Krumlovskaya Madonna
"Krumlovskaya Madonna" (chex. Krumlovskaya madona, nemis. Krumauer Madonna) 14-asr oxirida nomaʼlum bogemiya ustasi tomonidan yaratilgan 112 sm balandlikdagi polixrom kechgotik ohaktoshdan yasalgan “Onalar hudosi va go’dak”deb nomlangan haykal. Bu haykal Chexiya janubidagi Chesky Krumlov shahridagi kashfiyot joyi nomi bilan atalgan.
Krumlov Madonna Praga saroyida yaratilgan boʻlib, u imperator Charlz IV davrida muhim madaniyat markaziga aylantirildi va butun imperiyadan gotika ustalari jalb qilindi. Haykal haqida birinchi manba 1400-yilda, Krumlov Rojmberkov qal’asi ibodatxonasida „Onalar hudosi va goʻdak“haykali joylashgan paytdan boshlanadi. 1910-yilda haykal Chesky Krumlov shahridagi xususiy turar-joy binosida topilgan, u 1785-yilda Zlatokorunskiy monastiri tarqatib yuborilganidan keyin, 1803-yildan buyon saqlanib qolgan. Avstriya davlati tomonidan haykalni sotib olish haqidagi muzokaralar 1913-yilgacha davom etdi. Oxir-oqibat, Krumlovskaya Madonnasi davlat tomonidan 30 000 kroonga sotib olindi va 1922-yildan beri Venadagi Sanʼat tarixi muzeyining Kunstkamerasida, 2013-yildan beri esa muzayning 36-koʻrgazma zalida namoyish etilmoqda[1].
Krumlov Madonna „haykaltaroshlikda Madonnani tasvirlashda kechki gotika anʼanalarining tan olingan namunasi“[2] va sanʼatshunoslar „yumshoq uslub“deb ataydigan Chexiyadagi eng mashhur „chiroyli Madonna uslubi“ haykalidir. Bu haykal — xalqaro gotikaning janubi-sharqiy variant hisoblanadi. Xudoning onasi Krumlov obrazi inoyat, jozibali noziklik va takabburlik, bolalarcha begʻuborlik[3] va gʻamginlik uygʻunligi bilan ajralib turadi. Madonna haykali baland boʻrtib chiqqan peshonasi, tekis ingichka burni, doʻmboq lablari, kichkina dumaloq iyagi va uzun nafis boʻyni bilan tasvirlangan. Haykalning kompozitsiyasi diagonal chiziqlar bilan, figuraning qurilishi esa kontrastlar bilan belgilanadi. Kuchli aniqlangan lateral egilish haykalning beqaror muvozanati taʼsirini yaratadi. Shishish tufayli yuqori va pastki qismlar bir-biriga nisbatan siljiydi, bu tasvirning oʻzgaruvchanligi va beqarorligini taʼminlaydi. Tor yelkalar va moʻrt ustki tana keng oʻrta kesma bilan yam-yashil draping va yumshoq burmalarning lateral deyarli nosimmetrik kaskadlaridan farq qiladi. Madonna figurasining pastki qismida yerdan tez koʻtariladigan dinamik diagonal burmalar hukmronlik qiladi. Madonna haykali yerdan guldek oʻsib chiqqanga oʻxshaydi[4].
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ Kunstkamera Muzeya istorii iskusstv
- ↑ Die Schöne Madonna von Krumau. In: F. von Heintze (Hrsg.): Das große Volks-Lexikon. 1000 Fragen und Antworten. Kunst und Architektur (Bild Wissensbibliothek), Gütersloh (Bertelsmann Lexikon Verlag). S. 86f.
- ↑ Prekrasniy stil na sayte Muzeya istorii iskusstv
- ↑ Ювалова Е. П.. Чешская готика эпохи расцвета (1350—1420). М.: Наука, 1998 — 202—203 bet. ISBN 5-02-011339-5.
Adabiyotlar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- Ювалова Е. П.. Чешская готика эпохи расцвета (1350—1420). М.: Наука, 1998 — 202—203 bet. ISBN 5-02-011339-5.
- А. Н. Бадак, И. Е. Войнич, Н. М. Волчек и др. „Изобразительное искусство Чехии XI—XV веков“,. Всемирная история в 24 томах. Начало Возрождения. Мн: Литература, 1999 — 320—321 bet. ISBN 985-6274-22-2.