Maniakal-depressiv psixoz

Maniakal-depressiv psixoz, siklofreniya – ruhiy kasallik; gʻamgin (depressiya) yoki koʻtarinki (maniya) ruhiy holatlar xuruj qilishi (fazalari) bilan kechadi. Xurujlar bir necha kundan bir necha oygacha davom etadi.

Maniakal fazada bemor kayfi chogʻ, serharakat, sergap boʻlib, oʻzini har ishga qodir, ishbilarmon deb biladi. Charchash nimaligini bilmaydi, kam uxlaydi.

Depressiv fazada bemor gʻamgin, ruhiyati va harakatlari suyet, odamovi boʻlib qoladi, tushkunlikka tu-shadi, madori qurib bitgandek tuyuladi, ishlashga qiynaladi, uyqusi va ishtahasi buziladi (qarang Depressiya). Odatda, kasallik fazalari bir-biri bilan almashinib turadi; yosh ulgʻaygan sari depressiv faza koʻp uchraydi. Kasallik baʼzan monofaz kechishi ham mumkin, bunda faqat maniakal yoki faqat depressiv faza qayd qilinadi. Baʼzi hollarda bir faza bevosita ikkinchisi bilan almashinadi, biroq fazalar oʻrtasidagi vaqt yillab choʻziladi. Bemorning qiyofasi deyarli oʻzgarmaydi. Psixoz xurujlari boʻlmagan davrda bemor oʻzini sogʻlom his qiladi. Lekin maniakal faza odam keksayganida uchrasa, bemor zaif boʻlib qoladi. Depressiv faza bemorda hayotga qiziqishning yoʻqolishi va oʻzoʻzini oʻldirish ehtimoli borligi bilan xavfli. M.-d.p. belgilari paydo boʻlganda psixiatr-vrachga murojaat qilish zarur, vaqtida qilingan davo yaxshi naf beradi. Tin-chlantiruvchi va antidepressiv vositalar buyuriladi, jiddiyroq hollarda kasalxonaga yotqiziladi.

Belgilari

Bipolyar buzulish ruhiy holatning takroriy oʻzgarishi yoki notoʻgʻri epizodlarni keltirib chiqaradi, bu odamni juda yuqori (maniya) yoki juda past (depressiv) his qilish holatiga solib qoʻyadi. Siklik epizodlar oddiy kayfiyat bilan belgilanadi. Maniya epizodining belgilari:

• Energiya, faollik, bezovtalik kuchayadi
• Eyforik kayfiyat
• Haddan tashqari asabiylashish
• Yomon konsentratsiya
• Fikrlar poygasi, tez gapirish, gʻoyalar orasida sakrash
• Uyqusizlik
• Oʻz-oʻzini hurmat qilish hissi kuchaygan
• Sarf-xarajatlar
• Jinsiy xatti-harakatlarning kuchayishi
• Giyohvand moddalarni suiisteʼmol qilish, masalan, kokain, spirtli ichimliklar va uyqu dori-darmonlari
• Provokatsion, intruziv yoki tajovuzkor xatti-harakatlar
• Biror narsa notoʻgʻri ekanligini rad eting

Depressiv epizod belgilari:

• Gʻamgin, tashvishli yoki boʻsh kayfiyat
• Umidsizlik va pessimizm hissi
• Aybdorlik, qadrsizlik va nochorlik hissi
• Bir marta zavqlangan faoliyatga, shu jumladan jinsiy aloqaga qiziqish yoki zavqni yoʻqotish
• Energiyaning pasayishi, charchoq
• Diqqatni jamlash, eslash yoki qaror qabul qilishda qiyinchilik
• Bezovtalik va asabiylashish
• Uyqusizlik yoki juda koʻp uxlash
• Ishtahaning oʻzgarishi, koʻzda tutilmagan vazn yoʻqotish yoki ortish
• Jismoniy kasallik yoki jarohatlardan kelib chiqmagan tana belgilari
• Oʻlim yoki oʻz joniga qasd qilish haqidagi fikrlar.