Miranda do Douro
Miranda de l Douro (Mirandese: [miˈɾɐ̃dɐ ðl̩ ˈdowɾʊ]) yoki Miranda do Douro deb ataladigan shahar Portugaliyaning shimoli-sharqidagi Bragança okrugi tarkibiga kiradi. 2011-yilda aholisi soni 7482[1] kishini, maydoni esa 487.18 km²[2]ni tashkil qilgan. Shahar atrofidagi aholi punkti esa 2001-yilda[3] 1960 nafar kishidan iborat boʻlgan. Trás-os-Montes mintaqasining „Cidade Museu“ nomi bilan tanilgan Miranda do Douro shahri Bragançadan 86 kilometr uzoqlikda joylashgan boʻlib, oʻrta asrlar va Uygʻonish davri anʼanalarini hamda meʼmorchiligini saqlab qolgan. Ushbu shahar oʻziga xos Mirandese tiliga ega boʻlib, u Portugaliyada rasmiy maqomga ega. Bundan tashqari, Miranda do Douro Portugaliya davlati madaniyati va tarixidan farq qiladi. Shahar Spain bilan chegarada joylashgan boʻlib, ikki mamlakatni Douru daryosi ajratib turadi. Ispaniyadagi eng yaqin shahar Zamora hisoblanadi.
Hozirgi shahar hokimi Artur Manuel Rodrigues Nunes (Sotsialistik partiya). Shahar bayrami 10-iyulda oʻtkaziladi.
Tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Miranda do Douro shahrining aholi punkti sifatida paydo boʻlishi tarixchilar orasida hali ham munozarali, ammo arxeologik topilmalar miloddan avvalgi Bronza davrida bu yerda odamlar yashaganligini tasdiqlaydi. Milodiy 716-yil atrofida mavrlar mahalliy Visigothic qabilalarini magʻlub etib, mintaqaning bir qismini egallab olishgan va bu hududni Mir-Hândul deb nomlashgan[4].
XI asrning oxiriga kelib, León ushbu hududni Portugaliyaga oʻtish joyi sifatida egallagan. Miranda qishloq aholi punkti qirol Denis tashabbusi bilan Douro va Fresno daryolarining yon bagʻirlari orasidagi hududda rivojlangan. Aynan Miranda shahrida Denis va Kastiliyalik Ferdinand IV oʻrtasida Treaty of Alcanices shartnomasi imzolangan boʻlib, u Kingdom of Portugal va Crown of Castile oʻrtasidagi chegarani belgilovchi hujjat hisoblanadi.
Miranda 1286-yil 18-dekabrda rasmiy ravishda tashkil etilgan va darhol vila (inglizcha: town) maqomiga koʻtarilgan..Oʻsha davrdan boshlab Miranda hududini oʻrab olgan eng muhim shaharlardan biriga aylandi.[5]
XIV asr oxirida kastiliyaliklar Miranda do Douro shahrini egallab olishgan va u yerda Portugaliya qiroli Jovanni I tomonidan quvib chiqarilgungacha qolishgan. 1545-yil 10-iyulda qirol Jovanni III Miranda do Douroni shahar maqomiga koʻtardi. Shuningdek, 1545-yil 22-mayda Papa Pavel III tomonidan chiqarilgan papalik bulagʻiga koʻra, Miranda bir vaqtning oʻzida Trás-os-Montesdagi birinchi episkoplik maqomini oldi (bu Braga arx yepiskopligining katta qismini oʻz ichiga olgan). Natijada Miranda Trás-os-Montesning poytaxti, yepiskoplik markazi (yepiskop, kanonlar va cherkov rasmiy shaxslari qarorgohi), harbiy gubernatorlik va fuqarolik markaziga aylandi.
1762-yilda Yetti yillik urush davrida Ispaniya qiroli Karl III ning qoʻshini Trás-os-Montesga bostirib kirdi. Bosqinchi qoʻshin qamal qilish jarayoni davomida 500 dan ortiq barreldan oʻq-dorilar saqlangan ombor toʻpgʻa tutashib ketdi. Bu oʻqdorilar ombori portlashi natijasida qasrning toʻrtta minorasi va atrofdagi koʻplab mahallalar vayron boʻldi. Shahar aholisining taxminan uchdan bir qismi (taxminan 400 kishi) halok boʻldi, bu Miranda shahrining diniy, demografik va shaharlashgan qismini vayronaga aylantirdi. Shundan ikki yil oʻtib (1764-yil), oʻsha paytdagi yigirma uchinchi yepiskop Aleixo Miranda Henriques Miranda shahrini tark etib, Portugaliyaning shimoli-sharqiy qismida raqib episkoplik markaziga aylangan Bragançaga koʻchib oʻtdi. 1680-yilga kelib esa, u mintaqadagi yagona cherkov markaziga aylandi.
_(cropped).jpg)
Geografiyasi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Miranda do Douro joylashgan hudud Portugaliyaning Trás-os-Montes mintaqasi va Ispaniyaning Kastiliya va Leon avtonom hamjamiyati chegarasidagi chegaraga yaqin joylashgan. Ushbu mintaqadagi relyef chegaraga yaqin joylashgan qattiq kvartsit yotqiziqlari taʼsiri ostida boʻlib, bu esa eroziyani qiyoslashtiradi va baland jarliklar va toshlar hosil qiladi. Tuproqlar schists va granite togʻ jinslaridan tashkil topgan.
