Mavlay Abdulloh masjidi
Bu maqola ayni damda faol tahrirlanyapti. Iltimos, mazkur ogohlantirish xabari sahifadan olib tashlanmagunga qadar sahifaga oʻzgartirishlar kiritmay turing. Aks holda, tahrirlar toʻqnashuvi yuz berishi mumkin. Bu sahifa oxirgi marta 06:02, 21-iyul 2024 (UTC) (0 soniya avval) da tahrir qilingan. |
Masjid | |
Mavlay Abdulloh masjidi
| |
Mavlay Abdulloh masjidining minorasi | |
Joylashuvi | 34°03′24.9″N 4°59′38.6″W / 34.056917°N 4.994056°W |
Manzil | Fos, Marokash |
Binokorlik | ???—18-asr |
Minoralar soni | 1 |
Minoralar soni | 1 |
Mavlay Abdulloh masjidi — Marokashning Fos shahri Mavlay Abdalloh tumani markazida joylashgan tarixiy saroy-shahar va qalʼada joylashgan yirik masjid va qirollik nekropol majmuasi. U sulolaning keyingi aʼzolari bilan birga qoʻshni nekropolda dafn etilgan alaviy sultoni Mavlay Abdulloh (1729–1757-yillar oraligʻida hukmronlik qilgan) tomonidan asos solingan[1][2][3].
Umumiy koʻrinishi
[tahrir | manbasini tahrirlash]Masjid Fos al-Jadid („Yangi Fos“)da joylashgan boʻlib, u dastlab qirol qalʼasi va 1276-yilda Marinidlar sulolasi tomonidan asos solingan maʼmuriy shahar boʻlgan[1]. Fas al-Jadid dastlab sultonning koʻplab qoʻshinlarini joylashtirgan va u hozirgi kungacha qirol saroyini joylashtirishda davom etgan. 17-asrda alaviylar sultoni Mavlay Roshid oʻz qabila qoʻshinlarini joylashtirish maqsadida Fas al-Jadid shimolida katta Kasbah Cherarda qurdi[1]. Bu Fas al-Jadidning shimoli-gʻarbiy hududini oʻz ichiga olgan, keyinchalik 18-asr boshidan Mavlay Abdallah mahallasiga aylangan[4]:296. Bu yerda Sulton Mavlay Abdulloh (1729–1757-yillarda hukmronlik qilgan) masjid qurgan va vafotidan keyin oʻzi dafn etilgan[3].
Masjidda bir vaqtlar madrasa ham boʻlgan boʻlib, unda maʼlumoti past boʻlgan talabalar al-Qoroviyyin universitetida oʻqishni davom ettirishdan oldin (Qurʼon ilmi boʻyicha) boshlangʻich taʼlim beradilar[1]:463. Qadimgi tarixiy hammom ham masjidning gʻarbiy qismida joylashgan (yoki boʻlgan)[3].
Qirollik nekropoli
[tahrir | manbasini tahrirlash]Nekropol masjid majmuasining janubiy qismida va ikki hovli, namozxona va dafn xonasidan iborat[5]:127. Anri Bressolettening soʻzlariga koʻra, nekropol 17-asrdayoq mavjud boʻlgan, biroq u 19-asr oʻrtalarida Muhammad ibn Abdurahmon tomonidan (1859-yilda taxtga oʻtirgunga qadar, u 1859-yilda taxtga oʻtirgunga qadar) hozirgi koʻrinishida qayta ishlangan[6]. Sulton Abdulloh[3] va uning onasi Xonata binti Bakkar bu yerda dafn etilgan[7]. Biroq, uning bevosita vorislari boshqa joylarda dafn qilindi: Muhammad III (vafoti 1790-yil)[8] va Hasan I (vafoti 1894-yil) Rabotda[9], Yazid (vafoti 1792-yil) Marokash shahridagi Saʼdiya qabrlarida[10], Abdurahmon (vafoti 1859-yil) Miknasdagi Mavlay Ismoil maqbarasida[11] va Muhammad IV (vafoti 1873-yil) alaviylarning ota-bobolarining Tafilalt uyida.
