Oʻqotar burji FIsi

Phi Sagittarii (ph Sgr) — Sagittarius burjining janubida joylashgan yulduzlar turkumdagi yulduz^[1]. Koʻrinadigan kattaligi 3,14 boʻlgan chogʻda u yulduz turkumidagi eng yorqin yulduzlardan biri boʻlib, oddiy koʻz bilan koʻrish mumkin. Yillik parallaks oʻlchovi obyektning Quyoshdan 82 parsek masofada ekanini taxmin qilish imkonini berdi.^[2]^[3]

Yulduz, bir nechta tadqiqot natijalariga koʻra,^[4] B8 III SB spektral sinfiga mansub. III yorqinlik toifasi yulduzning gigant yulduzlardan biri ekanini koʻrsatadi. Yulduz yadrosidagi vodorod zaxirasii allaqachon tugab boʻlgan. Yulduzning tashqi qobigʻidan 14990K samarali haroratdagi energiya ajraladi, bu yulduzga B tasnifidagi yulduzlarga xos boʻlgan koʻk-oq rangini beradi^[5].

Oʻtmishda yulduz spektroskopik-juft yulduzlar qatoriga kiritilgan^[6]. Oy toʻsganida yulduzning sherik obyekti aniqlangan. Shunga qaramay, katta ehtimol bilan, u yolgʻiz yulduz va osmon kengliklarida unga yaqin boʻlgan yulduzlar faqat juftlik yulduzining optik komponentlari hisoblanadi.

Nomi va etimologiyasi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Yulduz Al Ahzazi al Muakket taqvim katalogida Aoul al Sadirah deb ataladi, u lotin tiliga oʻgirilganda Prima tō al Sadirah deb yoziladi va „qaytib kelgan tuyaqushlarning birinchisi“ degan maʼnoni anglatadi^[7].

Xitoy astronomiyasida 斗 (Dǒu), yaʼni Dipper, ph Sagittarius, l Sagittarius, m Sagittarius, s Sagittarius, t Sagittarius va Z Sagittarius dan iborat asterizmga taalluqli deb aytiladi. ph Sagittariusning xitoycha nomi dǒu Sù 斗宿一 (Dǒu Sù yī, Choʻmichning birinchi yulduzi) maʼnosini beradi^[8]^[9].

Bu yulduz g Sgr, d Sgr, e Sgr, z Sgr, l Sgr, s Sgr va t Sgr bilan birgalikda Kettle asterizmini, yaʼni yulduzlar guuhini tashkil etadi. ph Sgr, s Sgr, z Sgr, ch Sgr va t Sgr Al Naʽām al Ṣādirah (ạlnʿm Ṣādrẗ), yaʼni Qaytayotgan tuyaqushlar deb atalgan. Texnik memorandum yulduzlar katalogiga muvofiq 33-507 — A Reduced Star Catalog Containing 537 Named Stars (537 nomli yulduzni oʻz ichiga olgan qisqartirilgan yulduzlar katalogi)dagi yulduzlar katalogiga koʻra, dastlab toʻrtta yulduz Al Naʽām al Ṣādirah yoki Namalsadirah deb nomlangan edi: ph Sgr Namalsadirah I, asmalsadirah I, τ Sgr Namalsadirah II , χ¹ SgrNamalsadirah III sifatida va χ² SgrNamalsadirah IV sifatida ch <sup id="mwag">2</sup> Sgr (s Sgr va z Sgr bundan mustasno) sifatida maʼlum edi.

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

↑ „The Colour of Stars“, Australia Telescope, Outreach and Education, Commonwealth Scientific and Industrial Research Organisation, 21–dekabr 2004–yil, 2013-12-03da asl nusxadan arxivlandi, qaraldi: 2012-01-16{{citation}}: CS1 maint: date format ()
↑ Kaler, James B., „PHI SGR (Phi Sagittarii)“, Stars, University of Illinois, qaraldi: 2012-01-15
↑ Finsen, W. S. (April 1951), „The duplicity of phi Sgr“, Astronomical Journal, 56: 56, Bibcode:1951AJ.....56Q..56F, doi:10.1086/106589
↑ Eggleton, P. P.; Tokovinin, A. A. (September 2008), „A catalogue of multiplicity among bright stellar systems“, Monthly Notices of the Royal Astronomical Society, 389 (2): 869–879, arXiv:0806.2878, Bibcode:2008MNRAS.389..869E, doi:10.1111/j.1365-2966.2008.13596.x
↑ Rhoads, Jack W. (15–noyabr 1971–yil), Technical Memorandum 33-507-A Reduced Star Catalog Containing 537 Named Stars (PDF), Jet Propulsion Laboratory, California Institute of Technology.{{citation}}: CS1 maint: date format ()
↑ Allen, R. H. (1963), Star Names: Their Lore and Meaning (Reprint-nashr), New York: Dover Publications Inc, 355-bet, ISBN 0-486-21079-0, qaraldi: 2012-09-04.
↑ Teapot, constellation-guide.com, qaraldi: 2017-05-13.
↑ AEEA (Activities of Exhibition and Education in Astronomy) 天文教育資訊網 2006 年 5 月 11 日
↑ Knobel, E. B. (June 1895), „Al Achsasi Al Mouakket, on a catalogue of stars in the Calendarium of Mohammad Al Achsasi Al Mouakket“, Monthly Notices of the Royal Astronomical Society, 55: 430, Bibcode:1895MNRAS..55..429K, doi:10.1093/mnras/55.8.429.

[csiro-1] „The Colour of Stars“, Australia Telescope, Outreach and Education, Commonwealth Scientific and Industrial Research Organisation, 21–dekabr 2004–yil, 2013-12-03da asl nusxadan arxivlandi, qaraldi: 2012-01-16{{citation}}: CS1 maint: date format ()

[kaler-2] Kaler, James B., „PHI SGR (Phi Sagittarii)“, Stars, University of Illinois, qaraldi: 2012-01-15

[aj56-3] Finsen, W. S. (April 1951), „The duplicity of phi Sgr“, Astronomical Journal, 56: 56, Bibcode:1951AJ.....56Q..56F, doi:10.1086/106589

[mnras389_2_869-4] Eggleton, P. P.; Tokovinin, A. A. (September 2008), „A catalogue of multiplicity among bright stellar systems“, Monthly Notices of the Royal Astronomical Society, 389 (2): 869–879, arXiv:0806.2878, Bibcode:2008MNRAS.389..869E, doi:10.1111/j.1365-2966.2008.13596.x

[Rhoads1971-5] Rhoads, Jack W. (15–noyabr 1971–yil), Technical Memorandum 33-507-A Reduced Star Catalog Containing 537 Named Stars (PDF), Jet Propulsion Laboratory, California Institute of Technology.{{citation}}: CS1 maint: date format ()

[allen1899-6] Allen, R. H. (1963), Star Names: Their Lore and Meaning (Reprint-nashr), New York: Dover Publications Inc, 355-bet, ISBN 0-486-21079-0, qaraldi: 2012-09-04.

[teapot-7] Teapot, constellation-guide.com, qaraldi: 2017-05-13.

[8] AEEA (Activities of Exhibition and Education in Astronomy) 天文教育資訊網 2006 年 5 月 11 日

[Knobel1895-9] Knobel, E. B. (June 1895), „Al Achsasi Al Mouakket, on a catalogue of stars in the Calendarium of Mohammad Al Achsasi Al Mouakket“, Monthly Notices of the Royal Astronomical Society, 55: 430, Bibcode:1895MNRAS..55..429K, doi:10.1093/mnras/55.8.429.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]