Krubyane
Krubyane (kashubs. krëbanë, krëbanie, polyakcha: krubanie, krubany) — Kashubiyaning janubi-sharqiy qismida yashovchi kashubiyaliklarning sub- etnik guruhi — Kosyej tumanidagi Dziemiany va Karsin kommunalarida hamda Chojnik tumanidagi Brusi kommunalarida. Krubiyaliklar toʻsiqlar sifatida ham tanilgan (kashubsk. zabòrôcë, zoborôcë, polyakcha: zaboracy, zaboraki)[1][2][3]. Krubiyaliklar, barcha Kashubiyaliklar singari, katoliklardir.
Nomi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Subetnik etnonimning birinchi varianti — Krubianlar (kashubsk. krëbanë, krëbanie, ilgari kùrbanie) — bu soʻzning etimologiyasi toʻliq aniq emas, bu kashubiyaliklar guruhining nomi kùrban soʻzidan kelib chiqqan degan taxmin mavjud — „yogʻ uchun loydan yasalgan idish“. Qurbon apellyatsiyasidan Krubyanlar nomi, xususan, B. Syxta (B. sychta)[4]. Etnonimning ikkinchi varianti — toʻsiqlar — bu kashubiyaliklar guruhining joylashgan joyi — Zabori viloyati bilan bogʻliq (polyakcha: Zabory) Lesno yaqinida (pol polyakcha: Leśno), Svornihatse (polyakcha: Swornigacie), Brusov va Karsina (polyakcha: Karsin). Bu „devor ortida yashash“ iborasini bildiradi (polyakcha: za borem) — Tucholskiy Borining shimolida[2]. Zabora toponimi qadim zamonlardan beri maʼlum boʻlib, u Pomeraniya knyazlari hujjatlarida (terra Tabor, Saborda (1292), terra Zaborensis (1299)) va Pomeraniyani salibchilar tomonidan bosib olingan vaqtga oid hujjatlarda (das land Saborn). Oʻrta asrlarda Zaborskiy yerlari gʻarbdagi Brda daryosidan Vda daryosigacha boʻlgan hududlarni egallagan (polyakcha: Wda) va Vdzydze koʻli (polyakcha: Wdzydze) sharqda, shimolda uning chegaralari zamonaviy Chojnicki tumani chegaralariga toʻgʻri keldi, janubda ular Czernitsa (polyakcha: Czernica). Baʼzan, keng maʼnoda, Krubyanlardan tashqari, kashubiyaliklarning boshqa guruhlari toʻsiqlar deb ataladi.
Soʻzlashuvi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Oʻtmishda krubiyaliklar orasida janubiy kashubiyalik zaborskiy yoki krub soʻzlashuvi keng tarqalgan edi (kashubian gvara krëbańsko, polyakcha: gwary zaborskie, gwary krubańskie)[5][6]. F.Lorentz Krubyan aholi punkti hududida Lesna-Brussko-Velevskiy lahjasini ajratib koʻrsatdi. Unga qoʻshimcha ravishda u boshqa dialektlarni ham Zaborskiy lahjasiga kiritdi va u ikki guruhga boʻldi: Shimoliy Zaborskiy dialektlari (Grabovskiy, Koscejskiy, Skozhevskiy, Gostomskiy, Lipushskiy) va Janubiy Zaborskiy dialektlari (Lesnensko-Brussko-Velevskiy, Svozhenskiy)[7].
Anʼanalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
Krubiyaliklarning anʼanaviy kasblari chorvachilik, ovchilik, baliqchilik, asalarichilik va qatron tayyorlsh edi. Anʼanaviy hunarmandchilikdan gʻildirak va arava yasash, ot jabduqlari va egar yasash, kashtachilik, kulolchilik va temirchilik kabilar bor edi. Oʻtmishda koʻplab hunarmandchilik va hunarmandchilik Krubiyaliklar uchun muhim daromad manbai boʻlgan. Anʼanaviy xalq liboslari, qoʻshiq va raqslar hali ham Brusi shahridagi "Krëbane" folklor guruhi tomonidan saqlanib qolgan.
Yana qarang[tahrir | manbasini tahrirlash]
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ „Kaszuby“ (pl). — Język. Literatura. 2012-yil 18-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan.
- ↑ 2,0 2,1 „Dialekty i gwary polskie. Kompendium internetowe pod redakcją Haliny Karaś“ (pl). — Leksykon kaszubski. Nazwy etniczne z kaszub (autor: Jerzy Treder). 2012-yil 18-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan.
- ↑ „Oficjalna strona Zaborskiego Parku Krajobrazowego“ (pl). — Dziedzictwo kulturowe w Zaborskim parku krajobrazowym. Podział regionalny kaszubskich grup etnicznych. 2012-yil 1-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. (WebCite saytida 2012-11-01 sanasida arxivlangan)
- ↑ Popowska-Taborska H.. Kaszubszczyzna. Zarys dziejów. Warszawa: PWN, 1980 — 23 bet.
- ↑ „Растко-Кашуби — Rastkò-Kaszëbë — Rastko-Kaszuby“ (pl). — J. Treder: Kaszubszczyzna literacka (Cechy, fazy i tendencje rozwojowe). 2012-yil 11-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan.
- ↑ „Dialekty i gwary polskie. Kompendium internetowe pod redakcją Haliny Karaś“ (pl). — Kaszubszczyzna. Charakterystyka kaszubszczyzny (autor: Jerzy Treder). 2012-yil 1-noyabrda asl nusxadan arxivlangan.
- ↑ Lorentz 1927.
Adabiyotlar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- Lorentz F.. Gramatyka Pomorska, Zeszyt 1. Poznań: Instytut Zachodnio-słowiański przy Uniwersytecie Poznańskim, 1927.
Havolalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- „Растко-Кашуби — Rastkò-Kaszëbë — Rastko-Kaszuby“. — сайт о языке, культуре, традициях и истории кашубов на польском, сербском и английском языках. 2012-yil 11-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan.