Moselle (departament)

Moselle
Moselle; Moselle (departament)
	Departament
	; Bayroq ; Gerb
	49°02′0″N 6°39′0″E / 49.03333°N 6.65000°E G OKoordinatalari: 49°02′0″N 6°39′0″E / 49.03333°N 6.65000°E G O
Mamlakat	Fransiya
Aholisi	1,046,543
Milliy tarkib	fransuzlar
Vaqt mintaqasi	UTC+1
Telefon kodi	57

Moselle (fransuzcha talaffuzi: [mɔzɛl] ( tinglang)) Fransiyaning sharqida joylashgan Lotaringiyadagi eng gavjum departament boʻlib, departamentning gʻarbiy qismidan oqib oʻtuvchi Reyn daryosining irmogʻi boʻlgan Mozel daryosi nomi bilan atalgan. 2019-yilda uning aholisi 1 046 543 kishi edi^[1]. Departament aholisi Mosellanlar nomi bilan tanilgan.

Tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]

1793-yilgacha Moselle departamenti (shu jumladan Buken va Vieux Sarverden)

1790-yil 4-martda Moselle Fransiya inqilobi davrida yaratilgan 83 ta boʻlimdan biriga aylandi.

1793-yilda Fransiya Manderen, Momerstroff va Krixingen okrugi anklavlarini, Lyuksemburg gersogligi knyazlarining barcha mulklarini qoʻshib oldi va ularni Mozel departamentiga kiritdi. 1795-yilda de Lixing ham Mozel departamentiga birlashtirildi.

1814-yilgi Parij shartnomasiga koʻra, Napoleon birinchi marta magʻlubiyatga uchragan va taxtdan voz kechganidan soʻng, Fransiya 1792-yildan beri bosib olgan deyarli barcha hududlarini topshirishga majbur boʻldi. Natijada, Fransiya Avstriyaga Toley eksklavini (hozirgi Saarlandda, Germaniyada), shuningdek Sierk-le-Beyn yaqinidagi bir nechta kommunalarni (har ikkala hudud ham Mozel departamentining bir qismi edi) Avstriyaga berdi. Boshqa tomondan, Shartnoma 1793-yildagi fransuz anneksiyasini tasdiqladi va bundan tashqari, Sarren departamentining janubi, shu jumladan Lebax shahri, Saarbryuken shahri va yaqin atrofdagi boy koʻmir havzasi Fransiyaga berildi.

Geografiyasi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Moselle hozirgi Grand Est hududining bir qismi boʻlib, Fransiyaning Merte-et-Moselle va Bas-Rhin departamentlari, shuningdek Germaniya (Saarland va Reynland-Pfalz shtatlari) va shimolda Lyuksemburg bilan oʻralgan. Moselle qismlari Parc naturall régional de Lorrainega tegishli.

Quyidagilar eng muhim daryolardir:

Moselle
Sarre
Seille

Asosiy shaharlari[tahrir | manbasini tahrirlash]

Aholi eng koʻp istiqomat qiluvchi kommuna Metz shahridir. 2019-yil holatiga koʻra, 15 000 dan ortiq aholiga ega 8 ta kommuna mavjud^[1].

Kommuna	Aholi (2019)
Metz	118 489
Thionville	40 778
Montigny-les-Metz	21 879
Forbach	21 597
Sarreguemins	20 635
Yutz	17,143
Xayange	16 005
Sent-Avold	15 415

Demografiyasi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Departament aholisi fransuzcha Mosellanlar deb ataladi.

Aholining oʻsishi
Yil	Aholi	±%
1792	346,614	—
1801	348,131	+0.4%
1806	385,949	+10.9%
1831	417,003	+8.0%
1841	440,312	+5.6%
1872	490,459	+11.4%
1880	492,713	+0.5%
1890	510,392	+3.6%
1900	564,829	+10.7%
1910	655,211	+16.0%
1921	589,12	−10.1%
1931	693,408	+17.7%
1936	696,246	+0.4%
1946	622,145	−10.6%
1954	769,388	+23.7%
1962	919,412	+19.5%
1968	971,314	+5.6%
1975	1,006,373	—
1982	1,007,189	—
1990	1,011,302	—
1999	1,023,447	—
2006	1,036,780	—
2011	1,045,146	—
2016	1,045,271	—

Siyosati[tahrir | manbasini tahrirlash]

Departament kengashi prezidenti Patrick Weiten 2011-yilda saylangan.

	Aʼzo ^[2]	Partiya
Moselle 1-saylov okrugi	Belxir Belhaddod	La République En Marche!
Moselle 2-saylov okrugi	Ludovik Mendes	La République En Marche!
Moselle 3-saylov okrugi	Charlotta Leduk	La France Insouise (NUPES)
Mozelning 4-saylov okrugi	Fabien Di Filippo	LR
Mozelning 5-saylov okrugi	Vincent Seytlinger	LR
Moselle 6-saylov okrugi	Kevin Pfeffer	RN
Mozelning 7-saylov okrugi	Aleksandr Lubet	RN
Mozelning 8-saylov okrugi	Loran Yakobelli	RN
Mozelning 9-saylov okrugi	Izabel Rauch	Ufqlar