Nur-un-Nissa Begum

Vikipediya, ochiq ensiklopediya

Nur-un-Nissa Begum (forscha: نورالنسا بیگم ; „Ayollar orasida nur“ degan maʼnoni anglatadi; 1701-yil fevralda vafot etgan) Boburiylar imperatori Bahodirshoh I ning birinchi xotini va bosh turmush oʻrtogʻi edi.[1]

U uchinchi oʻgʻli shahzoda Rafi-ush-Shanning onasi edi va eriga katta taʼsir koʻrsatdi.[2] U boʻlajak imperatorlar Rafi ud-Darajot, Shoh Jahon II va Muhammad Ibrohimning buvisi edi. U 1701-yilda, Bahodirshoh taxtga chiqishidan olti yil oldin vafot etgan.

Oila[tahrir | manbasini tahrirlash]

Xurosonda tugʻilgan Nur-un-Nissa Begum Mirzo Sanjarxonning[2]qizi boʻlib, u Najm-i Saniyning avlodi ekanligi aytiladi. Uning onasi Zinat-i Alam Shoh Jahonning rafiqasi Mumtoz Mahalning jiyani edi.[3] Uning Shokirxon ismli ukasi bor edi.[2]

Nikoh[tahrir | manbasini tahrirlash]

U 1659-yil 30-dekabrda Vazirxon bilan Dekandan Dehliga qaytgach, shahzoda Muhammad Muazzamga (boʻlajak Bahodirshoh I) turmushga chiqdi. Anʼanaviy qirollik sovgʻalari kelin va kuyovga berildi.[1][4] 1671-yilda u oʻgʻil tugʻdi. Muazzamning vakili Mirzo Muhammad ona va oʻgʻilni Avrangzeb oldiga kuzatib qoʻydi va u chaqaloqqa Rafi-ush-Shan ismini qoʻyildi.[4]

U koʻplab buyruqbozlik fazilatlari bilan bezatilgan edi. U erishgan yutuqlari bilan Muazzamning qalbini yakka oʻzi boshqara olgan edi. U hindcha sheʼrlar yozgan[5] va xayriya ishlari va muhtojlarga yordami bilan mashhur edi. U oʻzining zoʻr xulq-atvori, itoatkorligi va jozibadorligi bilan erining mehrini qozongan va shuning uchun boshqa xotinlari unga hasad qilishgan. Ular uni axloqsizlikda, Golkonda hukmdori Abulhasan Qutbshoh bilan Muazzam oʻrtasida xabar tashishda va boshqa yomon ishlarda ayblashdi. Va ular Avrangzebning yillarini oʻzlarining shikoyatlari bilan toʻldirishdi.[1][6]

Muhammad Aʼzamshohning odamlari[6]va Muazzamning dushmanlari Nur-un-Nissa Golkondaga boribdi, Abul Hasan bilan kelisha boshlashdi.[6][1] Natijada Muazzam Dekanda yetti yil qamoqqa tashlandi.[7] Muazzamning oʻgʻillari[8] va Nur-un-Nissa ham alohida qamoqxonalarda qamalgan.[9] Avrangzebning amaldorlari uni tez-tez haqorat qilishdi va tanbeh berishdi.[10] U ozodlikdan mahrum qilindi, mol-mulki musodara qilindi va bosh ofitser Muazzam va Nur-un-Nissoning gumon qilinayotgan xiyonatkorliklarini oshkor qilish uchun qiynoqqa solingan.[11] Bu vaqt ichida Juliana Dias da Kosta u bilan qoldi va uning xizmatkori boʻlib xizmat qildi.[10]

1693-yilda Nur-un-Nissa ham, Muazzam ham qamoqdan ozod qilindi.[10] 1699-yilda Muazzam Kobulga hokim etib tayinlandi, u yerda Nur-un-Nissa hamrohlik qildi. Avrangzeb Kobulda boʻlgan vaqtlarida Nur-un-Nissaga qarshi turish uchun Muazzam, Amat-ul-habibni taqdim etdi. Amat-ul-Habib 1700-yilda Xayrobodda tugʻilgan oʻgʻilning onasi edi.[2]

Oʻlim[tahrir | manbasini tahrirlash]

Nur-un-Nissa Begum 1701-yil fevralida Kobulda vafot etdi.[2] Nikolao Manuchchining soʻzlariga koʻra, „u har tomonlama yetuk malika edi“. Uning oʻlimi Muazzam uchun ham, Rofi-ush-Shon uchun ham katta musibat boʻldi. Avrangzeb va barcha saroy ahli ularning oldiga kelib, taʼziya izhor qildilar.[12]

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 Syed 1977.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Irvine.
  3. ↑ Muni Lal, Mini Mughals (1989), p. 26
  4. ↑ 4,0 4,1 Sarkar 1947.
  5. ↑ Sharma, Sudha. The Status of Muslim Women in Medieval India. SAGE Publications India, 21-mart 2016-yil — 212 bet. ISBN 978-9-351-50567-9. 
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 Sarkar 1972.
  7. ↑ Faruqui, Munis D.. The Princes of the Mughal Empire, 1504–1719. Cambridge University Press, 27-avgust 2012-yil — 111 bet. ISBN 978-1-139-53675-2. 
  8. ↑ Shashi, Shyam Singh. Encyclopaedia Indica: Aurangzeb and his administrative measures. Anmol Publications, 1999 — 270 bet. ISBN 978-8-170-41859-7. 
  9. ↑ Srivastava, M. P.. The Mughal administration. Chugh Publications, 1995 — 247 bet. ISBN 978-8-185-61397-0. 
  10. ↑ 10,0 10,1 10,2 Latif 2010.
  11. ↑ Sarkar, Sir Jadunath. History of Aurangzib: Mainly based on Persian sources. S. C. Sarkar & Sons ltd., 1928 — 46–7 bet. 
  12. ↑ Manucci, Niccolao. Storia Do Mogor: Or, Mogul India, 1653-1708 - Volume 3. J. Murray, 1907 — 254 bet. 

Bibliografiya[tahrir | manbasini tahrirlash]

  • Syed, Anees Jahan. Aurangzeb in Muntakhab-al Lubab. Somaiya Publications, 1977. 
  • Sarkar, Jadunath. Maasir-i-Alamgiri: A History of Emperor Aurangzib-Alamgir (reign 1658-1707 AD) of Saqi Mustad Khan. Royal Asiatic Society of Bengal, Calcutta, 1947. 
  • Irvine, William. The Later Mughals. Low Price Publications. ISBN 8175364068. 
  • Latif, Bilkees I.. Forgotten. Penguin Books India, 2010 — 31 bet. ISBN 978-0-143-06454-1. 
  • Sarkar, Sir Jadunath. History of Aurangzib based on original sources - Volume 4. S. C. Sarkar & Sons ltd., 1972. 
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Nur-un-Nissa_Begum&oldid=3158137" dan olindi