Kyrgyz Telekanali

Qirgʻiziston Respublikasi Jamoat teleradiokompaniyasi (KTRK)
Turi	Radioeshittirish va; televizor
Mavjudligi	Milliy Xalqaro
Tashkil etilgan	1958-yil
Bosh qarorgoh	Bishkek, Qirgʻiziston
Egasi	Qirgʻiziston hukumati
Asosiy odamlar	Ilim Karipbekov; (Bosh direktor)
Rasmiy veb-sayt	www.ktrk.kg (Wayback Machine saytida 2020-08-18 sanasida arxivlangan)
Til	qirgʻiz, rus

KTRK or the Public Broadcasting Corporation of Kyrgyz Republic (qirgʻizcha: Кыргыз Республикасынын Коомдук телерадиоберүү корпорациясы , Kyrgyz pronunciation: ruscha: Общественная телерадиовещательная корпорация Киргизской Республики) Qirgʻizistonning Bishkekda joylashgan jamoat teleradiokompaniyasidir .

Korporatsiya tarkibiga 6 ta telekanal, 5 ta radiokanal va koʻplab studiyalar kiradi. Korporatsiya 1000 dan ortiq xodimlarni boshqaradi. Har bir teleradiokanalda oʻz yoʻnalishi bor. KTRKda „Ala-Too 24“ axborot kanali, „KTRK Sport“ sport kanali, „Musiqa“ koʻngilochar telekanali, „Balastan“ bolalar taʼlim kanali, „Birinchi“, „Qirgʻiz radiosu“ axborot-axborot radiosi, „Min qiyal“ koʻngilochar radiosi mavjud. FM, tinchlikparvar radiosi „Dostuk“ va bolalar radiosi „Baldar FM“. Radio eshittirishlari 1931-yilda boshlangan boʻlsa, telekoʻrsatuvlar 1958-yilda boshlangan^[1].

Tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]

1931-yil

Qirgʻiziston Respublikasi Jamoat teleradiokompaniyasining tarixi 1931-yildan boshlanadi. Qirgʻiz radiosining rasmiy ochilish sanasi 1931-yil 20-yanvar. Oʻsha kuni 25 kilometr uzunlikdagi radiostansiya toʻliq foydalanishga topshirildi, abonent tarmogʻi 300 ta radio punktiga ega. 1930-yilda Frunzeda standart radiotugun qurilishi boshlandi va 1931-yilda u toʻliq foydalanishga topshirildi.

Sovet yillarida qirgʻiz radiosi, albatta, qirgʻiz xalqi hayotida muhim oʻrin tutgan. Boshqa ommaviy axborot vositalari singari, u ham targʻibot vositasi boʻlgan va gʻoyaviy turtki boʻlgan, ammo shunga qaramay, u kerakli maʼlumotlarni uzatuvchi, mamlakatning hayratlanarli madaniy xilma-xilligini tinglovchilarga olib kelgan radio edi. Buyuk Sovet davlati parchalanganidan keyin merosni asrab-avaylash qirgʻiz radiosining muhim va asosiy vazifasiga aylandi. Mustaqillikning 20 yili davomida Qirgʻiziston radiosi rivojlandi, takomillashdi va oʻzining asosiy vazifasi — Qirgʻiziston va uning xalqining oʻziga xosligini tinglovchilarga yetkazish vazifasini bajardi.

1926-yilda Qirgʻiziston Avtonom viloyati Qirgʻiziston Avtonom Sovet Sotsialistik Respublikasiga aylantirildi. Shu munosabat bilan, bunday quvonchli voqea haqidagi xabarni butun mamlakat hududiga yetkazish maqsadida universal radio xizmati tashabbusi bilan chiqdilar. 1927-yilda bu yorqin gʻoya roʻyobga chiqdi va Qirgʻiziston ASSR Markaziy Ijroiya Qoʻmitasining Qurultoyida xalq qoʻmita raisi Abdiqodir Oʻrozbekovning radiouzellar haqidagi hisobotini eshitdi.

1931-yil 19-dekabrda Qirgʻiziston ASSR Sovetlar Xalq Komissarligi huzurida Teleradiokompaniyasi tuzildi. Markaziy Ijroiya Qoʻmitasining 1931-yil 20-dekabrdagi 1-sonli buyrugʻiga asosan Bektursunov Suyuntbek Respublika radioeshittirish qoʻmitasining raisi etib tayinlandi va u shu lavozimda 1932-yil iyulgacha ishladi. Keyinchalik uning oʻrnini Qipchakboev, Sarmanov egallaydi. Ishlarining qisqa muddatiga, boshdan kechirgan barcha qiyinchiliklariga qaramay, ular radio orqali kognitiv va ibratli tinglovlarni oʻtkazishning birinchi tashabbuskorlari boʻldi.

