Ozodlikka erishgan ayol haykali
Ozodlikka erishgan ayol haykali ― Bokuda oʻrnatilgan Fuad Abdurahmonovning asarlaridan biridir. Yodgorlik 1960-yilda Gurbanov va J. Jabborli koʻchalari tutashgan joyda qurilgan. U Jafar Jabborlining „Sevil“ dramasidagi Sevil obrazidan ilhomlangan. Paranjini yechib tashlash gʻoyasi ozarbayjon ayolining dunyoviy kishanlardan ozod boʻlishini, oʻz mamlakatining ijtimoiy hayotida rol oʻynashi, oʻqish va ishlash imkoniyatini aks ettiradi[1].
Tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Dastlab, Fuad Abdurahmonov 1951-yilda gipsdan „Ozarbayjon ayoli“ haykalini yaratgan. Yodgorlik 1957-yilda qayta tiklangan va bronza yordamida qayta yasalgan. Ushbu kompozitsiya „Ozodlik“ deb nomlangan va Sanʼat muzeyidagi koʻrgazmada namoyish etilgan. Yodgorlikni koʻrgan mutaxassislar uni Sovet hokimiyatining 40-yilligi munosabati bilan shaharning markaziy qismiga oʻrnatish kerak degan qarorga kelishdi. Shundan soʻng Fuad Abdurahmonov ozarbayjon ayolining erkinligi mavzusini aks ettiruvchi yodgorlikning kattaroq varianti ustida ishlay boshladi. Yodgorlik 1959-yilda Leningradda bronzadan yasalgan. Keyinroq uni Ozarbayjonga olib ketishdi[2]. 1960-yil 1-mayda yodgorlikning ochilishi boʻlib oʻtdi[3].
Yodgorlik gʻoyasi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Fuad Abdurahmonov shunday dedi: „Ozarbayjon ayolining ozodligi mavzusi meni uzoq vaqtdan beri oʻziga jalb qilgan. Haykal ustida ishlashni boshlaganimda, negadir men toʻrlarga oʻralgan burgutni tasavvur qildim. U oʻz tugunlarini uzadi va nihoyat oʻzini ulardan xalos qiladi. Yana bir lahza va u jon-jahdi bilan quyoshli osmonga koʻtariladi“[4].
Paranji ayollar garderobining bir qismi sifatida savdo rivojlangan barcha shaharlarning belgisi edi. Paranjiga qarshi kurash 1908-yilda Bokuda liberal burjuaziya tomonidan boshlangan. Biroq, norozilik ruhoniylar tomonidan bostirildi va burjuaziya chekinishga majbur boʻldi. Burjuaziya vakillarining yevropacha uslubda kiyingan ayollari xafa boʻlmaslik sharti bilan roʻmol kiyishga qarshi namoyishlarni toʻxtatishga kelishib oldilar.
Ozarbayjon Sovet Ittifoqi tarkibiga kirgach, ayollarning ijtimoiy mavqei oʻzgardi. Ular jamiyatda ishlay boshladilar. Bu oʻzgarishlarning barchasi ularning kiyim uslubida oʻz aksini topdi. Koʻp qarshiliklarga uchragan paranjiga qarshi tashviqot 1920-yillarda yana boshlandi. Roʻmoldan bosh tortgan qizlar uylaridan haydab yuborilgan. Komsomolchi Sara Xalilova paranjisini yechgani uchun otasi tomonidan oʻldirilgan. Ozodlikka erishgan ayol haykali ayollarning oʻz huquqlari uchun kurashayotgan qiyinchiliklarini aks ettiradi. Poydevorda paranjisini yechayotgan yosh ayol qiyofasi — Sharq ayollarining ijtimoiy tengsizligi ramzi boʻlgan[5].
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ Известия, Газета Азербайджанские „Газета Азербайджанские Известия - Символ женской свободы - Культура - Новости“. www.azerizv.az. 2019-yil 4-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 3-aprel.
- ↑ Xəyalə MURADLI. „Sirrini çadraya büküb atan daş qadının hekayəti“. 2018-yil 4-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 3-aprel.
- ↑ Широкова 1987.
- ↑ Газета Азербайджанские Известия. „Газета Азербайджанские Известия - Символ женской свободы - Культура - Новости“. www.azerizv.az. 2019-yil 4-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 3-aprel.
- ↑ Faig Nasibov. „Памятники“. www.window2baku.com. 2021-yil 6-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 3-aprel.
Adabiyotlar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- {{{заглавие}}}.