Podocarpus totara
| Podocarpus totara | ||
|---|---|---|
| ||
| Biologik klassifikatsiya | ||
| ||
| ||
Podocarpus totara -maori tilidan boʻlib; „totara“ imlosi ingliz tilida ham keng tarqalgan. Yangi Zelandiyaga xos boʻlgan podokarp daraxti turi[1]. U Shimoliy orol boʻylab va janubiy orolning shimoli-sharqiy qismida pasttekislik, togʻ va quyi subalp oʻrmonlarida 600 m balandlikda oʻsadi[2].
Oʻziga xos xususiyatlari[tahrir | manbasini tahrirlash]
Totara odatda tuproq unumdor va yaxshi quriydigan pasttekisliklarda oʻsadi [3].Totara oʻrta va katta turdagi daraxt boʻlib, sekin oʻsadi. U odatda 20-25 m gacha oʻsadi. Faqat eng balandi 35 m gacha boʻlib bu uning uzoq umr koʻrishi va tanasining aylanasiga bogʻliq. Poʻstlogʻi boʻlaklarga boʻlinadi, binafsha rangdan oltin jigarranggacha boʻladi. Barglari oʻtkir, xira yashil, ignasimon, qattiq va 2 sm uzunlikda. Bu oʻsimlik ikki-toʻrtta erigan, goʻshtli, berryga oʻxshash konuslarni ishlab chiqaradi, U oʻsib kattalashganda yorqin qizil rang hosil qiladi. Konusning tepasida bir yoki ikkita dumaloq urugʻlar mavjud. Shimoliy orolning markaziy qismidagi Pureora yaqinida bu daraxtning eng katta tirik turi topilgan, U Pouakani daraxti deb nomlanib, balandligi 35 m dan oshadi va koʻkrak balandligida magistral diametri deyarli 4 m ga yetadi[2]. Bushmenlar uni 1950-yilda kashf etgan[4]. Bu hududda boshqa yirik daraxtlar ham maʼlum, sharqdagi Whirinaki oʻrmonida, ammo yaqinda chuqur vulqon tuproqlarida juda baland totar (balandligi 40 m dan ortiq) bogʻlari bor. Totara qishloq xoʻjaligi yerlarida koʻp unib chiqadi, chunki uni chorva yemaydi[5].
Turlari[tahrir | manbasini tahrirlash]
Totaraning ikki turi: [6]
- P. t. var. totara
- P. t. var. waihoensis
Kullivatsiyasi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Totara yangi urugʻlardan,soʻqmoqlardan tez oʻsadi[7]. U Buyuk Britaniyada, Inverewe, Shotlandiya kabi shimol hudularda ekilgan[8]. Bogʻda foydalanish uchun bir nechta navlar ekiladi. Bularga „Albany Gold“ va „Aurea“ kiradi, ularning ikkalasi ham qishda qorayib ketadigan sariq barglarga ega. „Pendula“; „Kumush sharshara“ ham mayatnikli, lekin barglari kremsimon qirrali; va konussimon shaklga ega va yaltiroq barglari boʻlgan „Matapuri Blue“ nomli turlari ham mavjud.
Ahamiyati[tahrir | manbasini tahrirlash]
Qattiq yogʻochi juda chidamli, ayniqsa chirishni oldini oladigan yogʻlari mavjud. Chidamliligi tufayli totar yogʻochi koʻpincha panjara ustunlari, pol qoziqlari va temir yoʻl shpallari uchun ishlatiladi. Shuningdek, u oʻymakorlik xususiyatlari uchun qadrlanadi va Maori oʻymakorligida ishlatiladigan asosiy yogʻoch hisoblanadi. Bu nisbatan yengil ogʻirligi (kauriga qaraganda tahminan 25% engilroq), uzun, tekis uzunliklari va chirishning oldini olishga yordam beradigan tabiiy yogʻlar tufayli Maori qayiqlarini qurishda vaka qilish uchun ishlatiladigan asosiy yogʻoch hisoblanadi.
Galereya[tahrir | manbasini tahrirlash]
-
Totaraning qoplami va urug'i -
Totaraning qizg'ish-kulrang po'stlog'i qalin hamda jo'shqin va ipli po'stlog'i.
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ „totara“,The Chambers Dictionary, 9th, Chambers, 2003. ISBN 0-550-10105-5.
- ↑ 2,0 2,1 Simpson, Philip. Totara: A Natural and Cultural History (en). Auckland University Press, 19 June 2017. ISBN 978-1-77558-915-0.
- ↑ „Story: Conifers – Tōtara group“. Te Ara - the Encyclopedia of New Zealand. Qaraldi: 2012-yil 30-sentyabr.
- ↑ „News of the Day GISBORNE HERALD“. paperspast.natlib.govt.nz (1950-yil 31-oktyabr). Qaraldi: 2020-yil 29-mart.
- ↑ „Story: Conifers – Tōtara group“. Te Ara - the Encyclopedia of New Zealand. Qaraldi: 2012-yil 30-sentyabr.
- ↑ Eagle, Audrey. Eagle's complete trees and shrubs of New Zealand volume one (en). Wellington: Te Papa Press, 2008 — 8 bet. ISBN 9780909010089.
- ↑ „Podocarpus totara var. totara“. New Zealand Plant Conservation Network. Qaraldi: 2012-yil 23-sentyabr.
- ↑ „Half-hardy trees in Britain and Ireland – part two“. Royal Horticultural Society. 2009-yil 3-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2009-yil 18-iyun.
Tashqi havolalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- Farjon, A. (2013). "Podocarpus totara". IUCN Red List of Threatened Species 2013: e.T42537A2985842. https://www.iucnredlist.org/species/42537/2985842. Qaraldi: 12 November 2021.Podocarpus totara]].
- New Zealand Plant Conservation Network, URL:Podocarpus totara var. totara. Accessed 2010-10-03.
- New Zealand Plant Conservation Network, URL:Podocarpus totara var. waihoensis. Accessed 2010-10-03.