1938—1945-yillar

Qirgʻiz radiosining ilk xodimlari bastakor-improvizator Kalik Akiyev va musiqachi Pyotr Shubinlar boʻlishgan. Birinchi radio boshlovchilari davlat arbobi Sakin Begmatova, rassom Aliman Jangoʻrozova, yozuvchi Qosimali Bektenovlar boʻldi. 1938 - 1941-yillarda shoir Toʻlon Shamshiev radioqoʻmita rahbari etib tayinlandi. Ulug 'Vatan urushi davrida radioning ahamiyati ortdi va tez fursatlarda eng asosiy axborot manbaiga aylandi. 1945-yil 28-martda Qirgʻiziston ASSR Vazirlar Kengashi qoshida Radioeshittirish qoʻmitasi qayta tashkil etildi.

1945 — 1964-yillar

1949 — 1953-yillar davomida Teleradiokompaniyaga taniqli dramaturg va jamoat arbobi Moldogʻozi Toʻqoboyev rahbarlik qildi. 1950-yil mart oyidan boshlab mamlakat shaharlari, qishloqlari va viloyatlarining radioaloqa stansiyasi Qirgʻiziston ASSR Aloqa vazirligi tasarrufiga oʻtkazilganligi munosabati bilan Oʻzbekiston Respublikasi Vazirlar Kengashi rahbarligida Radioeshittirish qoʻmitasi tashkil etildi.

1958-yilda Qirgʻiziston ASSR Vazirlar Soveti qoshida Televideniye va radioeshittirish qoʻmitasi tashkil etilib, Frunzean telestudiyasi oʻz ish faoliyatini boshladi. Qirgʻiziston televideniyesida ilk bor efirga uzatilgan jamoa aʼzolari birinchi soʻzlovchisi Sinakan Junushalieva, birinchi rejissyori Januzak Moldobaev, birinchi muharriri Sharsheke Smatov, birinchi ovoz muhandisi Svetlana Varibada, birinchi operatori Qurmanbek Ogoboyev boʻlgan.

1964—1985-yillar

1961—1964-yillarda Teleradiokompaniyaga Aymbubu Botoqonova raislik qildi. 1964-yildan Qirgʻiziston SSR Vazirlar Kengashi huzuridagi Televideniya va radioqoʻmitasiga 21 yil davomida davlat mafkuraviy muassasaga rahbarlik qilgan Asanbek Toʻkomboyev raislik qildi. Asanbek Toʻqoʻmboyev davrida Teleradio qoʻmitasida maʼlum oʻzgarishlar boʻldi hususan telekanal kengayib, toʻlaqonli axborot kanaliga aylandi. Asanbek Toʻkomboyev Qirgʻiziston teleradiosi tarixida eng uzoq ishlagan rahbar sifatida qoldi. Teleradiokorporatsiyasining maʼmuriy binosi, Radio uyi, telestudiya binosi Asanbek Toʻqoʻmboyev davrida qurilgan.

1985—2007-yillar

1985-yildan 1986-yilgacha Qoʻmitaga Asanbek Stamov rahbarlik qilgan. 1986-yildan 1991-yilgacha — Umtul Orozova. 1991-yilda Qirgʻiziston Respublikasi Televideniye va radio davlat agentligi tashkil etilib, uning rahbari etib Satibaldi Jeenbekov tayinlandi. 1992-yilda Tugolbay Kazakov, 1993-yilda Qodirqul Omurqulov, 1994-yilda Abdulamit Matisakov rahbar etib tayinlangan. 1993-yilda Agentlik yana Qoʻmita qilib qayta tashkil etildi. 1995-yilda Qirgʻiziston televideniyesi „Zamana“ ertalabki koʻrsatuv studiyasi bilan toʻldirildi.

1996-yilda Davlat teleradio qoʻmitasi Qirgʻiziston Respublikasi Davlat teleradiokompaniyasiga aylantirilildi, uning rahbarligiga Amanbek Karipqulov qoʻyildi. Keyin Davlat teleradiokompaniyasida „Ala-Too“ axborot markazi, „Nur“ prodyuserlik markazi, „Ota-Jurt“ media markazlari tashkil etildi.

