Lamprofirlar

Lamprofirlar (yunoncha: lampros — yaltiroq va porfir) — tomirli magmatik togʻ jinsi. Gipabissal, toʻq rangli (melanokratli) va hosil boʻlish geologik sharoitlari boʻyicha bir-biriga yaqin boʻlgan tomirli magmatik jinslarning alohida guruhiga kiradi. Qolgan intruziv togʻ jinslaridan kimyoviy va mineral tarkibining oʻziga xosligi, ulardan tashkil topgan tanalar strukturaoi va morfologiyasi bilan farqlanadi. Tarkibi ishqorli va ohak-natriyli dala shpatlari, toʻqrang slyuda, shoh aldamchisi, amfibol, piroksen, magnetit, pirit va apatit minerallaridan tashkil topgan. Strukturasi mayda donador, zich yoki porfirsimon. Rangi toʻq kulrang, qoragacha. L.ning porfirli xillarida, odatda, rangli minerallar porfirli struktura hosil qilib, porfirni ajralib chiqishi kuzatiladi. Ohak-ishqorli L. spessartit, kersantit va ishqorli L. esa kamptonit, alneit va boshqa tog jinslarini hosil qiladilar. Ayrim holda L.ning asta-sekin porfiritlarga utishi kuzatiladi.

Slyudaga boy boʻlishiga kura, yaltiroq, diabazeimon jinslar uchun L. termini Gyumbel tomonidan 1879-yilda kiritilgan. Keyinroq L.ga barcha tuk, rangli (melanokratli) tomirli jinslar kiritilgan. L. Oʻzbekistonning Chatqol-Qurama, Hisor, Zirabuloq-Ziyovuddin togʻlarida keng tarqalgan.