1927-yilda Sulton Yusuf[3], 1937-yilda uning oʻtmishdoshlari Abdulhofiz va 1943-yilda Abdulaziz va 1953-yilda uning rafiqasi Lalla Yakout dafn etilganida, Mavlay Abdulloh masjididan Alaviylar sulolasi nekropol sifatida foydalanish qayta tiklandi[6][12]. Keyingi hukmdorlar Muhammad V (1961-yilda vafot etgan) va Hasan II (1999-yilda vafot etgan) Rabotda, 1961–1971-yillarda Hasan minorasi yonida qurilgan Muhammad V maqbarasida dafn etilgani sababli, anʼana yana toʻxtatildi[13].
Yana qarang
[tahrir | manbasini tahrirlash]Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 Le Tourneau, Roger. Fès avant le protectorat: étude économique et sociale d'une ville de l'occident musulman. Casablanca: Société Marocaine de Librairie et d'Édition, 1949 — 88, 98, 463 bet. Le Tourneau, Roger (1949). Fès avant le protectorat: étude économique et sociale d’une ville de l’occident musulman. Casablanca: Société Marocaine de Librairie et d'Édition. pp. 88, 98, 463.
- ↑ Marçais, Georges. L'architecture musulmane d'Occident. Paris: Arts et métiers graphiques, 1954 — 391 bet.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 Maslow, Boris. Les mosquées de Fès et du nord du Maroc. Paris: Éditions d'art et d'histoire, 1937 — 86–91 bet. Maslow, Boris (1937). Les mosquées de Fès et du nord du Maroc. Paris: Éditions d’art et d’histoire. pp. 86-91.
- ↑ Métalsi, Mohamed. Fès: La ville essentielle. Paris: ACR Édition Internationale, 2003. ISBN 978-2867701528.
- ↑ Joseph Luccioni (1972), „L'avènement de Sidi Mohammed Ben Youssef au trône du Maroc (1927)“, Revue des mondes musulmans et de la Méditerranée, 123–130-bet
- ↑ 6,0 6,1 Bressolette, Henri. A la découverte de Fès. L'Harmattan, 2016. ISBN 978-2343090221.
- ↑ al-Nasiri, Ahmad ibn Khalid. Kitâb Elistiqsâ li-Akhbâri doual Elmâgrib Elaqsâ. Ernest Leroux — 217 bet.
- ↑ Archives marocaines: publication de la Mission scientifique du Maroc (fr). Librairie Ancienne Honoré Champion., 1906 — 102 bet.
- ↑ Pennell, C. R.. Morocco Since 1830: A History (en). NYU Press, 2000 — 108 bet. ISBN 978-0-8147-6677-4.
- ↑ Deverdun, Gaston. Marrakech: Des origines à 1912. Rabat: Éditions Techniques Nord-Africaines, 1959 — 407 bet.
- ↑ Salmon, Xavier. Marrakech: Splendeurs saadiennes: 1550-1650. Paris: LienArt, 2016 — 270 bet. ISBN 9782359061826.
- ↑ „The Sultan Back In Morocco. Au Maroc, en novembre 1955, le retour...“ (en-gb). Getty Images. — „In Morocco, in November 1955, the return from exile of Sultan Mohammed ben Youssef of Morocco (future king Mohammed V): the day after his triumphant return to Rabat, the sultan made a pious pilgrimage to Fes to pray at the tomb of the Alawites and on the grave of his mother who died three weeks after her departure for exile“. Qaraldi: 2024-yil 4-fevral.
- ↑ „CNN - Morocco's King Hassan buried as thousands mourn - July 25, 1999“. www.cnn.com. Qaraldi: 2023-yil 15-yanvar.