2001-yilda Moldoseyit Mambetaqunov korporatsiya prezidenti, 2002-yilda esa Toʻqtosh Aytikeeva etib tayinlandi. 2003-yilda Qirgʻiziston Respublikasi Davlat teleradiokorporatsiyasi Qirgʻiziston Respublikasi Milliy teleradiokompaniyasi maqomini oldi.

2004-yilda Korporatsiya prezidenti lavozimiga Syartbay Musayev, 2005-yilda Sulton Abdrakmanov, shu yili esa Kyas Moldoqosimov prezident etib tayinlandi.

2007—2010-yillar

2007-yilda Melis Eshimqonov korporatsiya bosh direktori etib tayinlandi. 2009-yilga kelib — Qayirgul Oʻrozbay qizi. 2010-yilda esa aprel inqilobidan soʻng, Kubat Otorbaev korporatsiyaning bosh direktorligiga qoʻyildi va jamiyat iltimosiga binoan Korporatsiya Qirgʻiziston Respublikasi Jamoat teleradiokompaniyasi maqomiga erishdi. Jamoat teleradioeshittirish korporatsiyasi toʻgʻrisidagi buyruq Qirgʻiziston Respublikasi Prezidenti tomonidan imzolandi. 2010-yilda Jamoat teleradioeshittirish korporatsiyasining 15 nafar aʼzodan iborat Kuzatuv kengashi saylandi. Kuzatuv kengashi raisi etib Elvira Sarieva saylab qoʻyildi. 2010-yil dekabr oyida boʻlib oʻtgan tanlov natijalariga koʻra Kubat Otorboyev 5 yilga KTRK bosh direktori etib saylangan edi.

2011—2017-yillar

2014-yil iyulida Kubat Otorboyev oʻz iltimosiga koʻra isteʼfoga chiqish toʻgʻrisida ariza berdi va u KTRK Kuzatuv kengashining koʻpchilik ovozi bilan isteʼfoga chiqish toʻgʻrisida arizasi qabul qilindi. Kuzatuv kengashi korporatsiya bosh direktori vazifasini u vaqtlarda „ElTR“ telekanali rahbari boʻlgan shaxs, taniqli jurnalist Sultonbek Jumagulovga yuklatildi. 2014-yil 23-noyabrga kelib esa Sultonbek Jumagulov bosh direktor lavozimiga saylandi. Sultonbek davrida. Jumagulov KTRK bosh direktori sifatida kanalning yangiliklar blokini yangi koʻrinishga keltirdi va yana yangi Oʻsh TV studiyasi ochildi. Jamoat teleradiokompaniyasi Kuzatuv kengashi tomonidan Jumagulov isteʼfo eʼlon qilganidan soʻng Ilimbek Qaripbekovga Bosh direktor vazifasini yukladi. 2015-yil 19-martda Ilimbek Karipbekov Kuzatuv kengashi aʼzolarining mutlaq koʻpchilik ovozi bilan KTRK bosh direktori etib tayinlandi. Kuzatuv kengashi raisi etib shoir va telejurnalist Abdi Satarov saylandi.

Hozirgi kunga kelib Korporatsiya tarkibida 6 ta telekanal mavjud boʻlib: „Ommaviy birinchi kanal“, „KTRK musiqa“, „Madaniyat-tarix-til“, „Balastan“, „KTRK Sport“ va „Ala-Too 24“. Shuningdek, KTRKda 5 ta radiostansiya mavjud: „Birinchi radio“, „Qirgʻiz radiosu“, „Min Kyal FM“, „Dostuk“ va „Baldar FM“ kanallari shulari jumlasidandir. Korporatsiya tarkibiga Respublika radiotelemarkazi, „Qirgʻiztelefilm“ kinostudiyasi ham kiradi.

Ala-Too 24[tahrir | manbasini tahrirlash]

Qirgʻizistondagi birinchi tunu-kun axborot kanali „Ala-Too 24“ 2016-yil 12-sentabrdan oz namoyishlarini boshladi^[2]. Telekanal Qirgʻiziston Respublikasi Jamoat eshittirish korporatsiyasining raqamli televideniye oilasiga kiriadigan kanal hisoblanadi. Kanalning asosini tashkil qiladigan dasturlar axborot, tahliliy, madaniy-maʼrifiy dasturlar tashkil etadi. Kanalning asosiy maqsadi — keng axborot makonini shakllantirish.

