Los Andes universiteti (Kolumbiya)

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Los Andes universiteti
Asl nomi Universidad de los Andes
Asos solingan 1948-yil 16-noyabr
Rektori Alejandro Gaviria Uribe[1]
Talabalari 24,653[2]
Vebsayti uniandes.edu.co[3]

Koordinatalari: 4°36′4.3200000000014″N 74°3′56.520000000024″W / 4.601200000000000401°N 74.06570000000000675°W / 4.601200000000000401; -74.06570000000000675 G O


Los Andes universiteti(ispancha: Universidad de los Andes)— Kolumbiyaning Bogota shahri markazida joylashgan xususiy tadqiqot universitetidir. 1948-yilda Mario Laserna Pinzon boshchiligidagi bir guruh kolumbiyalik ziyolilar tomonidan asos solingan, bu kolumbiyadagi birinchi universitet boʻlib, mazhabsiz (har qanday siyosiy partiya yoki diniy muassasadan mustaqil) sifatida tashkil etilgan[4][5]. Los Andes doimiy ravishda Kolumbiyaning eng yaxshi universiteti sifatida tan olingan va QS World Top University Ranking va Times Higher Education Classification maʼlumotlariga koʻra Lotin Amerikasidagi eng yaxshi 5 universitet va dunyoning eng yaxshi 250 universitetlaridan biri hisoblanadi[6][7].

Universitet akademik jihatdan toʻqqizta maktab, uchta maxsus akademik tashkilotdan iborat[8]— Alberto Lleras Kamargo hukumat maktabi, Taʼlim boʻyicha tadqiqot va oʻqitish markazi (ispancha: Centro de Investigación y Formación en Educación, CIFE) va fanlararo Rivojlanish tadqiqotlari markazi (ispancha: Centro Interdisciplinario de Estudios sobre Desarrollo, CIDER) — va Santa Fe de Bogota Foundation tibbiyot muassasasi bilan qoʻshma akademik korxona[9] 31 ta bakalavriat, 18 ta doktorantura va 38 ta magistratura darajasini berish dasturlarini taklif etadi. 4] tibbiyot kabi inson bilimi sohalarida, muhandislik, fan, huquq va boshqalar[5][10].

2011-yil holatiga koʻra, universitet Colciencias tomonidan tan olingan 128 ta tadqiqot guruhlarini ishlab chiqargan, ularning aksariyati ijtimoiy fanlar, matematika, fizika va muhandislik sohalarida[2]. 2017-yilga kelib, Colciencias tomonidan tan olingan guruhlar soni 153 ta tadqiqot guruhiga yetgan. Bu Kolumbiya taʼlim vazirligi tomonidan 2015-yil yanvar oyida berilgan yuqori sifatli institutsional akkreditatsiyani olgan kam sonli Kolumbiya universitetlaridan biridir[11].

Tarix[tahrir | manbasini tahrirlash]

Tarixiy kontekst[tahrir | manbasini tahrirlash]

1930-yilda Kolumbiyada boʻlib oʻtgan prezidentlik saylovlari natijasida Liberal partiya nomzodi Enrike Olaya Errera 1880-yildan beri konservatorlar nazorati ostida boʻlgan idoraga tayinlangan[12]. Konservativ respublikaning soʻnggi yillari Banan qirgʻini kabi voqealar bilan kechgan, bu Kolumbiya Konservativ partiyasining prezidentlikdan mahrum boʻlishiga yordam bergan boʻlishi mumkin[13].

Liberal prezident Alfonso Lopez Pumarexo 1934-yilda Revolucion en Marcha harakatini boshlagan.

