Prüm shartnomasi
Pryum shartnomasi (855) (fransuzcha: Traité de Prüm) — imperator Lotar I tomonidan 855-yil 19-sentyabrda imzolangan va O‘rta Franklar qirolligini uning o‘g‘illari o‘rtasida bo‘lib berish tamoyillarini belgilovchi hujjat[1].
855-yil boshida imperator Lotar I og‘ir kasal bo‘lib qoldi va shu yilning sentyabr oyida u endi o‘z qirolligini to‘liq boshqara olmasligi maʼlum bo‘ldi. Reyms arxiyepiskopi Ginkmarning taʼsiri ostida u taxtdan voz kechishga va monastirga ketishga qaror qildi. Biroq, bu qadamni qo‘yishdan oldin, u o‘z mulkini uchta o‘g‘li o‘rtasida taqsimlab berdi. Imperator tomonidan o‘z vasiyatnomasi shaklida tuzilgan ularning mulklari chegaralari to‘g‘risidagi hujjat, u tomonidan 19-sentyabrda Shullerda villasida (Pryum yaqinida) imzolangan[2].
Ushbu bo‘linishga ko‘ra, Lotarning o‘g‘illariga quyidagi yerlar berilgan[3]:
- Lyudovik II Italiya qirolligini qo‘lga kiritdi va 850-yildan beri egallab kelgan imperator unvonini saqlab qoldi.
- Lotar II O‘rta Franklar qirolligining eng yaxshi qismiga — shimoliy qirg‘oqdan Yuqori Burgundiyaning janubiy chegaralarigacha Axen, Kyoln, Trir, Metz, Tul, Verden, Strasburg, Utrext, Liej va Kembre kabi yirik shaharlarga ega bo‘ldi. Keyinchalik bu yerlar Lotaringiya deb ataldi.
- Lotar I ning voyaga yetmagan va kasal o‘g‘li Karl Provans qirolligini qabul qildi.
Bo‘linish hujjati tuzilganidan bir necha kun o‘tgach, 22-sentyabrda Lotar I taxtdan voz kechdi, sochini oldirdi va Pryum monastiriga ketdi va u yerda 29-sentyabrda vafot etdi. Lotar tomonidan amalga oshirilgan bo‘linish dastlab o‘g‘illari o‘rtasida kelishmovchilikni keltirib chiqardi: imperator Lyudovik II Italiyadan tashqaridagi yerlarni qo‘lga kiritishni xohladi va Lotar II esa ukasi Karl qirolligini egallab olmoqchi edi. Biroq, 856-yilning kuzida Lozanna yaqinidagi yig‘ilishda aka-uka o‘rtasida otasi belgilagan chegaralarning daxlsizligini tasdiqlovchi bitim tuzildi.
Lotar I tomonidan amalga oshirilgan O‘rta Franklar qirolligining bo‘linishi franklar birligining zaiflashishiga va natijada barcha franklar shtatlaridagi vaziyatga taʼsir ko‘rsatishga qodir resurslar bilan taʼminlanmagan imperator unvonining ahamiyatini tezda yo‘qotishiga olib keldi. Pryum shartnomasi bilan o‘rnatilgan qirolliklarning chegaralari faqat 863-yilda Provans qiroli Karl vafotigacha davom etdi[4].
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ Бертинские анналы, часть 2, 855.
- ↑ Тейс Л. Наследие Каролингов. IX—X века. — С. 48.
- ↑ Сидоров А. И.. Взлёт и падение Каролингов, Историки эпохи Каролингов, M.. ISBN 5-86004-160-8.
- ↑ Альфан Л.. Великие империи варваров, M.. ISBN 5-9533-1406-X.
Adabiyotlar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- Бертинские анналы = Annales Bertiniani. 830—882. // MGH SS. — P. 419—515.
- Тейс Л.[fr]. Наследие Каролингов. IX—X века / Пер. с фр. Т. А. Чесноковой. — М.: Скарабей, 1993. — Т. 2. — 272 с. — (Новая история средневековой Франции). — 50 000 экз. — ISBN 5-86507-043-6.
Havolalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- „Lothar I“ (de). Genealogie Mittelalter. 2007-yil 11-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2011-yil 25-dekabr.