freska -
Aaron tasvirlangan shimoli-g'arbiy konchdagi freska -
Shimoliy tomondagifreska
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ 1,0 1,1 1,2 „Red Church“. Cultural Corridors of South East Europe. Qaraldi: 2010-yil 3-fevral.
- ↑ „The Red Church“. Plovdiv Guide. 2011-yil 15-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2010-yil 3-fevral.
- ↑ „Червената църква край Перущица е пред унищожение“ (Bulgarian). Двери БГ (2009-yil 5-may). Qaraldi: 2010-yil 3-fevral.
- ↑ 4,0 4,1 Николова, Бистра. Православните църкви през Българското средновековие IX–XIV в. (Bulgarian). София: Академично издателство "Марин Дринов", 2002 — 156 bet. ISBN 954-430-762-1.
- ↑ Underwood, Paul Atkins. Studies in the art of the Kariye Djami and its intellectual background. Taylor & Francis, 1975 — 198 bet. ISBN 978-0-7100-6932-0.
- ↑ Cartlidge, David R.; James Keith Elliott. Art and the Christian Apocrypha. Routledge, 2001 — 97 bet. ISBN 978-0-415-23392-7.