Koyot
Koyot AQShning shimoli-gʻarbiy qismidagi hindlarning afsonalarida va afsonalar qahramonlari sifatida tez-tez uchrab turadi. Asarlarda koyotning mavjudligi uning maʼlum bir hududda ommabop boʻlgani va hayvonning xususiyatlari bilan bogʻliq: rivojlangan intellekt va yuqori ijtimoiylashuvi.[1] U afsonada navaxo [1], ne-perse [2][1], не-персе[3], кус[olib tashlash] Coos) [1], yakama [4], васко (Wasco-Wishram) Vasko-Vishram ) [1] nomalari bilan mashhur.
Asarlarda Koyot odatda kichik qahramon sifatida namoyish etiladi. Uni bosh qahramonga qarama-qarshi qoʻllash mumkin, chunki u qahramonligi bilan emas, balki insoniy fazilatlari bilan ajralib turadi. Qoidata koʻra, u skandinaviya afsonasidagi Lokiga oʻxshash boʻlgan trikster rolini oʻynaydi. [1] Bir qator afsonalarda koyot boshqa afsonaviy rollarni ham bajargan, masalan, navaxo afsonasida Koyot trikster boʻlish bilan bir qatorda, „bir vaqtning oʻzida“ ov, urush va sevgi xudosi, jodugarlik ixtirochisi ham boʻlgan. [5] Koyot koʻplab ijobiy xususiyatlarga ega. [1] Kosmogon afsonalarida u baʼzi tuproq boʻlaklariga, ekstrement yoki qon quyqasini tepib dunyoni va birinchi odamlarni yaratgan. [5] Yevropaliklarning Amerika Gʻarbiga kelishi bilan paydo boʻlgan asarlarda koyot yangi xususiyatga ega: anʼanaviy hind madaniyatini Yevropa bosqinidan himoya qilishdir. U yevropaliklarga qarshi boʻlgan satirik qahramonga aylangan. Misol uchun, zamonaviy hikoyalardan birida, koyot haqida hikoya qilmoqchi boʻlgan antropologning tuzogʻiga tushib qoladi, ammo notanish odamni aldab, unga faqatgina ekskrement yozuvlarini qoldirgan. [1]
Koyot haqidagi hikoyalarning ahamiyati va ibratliligi hindlarning qishda, uy ishlari qisqargan va boʻsh vaqtlarini maʼnaviy bayramlarga bagʻishlashda foydalanganligi bilan taʼkidlanadi. Bahordan kuzning boshigacha koyot haqida hikoyalar aytilmagan. [1]
[tahrir | manbasini tahrirlash]
Koyot Tomas Siddellning „Gannerkrig koʻchasi“ (inglizcha: Gunnerkrigg CourtGunnerkrigg mahkamasi) deb nomlangan veb-komikasidagi bosh qahramonlardan biri boʻlgan [6], bu yerda u trikster xudosi, Gillliti oʻrmonining boshligʻi [7] sifatida tasvirlangan.
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 1,6 1,7 1,8 Ramsey, Jarold. „Coyote (legend)“(ingl.). The Oregon Encyclopedia. Qaraldi: 24-noyabr 2014-yil.
- ↑ „Coyote and the Monster of Kamiah“(ingl.). Qaraldi: 24-noyabr 2014-yil.
- ↑ „Coyote and the Monster of Kamiah“(ingl.). Qaraldi: 24-noyabr 2014-yil.
- ↑ „Coyote And Crow“(ingl.). Meta Religion. Qaraldi: 24-noyabr 2014-yil.
- ↑ 5,0 5,1 Cooper G.H. „Coyote in Navajo religion and cosmology“(ingl.) (deadlink). 22-iyul 2012-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 24-noyabr 2014-yil.
- ↑ „Gunnerkrigg Court“.
- ↑ „Перевод вебкомикса на acomics.ru“.
Adabiyot[tahrir | manbasini tahrirlash]
- Coyote Was Going There: Indian Literature of the Oregon Country / Ramsey, Jarold, ed.. — Seattle: University of Washington Press, 1977.
- Ramsey, Jarold. Reading the Fire: The Traditional Indian Literatures of America. — Seattle: University of Washington Press, 1999. — 332 p. — ISBN 9780295977874
- A Coyote Reader / William Bright, ed.. — Berkeley: University of California Press, 1993.