Madaniyat. Taryh. Til[tahrir | manbasini tahrirlash]

Telekanalning kontseptsiyasi turli mavzularda: musiqa, sanʼat, adabiyot, xalqlarning madaniy xilma-xilligini aks ettiruvchi, shuningdek, qirgʻiz xalqining milliy anʼanalarini targʻib qilish, saqlash va rivojlantirish, vatanparvarlik kabi mavzularda koʻrsatuvlar yaratish va tarqatishdan iborat boʻlib, kanalning vazifasi insonda insof, bilim va maʼrifatga intilish, insonparvarlik kabi eng yaxshi insoniy fazilatlarni targʻib qilishdan iborat etib belgilangan

Balastan[tahrir | manbasini tahrirlash]

„Balastan“ Qirgʻizistondagi birinchi bolalar telekanalidir. 2013-yil 1-oktabrdan boshlab efirga uzatiladi. Kanal maktab va maktabgacha yoshdagi bolalar va ularning ota-onalari uchun maʼrifiy maʼlumotlar berishga moʻljallangan. Kanal bolalarga ajoyib kashfiyotlar va bilim olamiga shoʻngʻish imkoniyatini beruvchi rivojlanayotgan bolalar dasturlari, qiziqarli dasturlar va filmlarni taqdim etadi. „Balastan“ zukko bolalarning koʻplab savollariga javob beradi va doʻstlari bilan qiziqarli bilimlarni baham koʻradi. „Balastan“ ham yosh tomoshabinlarni bolalar olamidagi yangiliklar bilan tanishtirib boradi va oʻzining qiziqarli yorqin bolalarga bagʻishlangan shou va konsertlari bilan dasturlarini boyitadi. „Balastan“ — bolalarning shod kulgusi, har bir oilada shodlik! shiroi bilan faoliyat olib boradi. U Chuy viloyatidagi kabel kanallari orqali, Oʻsh va Jalolobod viloyatlaridagi „Qirgʻiztelekom“ raqamli teleeshittirish ijtimoiy paketida namoyish etiladi. 2014-yilning yanvar oyidan boshlab telekanal Botken viloyatida oʻz dasturlarini ommaga taqdim eta boshlagan va efirlarini taqdim etgan.

KTRK Sport[tahrir | manbasini tahrirlash]

„KTRK Sport“ Qirgʻizistondagi birinchi sport telekanali hisoblanib, Jamoat teleradioeshittirish korporatsiyasining televizion oilasiga kiradi. Kanal sport mavzularida telemahsulotlar yaratish va tarqatishga ixtisoslashgan. Umuman butun dunyoda, xususan, Qirgʻizistonda sportga boʻlgan qiziqish ortib borayotganini inobatga olgan holda, telekanalning vazifasi mamlakatda sportni rivojlantirish, sogʻlom turmush tarzini qaror toptirish va yoshlarni sportga jalb etish, milliy sport turlarini ommalashtirish va targʻib qilishni oʻz rejasiga kiritgan. Sport musobaqalarini translyatsiya qilish „KTRK Sport“ telekanalining translyatsiya siyosatining asosi boʻlib, telekanal efir vaqtining 50 % dan ortigʻini shu turdagi koʻrsatuvlar egallaydi. Telekanal tomoshabinlari Qirgʻiziston va jahon miqyosida oʻtkazilayotgan eng yirik musobaqalarni shu bilan birgalikda Olimpiya va Osiyo oʻyinlari, milliy sport turlari, futbol, yengil atletika, xokkey va boshqa sport turlari boʻyicha jahon va Yevropa chempionatlarini jonli efirda tomosha qilishlari uchun efirga uzatish imkoniyatiga ega kanaldir.

KTRK musiqa[tahrir | manbasini tahrirlash]

„KTRK Music“ Qirgʻizistondagi asosiy musiqa kanali boʻlib, 2012-yil 1-oktabrdan beri efirga uzatiladi. Musiqa kanalida siz qirgʻiz va xorijiy ijrochilarning eng zamonaviy kliplarini va boshqa koʻplab qiziqarli dasturlarni tomosha qilishingiz mumkin. „KTRK Music“ raqamli televideniye paketiga kiritilgan yagona musiqa kanali boʻlib, undan Qirgʻizistonning har bir fuqarosi foydalanishi mumkin; kanalning qamrovi qirgʻiz auditoriyasining 98 foizini tashkil qiladi. Bundan tashqari, „KTRK Music“ mamlakatimizning sunʼiy yoʻldosh va kabel tarmoqlari orqali ham koʻrsatuvlar olib boradi.

