Oʻqitish orqali oʻrganish

Ishorat qoʻshish
Vikipediya, ochiq ensiklopediya

Pedagogika sohasida, oʻqitish yoʻli bilan oʻrganish (nem. Lernen durch Lehren, qisqacha LdL)metodi boʻlib, unda oʻquvchilar materialni oʻrganishga va uni boshqa talabalarga oʻrgatish uchun dars tayyorlashga undashadi.Bu uslubda, mavzu bilan birgalikda hayotiy koʻnikmalarni egallashga katta eʼtibor qaratiladi. Ushbu usul dastlab,1980-yillarda,Jean-Pol Martin tomonidan aniqlangan.

Kelib chiqishi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Talabalarga lugʻatni oʻrgatish

Talabalarning boshqa talabalarga dars berish usuli, qadim zamonlardan beri mavjud[1]. Koʻpincha,bu resurslarning yetishmasligi bilan bogʻliq edi[1]. Misol uchun, Monitoring tizimi 19-asr boshlarida, jahon miqyosida mashhur boʻlgan taʼlim uslubi edi. U Madrasda ishlagan shotlandiyalik Andrew Bell va Londonda ishlagan Joseph Lancaster tomonidan parallel ravishda ishlab chiqilgan, ularning har biri kattaroq bolalar, kichik yoshdagi bolalarga oʻrganganlarini oʻrgatish orqali kambagʻal bolalarni oʻqitishga harakat qildilar[2].

Talabalarni oʻqitish orqali oʻrganish, taʼlimni rivojlantirish boʻyicha tizimli tadqiqotlar 20-asrning oʻrtalarida boshlangan[3].

1980-yillarning boshlarida,Jean-Pol Martin, talabalar fransuz tilini chet tili sifatida oʻrganish mazmunida boshqalarga dars berish kontseptsiyasini muntazam ravishda ishlab chiqdi va u koʻplab nashrlarda, unga nazariy maʼlumot taqdim etdi. Bu usul,dastlab qarshilik koʻrsatdi, chunki Germaniya taʼlim tizimi odatda intizom va eslab oʻrganishga urgʻu berar edi. Biroq, bu usul Germaniyada oʻrta taʼlimda keng qoʻllanila boshlandi va 1990-yillarda, u yanada takomillashtirildi va universitetlarda ham qoʻllanila boshlandi. 2008-yilga kelib, Martin nafaqaga chiqdi va u faol boʻlib qolgan boʻlsa-da , Joachim Grzega LdLni ishlab chiqish va tarqatishda yetakchilik qildi[4].

LdL metodi[tahrir | manbasini tahrirlash]

LDL, Martin tomonidan miya tuzilishi asosida modellashtirilgan [5]

Oʻqituvchi tomonidan tayyorlgarlikdan soʻng, talabalar oʻzlarining oʻqishlari va oʻqitishlari uchun javobgar boʻladilar. Yangi material kichik boʻlinmalarga boʻlinadi va uch kishidan koʻp boʻlmagan talabalar guruhi tashkil etiladi.

Keyin,talabalarga materialni boshqalarga oʻrgatish yoʻllarini topish uchun tajriba oʻtkazish tavsiya etiladi. Oʻquvchilarning materialni oʻzlashtirishlarini taʼminlash bilan bir qatorda, metodning yana bir asosiy maqsadi, oʻquvchilarga boshqa insonlarni hurmat qilish,muammolarni hal qilish, omma oldida tavakkal qilish va muloqot qilish kabi hayotiy koʻnikmalarni oʻrgatishdir[6][7][8][9]. Oʻqituvchi faol ishtirok etadi, agar talabalar sustlashsa yoki oʻquvchilar materialni tushunmasalar, qoʻshimcha tushuntirish yoki yordam berish uchun oʻqituvchi yordam bera boshlaydi.

Ushbu metod repetitorlikdan farq qiladi, chunki LdL sinf ichida tashkil etiladi, oʻqituvchi tomonidan qoʻllab-quvvatlanadi[10].

Plastik platypusni oʻrganish[tahrir | manbasini tahrirlash]

Harakatda plastik platypusni oʻrganish

Tegishli usul – bu plastik platypusni oʻrganish yoki platypusni oʻrganish texnikasi. Ushbu uslub, jonsiz obyektni oʻrgatish, mavzuni tushunish va bilimni saqlashni yaxshilashini koʻrsatadigan dalillarga asoslangan boʻladi[11] [12][13]. Ushbu texnikaning afzalligi shundaki, oʻquvchiga mavzuni oʻrgatish uchun, boshqa shaxsning zarur emasligi. Kontseptsiya, rezina oʻrdak disk raskadrovka dasturiy taʼminot muhandisligi texnikasiga oʻxshaydi, unda dasturchi boshqalarning yordamisiz, oʻz kodidagi xatolarni oddiygina kodning rezina kabi jonsiz obyektga satr boʻyicha nima qilishini tushuntirish orqali topishi mumkin[14].

Feynman texnikasi sxemasi

Shunga oʻxshash jarayon, fizik Richard Feynman tomonidan ishlab chiqilgan Feynman texnikasi hisoblanib, unda inson baʼzi maʼlumotlarni bola tushunadigan tarzda yozishga harakat qiladi, kerak boʻlganda asl analogiyalarni ishlab chiqadi. Yozuvchi bemalol tushuntirib bera olmaydigan darajaga yetib borgach, ular ortga qaytgan holda, mavzuni qayta oʻqiydilar yoki imkoni boʻlmaguncha mavzuni oʻrganishda davom etadilar[15].