Liberal hukumatning ushbu yangi davrida, Liberal Respublika deb nomlanuvchi, Alfonso Lopes Pumarexo (1934-1938 va 1942-1946) maʼmuriyati mamlakatni modernizatsiya qilishga qaratilgan oʻzgarishlarni amalga oshirdi. Oliy taʼlimni, xususan, 1935-yilda Kolumbiya Milliy universitetini qayta qurish, 1936-yilda agrar islohot va sanoatlashtirishni umumiy ragʻbatlantirish natijasida tez iqtisodiy oʻzgarishlar va oʻsish boʻldi. Baʼzi hisob-kitoblarga koʻra, 1945-yilda mavjud Kolumbiya korporatsiyalarining taxminan 50 % 1940 va 1945-yillar oraligʻida tashkil etilgan boʻlib, boylik toʻplash va siyosiy manfaatlar va xalqaro intilishlarga ega boʻlgan yangi oʻrta sinfni yaratishga yordam bergan[14].

Biroq, sanoat rivojlanishini davom ettirish uchun malakali ishchi kuchiga shoshilinch ehtiyoj bor edi, bu Kolumbiya taʼlim vazirining 1946-yilda Kolumbiya Kongressida qilgan nutqida aks ettirilgan[15]:

Bizda muhandislar, arxitektorlar, shifokorlar, stomatologlar, agronomlar, veterinarlar, kimyogarlar va hatto huquqshunoslar

(...) yetishmaydi va mamlakat ehtiyojlarini qondirish uchun etarli miqdorda va yagona yechim universitetlarni kengaytirishda... mamlakat uchun universitetni yaratishda, bu mamlakat chaqirgan narsaga javob beradi.

- Germán Arciniegas, Memoria del senor Ministro de Educación Nacional, Germán Arciniegas, al Congreso de 1946 , Bogota , 1946

Bu soʻzlar 35 yil avval liberal yetakchi Rafael Uribe Uribe tomonidan taʼlim tizimini modernizatsiya qilish zarurati toʻgʻrisida bildirilgan takliflarga mos keladi. Bu intellektual oqimlar 1914-yilda Gimnasio Moderno tashkil etilgani kabi oldingi taʼlim taraqqiyoti bilan uygʻun etgan. 43-50 1946-yilda liberal hokimiyatning yoʻqolishi natijasida yuzaga kelgan siyosiy keskinlik va zoʻravonlik sharoitida saylovlar, ijtimoiy tartibsizliklar va sanoat oʻsishi, soʻl liberal prezidentlikka nomzod Xorxe Eliéser Gaitan 1948-yil 9-aprelda mamlakatni larzaga keltirgan voqeada oʻldirilgan va muassislar tomonidan universitetning asos solishi uchun eng yaxshi dalil sifatida qabul qilingan.

Tashkil etish va dastlabki yillar (1949-1955)[tahrir | manbasini tahrirlash]

1948-yilning noyabrida, Kolumbiya universitetidan Kolumbiyaga qaytib kelganidan taxminan bir yil oʻtgach, ikkala anʼanaviy partiya elitasi ziyolilari hamrohligida Mario Laserna Pinzon Kolumbiyadagi birinchi mazhabsiz va siyosiy jihatdan bogʻliq boʻlmagan universitet sifatida Los Andes Universidadga asos solgan. Universitetni tashkil etishning asosiy maqsadlari Kolumbiyani texnik bilimlari mamlakat rivojiga foyda keltirgan mutaxassislar bilan taʼminlash edi, bu esa ularni chet elda oʻqish va bu bilimlarni qaytarishni talab qilgan va urushdan keyingi dunyoda oʻz xalqining etakchilariga aylanadigan taʼsischilar, oʻqituvchilar va hukumat va muassasalarda muhim lavozimlarni egallagan xodimlar yordam beradi. Amalda, Uniandes Amerika universitetidan namuna boʻlardi va uning talabalari nafaqat texnik, balki liberal taʼlim oladilar, bunda inson aql-zakovatining amaliy rivojlanishiga boʻlgan ehtiyoj uygʻunlashadi, taʼsischilarning tamoyillari deklaratsiyasiga koʻra, altruistik maqsad edi.

