Kontent qismiga oʻtish

Liu Yu (olima)

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Liu Yu
An Asian woman with short cropped hair smiling at the camera, wearing a zebra-stripe scarf
2010-yilda Liu
Tugʻilgan yili va joyi 1975-yil 24-dekabr (48 yosh)
Poyang County, Jiangxi, Xitoy
Millati Xitoy
Taʼlimi Xitoy Renmin universiteti (BA) Kolumbiya universiteti (PhD)
Kasbi Yozuvchi, siyosatshunos
Faoliyat yillari  2000-yildan hozirgacha
Turmush oʻrtogʻi Zhou Lian [zh]

Liu Yu (1975-yil 24-dekabrda Xitoyda tugʻilgan) – xitoylik yozuvchi va siyosatchi olima hisoblanib u Pekin Tsinghua universitetida siyosiy fanlar boʻyicha professor-oʻqituvchi bo'ladi. Xitoy liberalizmidagi taniqli notiq ayol boʻlib, Liu’ning „Details of Democracy“ kitobi, Amerika demokratiyasi faoliyatiga Xitoy auditoriyasini tanishtirish mafkuraviy harakatining ijodiy va yaxshi yozilgan poydevori sifatida eʼtirof etilgan[1].

Hayoti va faoliyati

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Liu 1975-yil 24-dekabrda Xitoyning Jiangxi shtatining Poyang County shahrida tavallud topgan[2]. U 1996-1999-yillarda Pekinning Xayidian tumani Renmin universiteti tomonidan siyosiy fanlar boʻyicha bakalavr va magistr darajalarini olganManba xatosi: The opening <ref> tag is malformed or has a bad name[3]. 2000-yildan 2007- yilgacha Liu AQShda yashagan, u yerda Kolumbiya universiteti tomonidan siyosiy fanlar boʻyicha doktorlik darajasini qoʻlga kiritgan va Xitoy tadqiqotlari uchun Fairbank markazida Harvard universiteti postdoktorlik tadqiqotchisi boʻlishga muvaffaq boʻldiManba xatosi: The opening <ref> tag is malformed or has a bad name[4]. 2007-yildan 2010-yilgacha u Kembridj universitetida oʻqituvchilik faoliyati bilan shugʻullangan[3].

Liu 2000-yildan boshlab onlayn ravishda siyosat haqida blog yuritishga va keng muhokamalar olib borishga kirishdi. U 2000-yillarning dastlabgi yillarida veb-fiksiya yozuvchi sifatida paydo boʻldi, 2003-yilda „Lonely as a Planet“ (孤独得像一颗星球) romanini seriallashtirdi va mazkur ishning amerikalik internet oʻquvchilar orasida mashhur boʻlishiga sabab boʻldi[5]. „Lonely as a Planet“ va uning keyinchalik chop etilgan asarlari „So, Where is Love?“ Xitoyda nashr etilgan va bu dastlab aholi tomonidan juda ham yaxshi qabul qilinmagan. 2004-yildan boshlab u „Shukkan piyano“ (醉钢琴) nomli xitoy ommaviy axborot vositalarida siyosiy sharhlar yoza boshladi. Liu „beʼmani, jahldor yosh“ yozuvchi sifatida ulkan obroʻni shakllantirgan va katta muxlislarni oʻziga jalb qilgan. Shuningdek, Liuning yozish uslubini sharhlovchilar ayol yozuvchi uchun noodatiy uslub deya izohlagan. Shunga qaramay, Liu ommaviy axborot vositalarining eʼtiboridan oʻzini chetga oldi va muxlislar bazasini izlashni „uyat“ deb atagan[5].

Muvaffaqiyatga erishishi va akademik faoliyati

[tahrir | manbasini tahrirlash]

2009-yilda Liu Amerika demokratiyasi mavzusidagi blogida yozgan Details of Democracyni, yaʼni essaylar toʻplamini nashr etdi. Kitob xitoy tinglovchilariga demokratiyaning kundalik mexanizmlarini taqdim etishni va demokratiyaning „mavhum til“ emas, balki hikoyalar va anekdotlarning oʻziga xos pozitsiyasidan kelib chiqib qonunlarni oʻtkazish va ishchilarning ish haqini toʻxtatish kabi jarayonlarni aholiga tushuntirishni xohlagan. Mazkur demokratiya tafsilotlariga oid asar bestsellerga aylandi va Liu „Xitoyning de Tokvili“ sifatida shuhrat qozonishiga sabachi boʻldi[6] va mazkur hodisa Xitoy liberal fikrlash tafakkurining tamal toshiga aylandi[4]. Mazkur hodisa Xitoy kommunistik partiyasi tomonidan kuch bilan bostirish tizimidan qochish uchun „ijodkorlik bilan yaratilgan surgunlar, aylanuvchi maʼlumotlar va ironik zehniyat“ bilan asoslangan demokratiyani ochiq qoʻllab-quvvatlaganligi uchun hurmat qilinadi. Liuning AQShga boʻlgan qarashlarii Volterning Xitoyga boʻlgan taassurotlari bilan taqqoslandi, ikkalasi ham chet el imperiyasida oʻz mamlakatlarida yoʻq qadriyatlarning ifodasini koʻrishdi[4].