Birinchi radio[tahrir | manbasini tahrirlash]

"Birinchi radio" jamoat radiosi — mamlakatimizning asosiy va birinchi radiostantsiyalaridan biri. Birinchi marta stansiyaning chaqiruv belgilari simli eshittirishning „birinchi tugmasi“da yangradi. Bugungi kunda „Birinchi Radio“ mamlakatdagi eng kuchli radio signallarni tarqatish tarmogʻiga ega — bu transmitterlar. FM toʻlqinlaridan tashqari „Birinchi Radio“ dasturlari barcha hududlarda ultra qisqa toʻlqinlarda, shuningdek, Internet va sunʼiy yoʻldoshda real audio rejimida yangraydi. Qirgʻizistondagi 6 milliondan ortiq aholi va xorijiy va qoʻshni davlatlardagi tinglovchilar signalni qabul qilishning texnik imkoniyatiga ega. Mamlakatning axborot xavfsizligini taʼminlash sohasidagi davlat siyosatini amalga oshirish vazifasidan kelib chiqib, Qirgʻiziston Respublikasi Jamoat teleradiokorporatsiyasining „Birinchi radiosi“ FM diapazonida ommabop axborot uzatish konsepsiyasini ishlab chiqdi. „Birinchi Radio“ jamoat radiosi All Talk Radio, yaʼni „haqida hamma“ radiosi sifatida joylashgan. Boshqacha aytganda, bu Qirgʻizistondagi siyosiy va iqtisodiy voqealar, madaniyat va sport yangiliklari haqida kuniga 18 soat, yaqin kelajakda 24 soat davomida toʻgʻri va toʻliq maʼlumot tarqatuvchi yagona radiostansiyadir. Bu shuni anglatadiki, bizning dasturiy siyosatimizda biz auditoriyaning oʻz vaqtida va ishonchli maʼlumotlarga boʻlgan ehtiyojining ustuvorligini tushunishga asoslanamiz.

Qirgʻiz radiosu[tahrir | manbasini tahrirlash]

Radio formati madaniy-maʼrifiy. Efirda adabiy-dramatik, maʼnaviy-maʼrifiy dasturlar, radiospektakllar, „Oltin fonddan“ arxiv dasturlari, mumtoz va xalq musiqalari. Radiostantsiya 30 yoshdan 70 yoshgacha boʻlgan, oʻlchovli turmush tarzini olib boradigan, qirgʻiz madaniyati va uning rivojlanishini bilishga intiladigan auditoriyaga moʻljallangan. Eshittirish — kuniga 18 soat, haftada etti kun.

Dostuk[tahrir | manbasini tahrirlash]

„Dostuk“ radiosi www.ktrk.kg veb-saytida oʻquv, adabiy va musiqiy formatda onlayn eshittirishlar olib boradi. „Dostuk“ radiosining asosiy maqsadi — koʻp tillilik va xalqlar doʻstligini tarannum etishdan iborat boʻlib, sifatli radio koʻrsatuvlar yaratish, tinglovchilar bilan muloqotni chuqurlashtirish va kengaytirish, shuningdek, musiqa, adabiyot kabi muhim madaniy yoʻnalishlarda yoshlarga bilim berish, kino va teatr. Ushbu sohalarda klassik modellar va diniy shaxslar bilan tanishish, shuningdek, eʼtiborga loyiq soʻnggi yutuqlarni taʼkidlash. Bu orqali yoshlarning dunyoqarashini kengaytirish, bilimini oshirish, adabiyot, musiqa, kino va teatr sanʼatining eng ilgʻor yutuqlariga boʻlgan didini tarbiyalashga xizmat qiladi. Eshittirish — kuniga 9 soat davom etadi. Koʻrsatuvlar qirgʻiz, rus, polyak, ukrain, dungan, uygʻur, tatar, oʻzbek, turk tillarida namiyish etiladi.

Min-Qiyal FM[tahrir | manbasini tahrirlash]

24/7 translyatsiya tizimida ishlaydigan qiladigan musiqa va koʻngilochar kanaldir. „Min Kiyal FM“ radiostansiyasi kattalar uchun zamonaviy musiqaga qaratilgan. Radio efirida faqat qirgʻiz estradasining xitlari, folklor, estrada va boshqa madaniy dasturlar oʻrin olgan.

Baldar FM[tahrir | manbasini tahrirlash]

„Baldar FM“ Qirgʻizistondagi yagona radiostansiyadir, u butunlay 16 yoshgacha boʻlgan bolalar va oʻsmirlarga bagʻishlangan. Efirda yosh avlod uchun maʼrifiy koʻrsatuvlar ham mavjud edi. Radio dam olish kunlari „Birinchi radio“ toʻlqinida eirda namoyish etiladi.