Maʼmuriyat va tashkilot[tahrir | manbasini tahrirlash]

Universitet 1948-yil fevral oyida qonuniy ravishda umumiy nodavlat notijorat korporatsiyasi sifatida tashkil etilgan. Kolumbiya hukumati 1964-yilda unga universitet maqomini bergan. 2022-yildan boshlab., universitet tuzilmasini belgilovchi Nizom oxirgi marta 2009-yilda oʻzgartirilgan va ratifikatsiya qilingan. Uniandesning davlat organlari — Vasiylar kengashi, Direktorlar kengashi, rektor (prezident), bir yoki bir nechta prorektorlar, kotib, Ilmiy kengash, dekanlar, fakultet kengashlari va yordamchi maʼmuriy xodimlar.

Vasiylik kengashi universitetning oliy organi boʻlib, uning umumiy siyosatini belgilash, Nizomga oʻzgartirishlar kiritish vakolatiga ega. Kengashda har doim 30-45 nafar aʼzo boʻlib, ulardan 2 nafari professor, 2 nafari talaba boʻlishi kerak. 6-10 Direktorlar kengashi PDI (Programa de Desarrollo Integral)ni koʻrib chiqish va tasdiqlash orqali universitetni boshqarish va maʼmuriyati uchun mas’uldir: rektor idorasi tomonidan tayyorlangan 5 yillik rivojlanish dasturi. Ikkinchisi universitetning qonuniy vakili boʻlib, u PDIni amalga oshirish, byudjetlarni belgilash va Departament, Tadqiqot Markazi va Maʼmuriy Birlik direktorlarini tayinlash uchun javobgardir. Dekanlar har bir fakultetning maʼmuriy boshliqlari boʻlib, rektor, prorektorlar va oʻquv boʻlimlari direktorlari bilan birgalikda intizomiy va ilmiy masalalar (masalan, oʻquv dasturlari va boʻlimlarini oʻzgartirish va tugatish) yuklangan Ilmiy kengashdan iborat).

14 ta oʻquv boʻlimi mavjud: 10 ta fakultet, CIDER (ispancha: Centro Interdisciplinario de Estudios sobre Desarrollo), Alberto Lleras Camargo hukumat maktabi, Conecta-te (ispancha: Centro de Innovación en Tecnología y Educación de la Universidad de los Andes) va talabalar dekani. Oʻquv boʻlinmalarida 2021-yil holatiga koʻra 745 nafar professor-oʻqituvchilardan tashqari xodimlar ishlaydi. Jami 20 ta maʼmuriy birlik mavjud boʻlib, ularda qoʻshimcha 853 nafar professor-oʻqituvchilardan tashqari xodimlar mavjud.

Missiya[tahrir | manbasini tahrirlash]

Universitet Nizomida:

Universidad de los Andes o'z a'zolarining g'oyalari, e'tiqodlari va qadriyatlariga nisbatan plyuralizm, xilma-xillik, muloqot, bahsmunozara,

tanqid, bag'rikenglik va hurmatni rivojlantiruvchi avtonom va mustaqil institutdir. Shuningdek, u akademik mukammallikka intiladi va o'z talabalarining ijtimoiy va fuqarolik mas'uliyati va Kolumbiya muammolarini tahlil qilish va hal qilishga sodiqligini kuchaytirish uchun tanqidiy va axloqiy shakllanishni beradi. (...)

— Universidad de los Andes Vasiylik kengashi (Entoni Letts tarjimasi), Universidad de los Andes Statutes

Xodimlar[tahrir | manbasini tahrirlash]

2014-yildan boshlabLos Andes professor-oʻqituvchilari asosan toʻla vaqtli akademiklar boʻlib, ularning 70 %i dunyoning eng yaxshi universitetlaridan birida PhD darajasiga ega edi. Los Andes anʼanaviy ravishda oʻqituvchilarni taniqli xorijiy universitetlarda turli fanlar boʻyicha magistratura va PhD taʼlimini olishda qoʻllab-quvvatlab keladi.