Iqlimi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Miranda do Douro iqlimi issiq yozli Oʻrta dengiz iqlimi (Csb) hisoblanadi. Shimoli-sharqiy Transmontanodagi ichki joylashuvi sababli, bu mintaqada ob-havoning oʻta oʻzgaruvchanligi kuzatiladi. Mahalliy aholi ushbu mintaqaning iqlimiga „Em Miranda há nove meses de Inverno e três de Inferno“ („Mirandada toʻqqiz oy qish va uch oy doʻzax“) degan soʻz birikmasi bilan kinoya tarzida ishora qiladi. Yoz odatda quruq va issiq, qish esa qattiq sovuq boʻlib, baʼzan qor yogʻadi.
• Qishi: Sovuq. Yanvar oyida minimal harorat 0 °C (32 °F) atrofida boʻlib, tez-tez salbiy qiymatlarga tushadi.
• Yozi: Qarama-qarshi. Issiq va quruq. Maksimal harorat 30 °C (86 °F) atrofida boʻladi.
| Yil | Aholi | ±% |
|---|---|---|
| 1801 | 88 881 | — |
| 1849 | 7 146 | −92.0% |
| 1900 | 10 639 | +48.9% |
| 1930 | 11 272 | +5.9% |
| 1960 | 18 972 | +68.3% |
| 1981 | 9 948 | −47.6% |
| 1991 | 8 697 | −12.6% |
| 2001 | 8 048 | −7.5% |
| 2011 | 7 482 | −7.0% |
Ikkala shaharlar – singil shaharlar[tahrir | manbasini tahrirlash]
Miranda do Douro ushbu shaharlar bilan bogʻlangan: [6]
- Aranda de Duero, Ispaniya
- Bimenes, Ispaniya
Madaniyati[tahrir | manbasini tahrirlash]
Miran do Douro shahri asrlar davomida mamlakatning qolgan qismidan uzoqda joylashganligi sababli, ajdodlarning turmush tarzi anʼanalarda va hatto tilda ham jonli saqlanib qolgan. Masofadan tashqari, ob-havo sharoitlari ham muammo yaratadi, chunki qishda juda sovuq va qorli, yozda esa juda quruq va issiq boʻladi.
Miranda do Douro gastronomiyasi ham mintaqaning oʻziga xos belgilaridan biri boʻlib, Trás-os-Montes anʼanalarini aks ettiradi. „Posta à Mirandesa“ deb nomlanuvchi ogʻir va qalin biftek anʼanaviy taom boʻlib, butun mamlakat boʻylab mashhur va taqlid qilinadi. Shuningdek, ushbu mintaqada ishlab chiqarilgan vino esa yuqori alkogol miqdoriga ega (17–18°).
Shaharning oʻrta asrlarga oid katedrali joylashgan eski qismi oʻzining goʻzalligi bilan ajralib turadi. Uylar, asosan, kichik va bir qavatli. Eski shahar markazida esa shahar hokimiyati binosi va muzey, „Terra de Miranda muzeyi“ (Miranda yerlari muzeyi) joylashgan. Muzeyda arxeologik topilmalar, fermer xoʻjaligi hayotini aks ettiruvchi buyumlar, mahalliy kiyimlar va anʼanaviy niqoblar namoyish etiladi.
.jpg)
Turizmi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Miranda do Douro Douro International Natural Park tabiiy goʻzallik bilan oʻralgan. Bu qoʻriqxona shimoli-sharqiy Portugaliya va shimoli-gʻarbiy Ispaniyada joylashgan boʻlib, noyob ekologik va madaniy merosni oʻzida mujassamlashtirgan.
Park Douro daryosida joylashgan boʻlib, bu daryoning katta qismini Portugaliya va Ispaniya oʻrtasidagi chegaraga aylantirilgan. Bu park taxminan 85000 gektar maydonni oʻz ichiga oladi.
Miranda do Dourodan São João das Arribas gacha boʻlgan yoʻl Portugaliyada ajoyib koʻrinishlarga ega. Yoʻl Miranda do Douro shahridan boshlanadi va São João das Arribasga olib boradi[7].
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ Instituto Nacional de Estatística
- ↑ „Áreas das freguesias, concelhos, distritos e país“. 2018-yil 5-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 5-noyabr.
- ↑ „Atlas de Portugal“. 2014-yil 6-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan.
- ↑ Evans, David J.J. (2004), Portugal, Wimbledon, England: Cadogan Guides/New Holland Publishers, 132-bet, ISBN 9781860111266
- ↑ {{{editor}}}: „O Concelho: Historia“ (pt). Câmara Municipal de Miranda do Douro (2008). 2011-yil 21-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2011-yil 10-may.
- ↑ „Cidades Geminadas“ (pt). cm-mdouro.pt. Miranda do Douro. Qaraldi: 2019-yil 13-dekabr.
- ↑ Sikdar. „Miranda Do Douro and the Majestic Douro International Natural Park“. www.tourola.eu. Qaraldi: 2023-yil 4-avgust.