Liao Yivu

Liao Yivu
Tavalludi	4 avgust 1958-yil Yanting, Mianyang maxsus hududi, Sichuan, Xitoy
Kasbi	musiqachi va shoir,publisist
Janr	she'riyat

Liao Yivu ( xitoycha 廖亦武, pinyin Liào Yìwǔ; 1958-yil 16-iyun, Yantingda tugʻilgan) — xitoylik yozuvchi, publisist, musiqachi va shoir. U Xitoydagi kommunistik rejimni qayta-qayta tanqid qilgan, buning uchun 1990 yilda 4 yilga qamalgan. Liao Yivu asarlari Xitoyning materik qismida taqiqlangan. Uning ayrim asarlari ingliz, fransuz, nemis, polyak va chex tillariga tarjima qilingan.

Biografiya

Liao Yivu 1958-yil 16-iyun kuni Sichuan provinsiyasining Yanting okrugida tug‘ilgan. 1966-yilda madaniy inqilob davrida Lyao Yivuning otasi aksilinqilobiy deb e’lon qilingan va hibsga olingan. Keyinchalik, Liao Yivuning onasi ham qora bozorda kiyim sotgani uchun hibsga olingan. Liao Yivu o'rta maktabni tugatgach, mamlakat bo'ylab sayohat qildi, Sichuan-Tibet trassasida oshpaz va yuk mashinasi haydovchisi bo'lib ishladi. Ayni paytda u Jon Kits, Charlz Bodler kabi g‘arb shoirlari ijodiga aralashib, o‘zi she’r yoza boshlaydi. 1980-yillarga kelib, Liao Yivu Xitoyda mashhur yangi shoirlardan biriga aylandi va muntazam ravishda nufuzli adabiy jurnallarda nashr etildi.

Adabiy faoliyat

Hokimiyatni tanqid qilish va qamoq muddati 1989 yil bahorida Liao Yivu Xitoy kommunistik rejimini tanqid qilgan ikkita she'rini nashr etdi, ularda «黄城» (so'zma-so'z: "Sariq shahar") va «偶像» (so'zma-so'z: "Idol"). Nashrdan keyin Liao Yivu hibsga olindi va she'rlarni chop etadigan jurnallar yopildi. 1990 yilda Liao Yivu hibsga olinib, 4 yillik qamoq jazosiga hukm qilindi. Qamoqxonada bo‘lganida shoir bir necha bor qiynoq va zo‘ravonliklarga duchor bo‘lgan, natijada u bir necha bor asabiy tushkunlikka tushib, ikki marta o‘z joniga qasd qilishga uringan. 1994 yilda ozodlikka chiqqandan so'ng, u Chengdu shahrida ko'cha musiqachisi bo'lib ishladi.

Chiqarilganidan keyin 1998 yilda Liao Yivu er osti shoirlarining she'rlar to'plamini tuzdi va nashr etdi, buning uchun u yana hibsga olindi. To‘plam nashriyotiga bir yil davomida biron-bir kitob nashr etish taqiqlandi. Bir necha yillik sarguzasht va g'alati ishlardan so'ng, 2001 yilda Liao Yivu Tayvanda yana bir kitobni nashr etdi 《中国底层访谈录》 (so'zma-so'z: "Jamiyatning pastki qismidagi odamlar bilan suhbatlar") unda u 60 kishining hikoyasini aytib berdi: u yoki bu sabablarga ko'ra Xitoy jamiyatining "orqa hovlisida" topildi. Kitob nashr etilgandan keyin Liao Yivu bir necha bor hibsga olingan. 2008 yilda kitobning ingliz tiliga tarjimasi "The Corpse Walker" nomi bilan nashr etilgan.

Liao Yivu 2008 yilda xitoylik inson huquqlari faoli va 2010 yilgi tinchlik uchun Nobel mukofoti laureati Liu Syaobo tomonidan tuzilgan "Xartiya-08"ni imzolagan.

Liao Yivu 2010 yilda mamlakatni tark etishga bir necha bor urinishlaridan so'ng Germaniya kansleri Angela Merkelga ochiq xat yozgan. O'sha yilning oxirida u birinchi marta mamlakatni tark etishga ruxsat oldi va Germaniyaga yo'l oldi va u erda bir nechta adabiy festivallarda qatnashdi.

2011 yil iyul oyida Liao Yivu boshqa sayohat taqiqiga qaramay, Germaniyaga hijrat qildi.

Mukofotlar

2003 yilda Liao Yivu Human Rights Watch tomonidan Hellman-Hammett granti bilan taqdirlangan. 2007 yilda u ICPC (Mustaqil Xitoy PEN markazi) tomonidan yozish erkinligi mukofotini oldi. 2011 yilda u Hans va Sofi Sholl mukofotini, 2012 yilda esa nemis kitob sotuvchilari tinchlik mukofotini oldi.