Talabalar soni[tahrir | manbasini tahrirlash]

  • 55 % erkaklar, 45 % ayollar

Akademik tuzilma[tahrir | manbasini tahrirlash]

Los Andes universitetining Mario Laserna binosi

Talabalar Los Andesda taqdim etilgan barcha akademik dasturlardan darslarda roʻyxatdan oʻtishlari mumkin; ushbu fanlararo yondashuv talabalarga akademik maslahatchilar yordamida oʻzlarining oʻquv dasturlarini ishlab chiqishga imkon beradi. Quyidagi sxema Uniandesdagi akademik tuzilmani koʻrsatadi, u toʻrtta davrni oʻz ichiga oladi: Har bir dasturga tegishli asosiy fanlarni nazarda tutuvchi asosiy kasbiy tsikl (CBP, ispan tilida); Ijtimoiy-gumanistik masalalar boʻyicha tanlov kurslari tsikli (CSH, ispan tilida), barcha dasturlar uchun umumiy boʻlib, 180 ga yaqin kurslarni taklif etadi; Har bir dastur uchun asosiy kasbiy mavzuni oʻz ichiga olgan Professional Cycle (CP, ispan tilida); va maxsus dasturdagi fanlarni va boshqa dasturlardagi fanlarni oʻz ichiga olgan Professional qoʻshimcha tsikl (CPC).

Xalqaro talabalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Xalqaro talabalar universitetga tashrif buyuruvchi talabalar sifatida qatnashishi mumkin, ular har bir semestrda kamida uchta kursga yozilishi kerak yoki har bir semestrda ikki dan olti kursgacha boʻlgan talabalar almashinuvi mumkin. Los Andes dunyoning 34 mamlakatidagi 119 dan ortiq universitetlar bilan akademik almashinuv dasturlariga ega.

Kampus[tahrir | manbasini tahrirlash]

Bogotadagi Los Andes universiteti kampusi, Kolumbiya, CityUning qoʻshni binolaridan olingan, 2017-yil yanvar oyida

Uniandes diniy muassasa boʻlgan Yaxshi Choʻponlar Jamiyatidan ijaraga olingan erlarda oʻquv faoliyatini boshladi va taxminan 0,025 kvadrat kilometrlik birinchi er uchastkalarini sotib olishdan oldin taxminan besh yil davomida buni davom ettiradi. Sotib olishga diniy jamoat tomonidan foydalanilgan bir qancha binolar, masalan, monastir va ayollar uchun qamoqxona kiradi. Universitet aholisining kamligi sababli, mavjud binolar asosan taʼmirlandi va oʻquv faoliyati uchun mos sharoitlarni taʼminlash uchun konditsioner qilindi.

Kampus asosan yangilangan sanoat va diniy binolar va yangi qurilgan inshootlar aralashmasidan iborat. Infratuzilma 180 551 kvadrat metr maydonni egallaydi va taxminan 116 oʻquv xonasi, 219 laboratoriya, markaziy kutubxona va beshta sunʼiy yoʻldosh kutubxonasini (hududlar boʻyicha ixtisoslashgan) oʻz ichiga oladi, talabalar uchun 445 000 dan ortiq kitoblar mavjud. Shuningdek, u 26 kompyuter xonasi va noutbuklarni ijaraga beruvchi oltita xizmat koʻrsatish boʻlimiga ega boʻlib, talabalar foydalanishi uchun 2000 ga yaqin kompyuterlarni taklif etadi (har 100 talabaga 16,5 kompyuter). 2017-yil holatiga koʻra, kompyuter xonalarida talabalar foydalanishi uchun 3019 ta kompyuter mavjud. 1956-yilda kampusda hozirda La Caneca (axlat qutisi) deb nomlanuvchi metall silindrsimon konstruktsiya oʻrnatilgan. La Kaneka universitetning sport markazi boʻlib, u sport zali, basseyn va tennis, skvosh va futbol kabi sport turlari uchun turli kortlardan iborat.