Liu 2010-yilda Osiyodagi eng yuqori darajadagi universitet hisoblangan Tsinghua universitetida siyosiy fanlar boʻyicha professorlik darajasiga koʻtarildi[7][8]. "Amerika tomonidan kuzatib boriladigan Xitoyning eng taniqli kishi sifatida obroʻsini rivojlantirgan va Xitoy liberalizmining yuzlaridan biri sifatida mashhur ommaviy notiq boʻldi[9]. 2000-yillarning oxirida va 2010-yillarning boshida Liu Xitoyning demokratiyalashuviga nisbatan optimist nuqtai nazarni egalladi va kelgusi oʻn yillikda radikal demokratik oʻzgarishlarni bashorat qilib oʻtdi[10]. Mazkur holat aholi tomonidan kutilmagan boʻlishiga qaramasdan, Xitoy 2010-yillarga kelib yanada avtoritar davlat boʻldi[11][12], bu jarayon albatta Liuning karyerasiga taʼsir koʻrsatmasdan qolmadi, bunga asosiy sabab liberal ovozlarning kuchaygan taʼqiblari Liuning nutq roli yoki oʻz lavozimlarini oʻrgatish qobiliyatini kengroq ochib berishga toʻsqinlik qildi. U Ian Jonsonga bu hukumatning senzurasi taʼsirining qoʻrqinchli taʼsir kuchiga ega ekanligini, ammo uni „Internet bahori“ ning muvaffaqiyatsizligi sifatida butunlay taʼriflash kerak emasligini va Xitoyning 2000-yillardagi liberalizmining toʻliq oqibatlari hali koʻrilmaganligini aytdi[9].

Shaxsiy hayoti

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Liu Xitoyning Renmin universitetida muallif hamda falsafa fanlari boʻyicha professor hisoblangan Zhou Lian [zh] bilan turmush qurgan. Garchi juftlikning ikkala aʼzosi ham taniqli akademiklar boʻlsa-da, odamlar ularning shaxsiy hayoti haqida muhokama qilishidan qochishga harakat qilishadi va bir xil ommaviy koʻrinishlarda paydo boʻlmaslik toʻgʻrisida kelishuv tuzganlar[13]. Shuningdek, mazkur juftlikning bir nafar qizi bor[14].

Tanlangan nashrlari

Maqolalari

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  • Liu Yu (2020), „第三波民主化浪潮的进展与困境：民主稳固与民主衰退“ (Progress and dilemmas of the third wave of democratisation: democratic solidity and democratic decline), 探索与争鸣 (Tadqiqot va bepul ko'rish uchun), vol. 10
  • Liu Yu (2018), „后现代化与乡愁：特朗普现象背后的美国政治文化冲突“ (Postmodernisation and nostalgia: the American political and cultural conflict behind the Trump phenomenon), 美国研究 (Amerika tadqiqotlari), vol. 6
  • Liu Yu (2017), „Lessons of new democracies for China“, Journal of Chinese Political Science
  • Liu Yu (2017), „民主转型与政治暴力冲突的起落：以印尼为例“ (The rise and fall of democratic transition and violent political conflict: the case of Indonesia), 学海 (Bimestris Akademiyasi), vol. 2
  • Liu Yu (2017), „Is there a tradeoff between democratization and stability?“, Social Science Quarterly, vol. 98, no. 5
  • Liu Yu (2016), „The state with a surname“, Journal of Chinese Governance, vol. 1, no. 3[3]

Kitoblari

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Manbalar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  1. ↑ Johnson. „How to Be a Chinese Democrat: An Interview with Liu Yu“. The New York Review of Books (2015-yil 3-fevral). Qaraldi: 2021-yil 28-iyun.
  2. ↑ Liu. „刘瑜“ (zh). Douban (2011-yil 21-sentyabr). Qaraldi: 2021-yil 28-iyun.
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 „教师详细信息“. Tsinghua University (2020). 2021-yil 31-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 28-iyun.
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 Dirks. „Details of Democracy 民主的细节 by Emile Dirks“. China Open Research Network at the University of Toronto (2015-yil 27-yanvar). 2021-yil 1-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 28-iyun.
  5. ↑ 5,0 5,1 Tan. „海外知道分子“ (zh). New Weekly (2009). 2012-yil 27-iyunda asl nusxadan arxivlangan.
  6. ↑ Johnson. „How to Be a Chinese Democrat: An Interview with Liu Yu“. The New York Review of Books (2015-yil 3-fevral). Qaraldi: 2021-yil 28-iyun.
  7. ↑ „教师详细信息“. Tsinghua University (2020). 2021-yil 31-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 28-iyun.
  8. ↑ „Tsinghua University“. Times Higher Education (2021). Qaraldi: 2021-yil 28-iyun.
  9. ↑ 9,0 9,1 Johnson. „How to Be a Chinese Democrat: An Interview with Liu Yu“. The New York Review of Books (2015-yil 3-fevral). Qaraldi: 2021-yil 28-iyun.
  10. ↑ "Why China Will Democratize". Washington Quarterly 35 (1): 41–63. 16 December 2011. doi:10.1080/0163660X.2012.641918. 
  11. ↑ Galen Carpenter. „Prepare for a More Authoritarian China“. The National Interest (2019-yil 3-avgust). Qaraldi: 2021-yil 29-iyun.
  12. ↑ Bremmer. „China-style authoritarian rule advances even as democracy fights back“. Nikkei Asia (2019-yil 7-mart). Qaraldi: 2021-yil 29-iyun.
  13. ↑ Staff writer. „周濂 我知道的和我所相信的“ (zh). Dooland. 2021-yil 28-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 29-iyun.
  14. ↑ Li. „如何评价清华教授刘瑜，到底是大师还是公知？“. NetEase (2021-yil 24-fevral). Qaraldi: 2021-yil 29-dekabr.
  15. ↑ „教师详细信息“. Tsinghua University (2020). 2021-yil 31-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 28-iyun. 
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Liu_Yu_(olima)&oldid=5254045" dan olindi