Qayta oʻrganish + oʻqitish[tahrir | manbasini tahrirlash]

Anʼanaviy oʻqituvchi oʻqitish uslubidagi darslarni teskari oʻqitish uslubiga birga qoʻshish yoki oʻzgartirish mumkin. Har bir (anʼanaviy/toʻgʻrilangan) maʼruza oldidan va keyin, doimiy monitoring/boshqarish paneli uchun talabalardan Likert shkalasi boʻyicha anonim baholash elementlari yozib olinishi mumkin. Rejalashtirilgan teskari oʻqitish darslarida, oʻqituvchi oʻquvchilarga maʼruzalarni tayyorlash uchun dars boshlanishidan bir hafta oldin, dars oʻquv materialini tarqatadi. Kichik talabalar guruhlari uy vazifasini oʻrniga maʼruza boblari ustida ishlashadi, soʻngra oʻz tengdoshlari oldida oʻz maʼruzalarini taqdim etishadi. Soʻngra, professional maʼruzachi guruh suhbatlari yakunida muhokama qiladi, toʻldiradi va oʻz fikr-mulohazalarini bildiradi. Bu yerda, professional oʻqituvchi talabalarga tayyorgarlik va taqdim etishlarida yordam berish uchun murabbiy sifatida mavjud bo'ladi[16].

Yana qarang[tahrir | manbasini tahrirlash]

  • Active learning – Educational technique
  • Jigsaw (teaching technique)
  • Learning theory (education) – Theory that describes how students receive, process, and retain knowledge during learning
  • The Aha! effect – Human experience of suddenly understanding a previously incomprehensible problem or concept
  • Think aloud protocol – Method to gather data in usability testing
  • Peer mentoring
  • Peer-led team learning

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  1. ↑ 1,0 1,1 Heinrich, Christian. „Learning by Teaching: The Goal is Independence“ (en). Goethe-Institut (2007-yil noyabr).
  2. ↑ Graves, Frank Pierrepont. A Student's History of Education (en). Macmillan Company, 1915 — 239ff bet. 
  3. ↑ Gartner, Alan. Children teach children; learning by teaching, 1st, New York: Harper & Row, 1971. ISBN 978-0-06-013553-9. 
  4. ↑ „About me“ (de-DE). Jean-Pol Martins Weblog (2008-yil 11-noyabr). Qaraldi: 2018-yil 10-iyun.
  5. ↑ Kahl, von Reinhard. Treibhäuser der Zukunft wie in Deutschland Schulen gelingen; eine Dokumentation, 2nd, überarb. Aufl., Berlin: Archiv der Zukunft [u.a.], 2005. ISBN 978-3-407-85830-6. 
  6. ↑ Thimm, Katja. „Guten Morgen, liebe Zahlen“. Der Spiegel (2002-yil 1-iyul).
  7. ↑ Kahl, Reinhard. „Unterricht: Schüler als Lehrer“ (de). Zeit (2008-yil 22-oktyabr).
  8. ↑ Stollhans, S. „Learning by teaching: developing transferable skills.“,. Employability for languages: a handbook Corradini: . Dublin: Researchpublishing.net, 2016 — 161–164 bet. DOI:10.14705/rpnet.2016.cbg2016.478. ISBN 978-1-908416-39-1. 
  9. ↑ Grzega, Joachim; Schöner, Marion (4 July 2008). "The didactic model LdL (Lernen durch Lehren) as a way of preparing students for communication in a knowledge society". Journal of Education for Teaching 34 (3): 167–175. doi:10.1080/02607470802212157. 
  10. ↑ Safiye, Aslan (October 5, 2015). "Is Learning by Teaching Effective in Gaining 21st Century Skills? The Views of Pre-Service Science Teachers." (en). Educational Sciences: Theory and Practice 15 (6). ISSN 1303-0485. https://eric.ed.gov/?q=EJ1101263. 
  11. ↑ „Learning by teaching others is extremely effective – a new study tested a key reason why“ (2018-yil 4-may). 2022-yil 16-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2023-yil 16-sentyabr.
  12. ↑ Aslan, Safiye (2015). "Is Learning by Teaching Effective in Gaining 21st Century Skills? The Views of Pre-Service Science Teachers". Educational Sciences: Theory & Practice 15 (6). doi:10.12738/estp.2016.1.0019. 
  13. ↑ Bargh, John A.; Schul, Yaacov (1980). "On the cognitive benefits of teaching.". Journal of Educational Psychology 72 (5): 593–604. doi:10.1037/0022-0663.72.5.593. https://archive.org/details/sim_journal-of-educational-psychology_1980-10_72_5/page/593. 
  14. ↑ Koh, Aloysius Wei Lun; Lee, Sze Chi; Lim, Stephen Wee Hun (2018). "The learning benefits of teaching: A retrieval practice hypothesis". Applied Cognitive Psychology 32 (3): 401–410. doi:10.1002/acp.3410. 
  15. ↑ Staff. „Feynman Technique for Learning“. Library, William S. Richardson School of Law, University of Hawaiʻi (2021-yil 5-mart). Qaraldi: 2021-yil 31-iyul.
  16. ↑ Mastmeyer, A. (2020). "Quantitative and Qualitative Evaluation of Transforming to Flipped-Classroom from Instruction Teaching using Micro Feedback Loops". Manuscript Work in Progress: 1–42. doi:10.5281/zenodo.4000357. 

Havolalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Oʻqitish_orqali_oʻrganish&oldid=3926010" dan olindi