Universitet kampusi Bogotaning tarixiy markazida joylashgan boʻlib, shaharning madaniy diqqatga sazovor binolari, universitetlar, banklar va yirik Kolumbiya kompaniyalari joylashgan hudud; milliy va mahalliy davlat hokimiyati organlarining asosiy idoralari; va kutubxonalar, muzeylar, teatrlar, ilmiy va adabiy markazlar va sanʼat galereyalari kabi turli xil madaniy uchrashuvlar joylari.

Universitet reytinglari[tahrir | manbasini tahrirlash]

Universidad de los Andes doimiy ravishda Kolumbiyadagi eng yaxshi universitet sifatida tan olingan va Lotin Amerikasidagi eng yaxshi 5 ta universitetdan biri va dunyodagi eng yaxshi 250 ta universitetdan biri hisoblanadi.

Taniqli bitiruvchilar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  1. ↑ „El Rector“ [The Rector] (es). General Secretariat of Los Andes University. 2012-yil 24-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 11-dekabr 2012-yil.
  2. ↑ 2,0 2,1 „Boletín Estadístico 2020 Universidad de los Andes, 1,910 (2011)“ [2020 Statistical Bulletin, Los Andes University] (es) (PDF). Office of Planning and Evaluation of Los Andes University. Qaraldi: 11-dekabr 2012-yil. [sayt ishlamaydi]
  3. ↑ „Universidades“ [Universities] (es). Universia. 2013-yil 13-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 11-dekabr 2012-yil.
  4. ↑ Manba xatosi: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named Main Page History
  5. ↑ 5,0 5,1 „Estatutos Vigentes 2011“ [Current Statutes 2011] (es). General Secretariat of Los Andes University. Qaraldi: 12-dekabr 2012-yil.
  6. ↑ „University of the Andes“. QS World University Rankings. Qaraldi: 5-iyun 2020-yil.
  7. ↑ „University of the Andes“. Times Higher Education. Qaraldi: 13-dekabr 2012-yil.
  8. ↑ „Organigrama“ [Organizational Structure] (es). Los Andes University. Qaraldi: 12-dekabr 2012-yil. [sayt ishlamaydi][sayt ishlamaydi]
  9. ↑ „Pregrado - Fundación Santa Fe de Bogotá“ [Undergraduate Program - Santa Fe de Bogotá Foundation] (es). Los Andes University. 2016-yil 3-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 12-dekabr 2012-yil.
  10. ↑ „Programas“ [Programs] (es). Los Andes University. Qaraldi: 12-dekabr 2012-yil.
  11. ↑ „Instituciones de Educación Superior Acreditadas - Consejo Nacional de Acreditación“ (es). 9-sentabr 2004-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2009-yil 26-fevral.
  12. ↑ Orlando, Melo González, Jorge „La República conservadora. (La situación colombiana hacia 1880, La guerra, la paz y las constituciones, La expansión de la económica cafetera, La danza de los millones y el fin del régimen conservador, lecturas adicionales) | banrepcultural.org“ (es). www.banrepcultural.org. 2017-yil 14-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2017-yil 14-sentyabr.
  13. ↑ Bushnell, David. Colombia, una nación a pesar de sí misma (es). Bogotá: Planeta, 2007 — 216–315 bet. 
  14. ↑ Bell Lemus, Gustavo. Historia de la Universidad de los Andes, v. 1. Inicios 1948-1977 (es). Bogotá: Ediciones Uniandes, 2008. 
  15. ↑ Memoria del señor Ministro de Educación Nacional, Germán Arciniegas, al Congreso de 1946 (es), Bogotá, 1946.  
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Los_Andes_universiteti_(Kolumbiya)&oldid=3970355" dan olindi