Pokistondagi qirg'izlar
Pokistonda bir necha yuz qirgʻizlar bor, ularning aksariyati mamlakatning shimoliy hududlarida istiqomat qiluvchi muhojirlardir. Ular tarixan Gilgit-Baltistonning Gojal vodiysida yashagan. Pokistonning Chitral va Vaxon yoʻlaklari oʻrtasida joylashgan Broghil dovoni ham bir vaqtlar qirgʻizlarning katta aholisi boʻlgan. Uning bir qismi Qirgʻiziston gʻarbidagi Oʻzgan shahridan, shuningdek, undan tashqari, koʻplar avval Afgʻonistondagi Vaxon yoʻlagining Kichik Pomir vodiysida joylashgan. Ular Afgʻonistondagi Savr inqilobidan soʻng Pokistonga qochib, koʻp boyliklari va chorva mollarini ortda qoldirgan.[1]
1980-yillarda Pokistondagi 1129 nafar qirgʻiz qochqiniga boshpanaga va Turkiya sharqiga koʻchirishga ruxsat berildi.[2][3]
Shu kungacha Pomir (Afgʻoniston)dan kelgan qirgʻiz dehqon va chorvadorlari chorvachilik bilan shugʻullanish va tadbirkorlar bilan chegaralangan tovar ayirboshlash uchun Pokistonning chegaradosh Hunza vodiysiga tez-tez borib kelishadi.[1]
Boshqa markaziy osiyolik muhojirlar singari, koʻplab qirgʻizistonlik muhojirlar ham Pokiston fuqaroligi va shaxsiy guvohnomalarini olish uchun murojaat qiladilar, koʻpincha bu jarayonda pasportlarini ataylab yoʻqotib qoʻyadilar yoki yashirishadi.[4] Pokiston ichki ishlar rasmiylariga koʻra, ular oʻzlarini Pokistonda yashayotgan va mamlakatga taʼtil oʻtkazish uchun kelgan va „ishonch yorliqlarini yoʻqotgan“ boshqa mamlakatlarda yashovchi pashtunlar deb tanishtirib, madaniy assimilyatsiya qilishdan foydalanadilar.[4]
Pokistondagi qirgʻizlar savdo-sotiqda faol ishtirok etadilar va turli shtatlarda, jumladan, qoʻshni Xitoyda ham keng biznes kompaniyalari tarmogʻiga ega.[5] Ular Qirgʻizistonda turizmni rivojlantirish va rivojlantirishda katta rol oʻynagan.
2010-yil Janubiy Qirgʻizistondagi tartibsizliklardan qochgan Qirgʻizistondagi koʻplab pokistonliklar qirgʻiz turmush oʻrtoqlari va oilalarini oʻzlari bilan Pokistonga olib kelishgan.[6] Qirgʻizistonlik qarindoshlari duch kelgan toʻsiqlardan biri sayohat hujjatlarini rasmiylashtirish edi. Koʻpchiligida tegishli hujjatlar yoʻq edi va baʼzilariga Federal Tergov Agentligi tomonidan atigi uch kunlik vizalar berildi, natijada odamlar noqonuniy muhojirlar deb eʼlon qilindi.[7]
2010-yil oktyabr oyida Qirgʻizistonda boʻlib oʻtadigan parlament saylovlari uchun ovoz berishda bir necha oʻnlab qirgʻizistonliklar, asosan Islomobod va boshqa shaharlarda yashovchi diplomatlar ishtirok etdi. Saylov mahalliy elchixonada tashkil etilgan.
Vaxan qirgʻiz qochqinlari[tahrir | manbasini tahrirlash]
Afgʻonistonning Vaxon viloyatidan qirgʻizlar 1970-yillarda Pokistonga koʻchib kelgan. Ulardan 1100 ga yaqini Turkiya tomonidan Van viloyatidagi Ulupamir (yoki qirgʻizcha „Buyuk Pomir“)ga, oʻzlarining koʻchiriladigan qishlogʻiga joylashish uchun qabul qilingan.[8]
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ 1,0 1,1 „Hermann Kreutzmann (2003) Ethnic minorities and marginality in the Pamirian Knot“. 2016-yil 3-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 19-aprel 2011-yil.
- ↑ The Kyrgyz of the Afghan Pamir Ride On: Ted Callahan[sayt ishlamaydi]
- ↑ „Afghanistan: Minorities make themselves heard - Afghanistan“.
- ↑ 4,0 4,1 „Illegal immigrants a grave security threat“. The Nation (13-yanvar 2010-yil). 16-sentabr 2011-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 6-noyabr 2010-yil.
- ↑ Pakistani businessman to build natural juice factory in Jalal-Abad: AKIpress News Agency December 8, 2010
- ↑ „Safe return of Pakistanis from Kyrgyzstan“. Critical PPP. 26-iyul 2011-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 5-noyabr 2010-yil.
- ↑ Tariq Ismail. „Seeking refuge in Pakistan“. The Express Tribune (19-iyun 2010-yil).
- ↑ Turkey: Kyrgyz Nomads Struggle To Make Peace With Settled Existence
Qoʻshimcha adabiyotlar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- Afgʻoniston qirgʻizlari va vaxilari: yopiq chegaralar va urushlarga moslashish, M. Nazif Mohib Shahroniy
- Qirgʻizlar — Manas bolalari. Qirgʻizdar — Manastun bolalari